Суруйааччылар айдааннарын төрдө туохханый?

Бэҕэһээ суруйааччылар уолуктаспыттар диэн бассаапка айдаан.

Санатар эбит буоллахха, “Суруйааччылар сойуустара” диэн икки общественнай холбоһук баар. Биирэ – “Союз писателей Якутии”, иккиһэ – “Союз писателей Республики Саха (Якутия)”. Бу икки тэрилтэ “Ассоциация писателей Якутии” холбоһукка киирэллэр, салайааччылара Олег Сидоров.

“Союз писателей РС(Я)” салайааччыта Иван Мигалкин олохтон туораан, билигин ким салайааччы буоларыгар мөккүөр бара турар. Онтон айдаан тахсар – кандидаттар Владислав Доллонов уонна Наталья Михалева-Сайа икки киирсиилэрэ.

Анарааҥҥы “Союз писателей Якутии” (Наталья Харлампьева киэнэ) улахан айдааннара суох.

Суруйааччылар туохтан иирсэллэрин туһунан икки киһи санаатын истиэххэйиҥ:

-Айдаан төрдө-төбөтө, дьиҥинэн ыллахха, дириҥ. Хас биирдии суруйааччы урут-уруккуттан баҕа санаата – кинигэтин таһаартарыы. Айар киһиэхэ ол өйдөнөр. Айымньытын ааҕааччыга тиэрдиэх тустаах. Ааҕааччыта суох – суруйааччы суох.

Оччолорго кинигэтэ тахсыбыт эрэ киһи суруйааччы дэнэрэ. Бастатан туран, сэбиэскэй саҕана “суруйааччы” диэн аат улахан статустаах, хамнастаах, ытыктанар идэ этэ. Сэбиэскэй кэм идеологиятын оҥорооччулар, айааччылар-тутааччылар – суруйааччылар буоллаҕа, инники күөҥҥэ сылдьар интеллигенция. Анал улахан хамнастаахтар, үлэлиир усулуобуйалаахтар, айаннара төлөнөр, командировка бөҕө, дьиэ-уот, даача, чиэс-бочуот… үлүгэрэ.

Кинигэ таһаарыы – суруйааччы сыала-соруга буолара. Аны Суруйааччылар сойуустарын чилиэнэ буоллаххына эрэ кинигэҥ тахсар. Ол иһин Сойууска киирии улахан уустук, сыралаах буолара.

90-с сылларга ол быраабыла уларыйар. Сүрүн Сойууска кирбэтэхтэр бэйэлэрэ атын Сойуус тэринэллэр. Хайдыһыы барар. Урут-уруккуттан Сойуус чилиэннэрэ кинигэлэрин таһааралларыгар бюджеттэн үп көрүллэрэ – ол былдьаһыга, күнүүтэ буолара – кимиэнэ эрэ тахсар, кимиэнэ эрэ тахсыбат.  Оччолорго ааҕар да киһи элбэх уонна кинигэ таһаарыы сыаната да ыарахан, чааһынай киһи кыайыммат үлүгэрэ этэ. Ол иһин Сойуус салалтатын миэстэтин былдьаһаллара. Бюджет суотугар кинигэ таһааттараары, общественнай статус ылаары.

Ол дьаалытынан бара турар. Дьиҥинэн, Сойуус үлэтэ уларыйыахтаах этэ да, уруккулуу булумахтана олороохтуубут.

Билигин суруйааччылар урукку курдук иитэр-такайар, сирдиир, идеологияны оҥорор суолталара, дьайыылара суох буолла. Идеология букатын сокуонунан бобуллубута ыраатта. Аны кинигэни ааҕар киһи быдан аҕыйаата. Ааҕааччы сүттэ. Тираж түһэ турар.

Сыыппараҕа көстүбүт. Интернеккэ. Кинигэ таһаарыы быдан чэпчэки, судургу буолла. Ким баҕарбыт тугу баҕарар таһаарар кыахтаах. Издательство да баһаам, типография да буолунай. Ол тухары суруйааччыларбыт кинигэ таһаарыытыгар бюджеттэн көрүллэр кыра харчыны былдьас да, былдьас. Үөрэнэн хаалбычча.

Иккис санаа:

-Коллегам сөпкө этэр. Үлэлиир ньыма уларыйыахтаах этэ. Айар киһи кинигэ таһаарар кыахтаах. Спонсор да буоллун, бэйэтин да үбүгэр ама аҕыйах экземпляры таһаарыа суоҕа да.

Интернет үйэтигэр Сойуустар сайт аһан онно суруйааччыларын айымньыларын уган таһааран, ырытыһан, дьүүллэһэн, ким элбэх сэҥээриини ылбыт киһи суруйуутун кумааҕы кинигэнэн таһааран, эбэтэр хас да ааптар кэпсээнин мунньан  хомуурунньук оҥорон таһаарыахтарын сөбө. Ааптар айымньытын ырытыыга кириитиктэр да үөскүөх этилэр. Суруйааччыны кытары интервью оҥорон таһаардыннар. Интернет площадка дэлэй, арай биир НВКаны кэтэһэн олордохторой. Айар киэһэлэри тэрийдиннэр, ааҕааччыны кытары көрсүһүү оҥордуннар. Дьиҥинэн, үлэлии сатыыр киһи хайдах баҕарар суруйааччыны, поэты ааҕааччыга тиксэриэн сөп буоллаҕа.

Суруйар киһи саамай тутаах соруга тугуй? Ааҕааччыга тиийии. Онон бүтэр буоллаҕа. Аат-суол, биллэн турар, үчүгэй. Ол гынан баран былаас билиниитээҕэр норуот билиниитэ ордук буолбатах дуо?

Сойууһу суох гыныахха наада диир санаа эмиэ баар. Ол гынан баран ол сыыһа дии саныыбын. Отрасль, салаа интэриэһин ханнык баҕарар идэҕэ общественнай түмсүүлэр эрэ көмүскүөхтэрин сөп. Улахан боппуруостары быһаарарга Сойуустар наадалар – профсоюзтар курдук. Ол иһин Суруйааччылар союзтара наада, ол гынан баран үлэтин ньыматын уларытыан наада. Хас биирдии айар киһи кыаҕын таһаарарыгар площадка биэриэн наада. Ити үөһэ эппит инструменнарбын туһанан. Уонна оттон ааҕааччы бэйэтэ быһаардын, ким айымньыта үйэлээҕин.

***
Туйаара НУТЧИНА,
Aartyk.Ru