Сахалар хаһан уонна хайдах биир Итэҕэл тула мустабыт?
Киһи-аймаҕы түмэр биир улуу күүс баар. Ол – Итэҕэл. Саха Итэҕэлэ дьону түмүөн наада диэн этии кэлин күүскэ иһиллэр. Ол эрээри, бары билэрбит курдук сахалары биир сүнньүгэ мунньар олус уустук, кыаллыбат да курдук.
Сомоҕолоһор наадатын бары өйдүүбүт. Ол гынан баран, ону ким иилиир-саҕалыыр, ким үөрэҕин ылынабыт диэн ыйытыы турда да, харааһын үөскүүр. Аҕыйах хонуктааҕыта Саха эр дьоно мустан, Итэҕэл тула кэпсэттилэр. Мин ютуб каналга булан иһиттим. Биллэрии баара биллибэт этэ. Арааһа, тус ыҥырыынан кэлбит дьон тоҕуоруспут.
Сүрүннээччи Айаал Макаарап быһыылаах. Кини түмсүөххэ, Итэҕэл дьиэтин тутуохха, сир ылыахха диир. Манна норуокка биллэр тумус туттар дьоммут бааллар, ол гынан баран тоҕо эрэ Тэрис үөрэҕин тарҕатар, бииргэ үлэлэспит доҕотторо, холобура, Дабыл суох. Ол да буоллар кэлин тахсыбыт бөлүһүөктэрбит бааллар.
Кулан Хаан мин диэни умнан түмүстэхпитинэ эрэ кыаллар дьыала диэн сөпкө этэн көрдө. Ол эрээри, саха хаһан да “мин” диэнин умнубут үһү. Ол да курдук, манна мустубуттар бары бэйэлэрин көрүүлэрин “анньаллар”, “биһиэнэ сөптөөх” дииллэрин тохтоппотулар.
Ойуур Байбал сир да баар, тэрилтэ да баар, бары манна миэхэ киирдигит да бүтэр диир. Айыҥа биир санаалааҕын кытта атыны этэллэр. Саха итэҕэлэ диэн тыл буолбатах, бэлиэлэр, символлар дииллэр. Ону биһиги үөрэтэн билэбит диэн хайдах эрэ дьонтон үрдүкү туттар курдуктар.
Үчүгэйэ диэн бу көрсүһүүгэ ыччат элбэх. Аман өс диэн бэртээхэй ааттаах эдэр киһи туран, ыччат кинигэни аахпат, онон Саха Итэҕэлин смартфоҥҥа анаан бэлэмнээн тарҕатыахха диэн этии киллэрдэ. Ону ким да истибитэ өйдөммөтө. Ол эрэн, бары билиммит, ылыммыт Саха Итэҕэлбит үөрэҕэ онно киириэхтээҕэ буолуо дии. Билиҥҥитэ, ол кыаллыбат суол. Тэрис үөрэҕэ дуу, Кондаков киэнэ дуу, эбэтэр Айыҥалаах арыйыылара дуу…
Бары тус-туһунан тыыны эрдэ сылдьаллар. Ким эрэ Итэҕэлинэн саптан, политикаҕа дабайа сатыыр, ким эрэр тус бизнеһэ…
“Таҥара орто дойдуга биир, ол чахчы. Кинини араас дойдулартан бары көрөр буоллахпыт дии. Киниэхэ күн сирин араас өттүлэриттэн барыларыттан үҥэр-сүктэр буоллахпыт,” – диэн судургутук эрээри сөптөөхтүк бары ытыктыыр киһибит Мандар Уус суруйбута баар. Киһи-аймаҕы өлбөт-сүппэт тыынныыр сүдү күүс – Итэҕэл – тапталтан турар. Киһи бу сиргэ тапталы билэ, тапталы тарҕата, тапталынан салайтаран олоро кэлэр. Ким эрэ туспа быраабыла оҥорон, онтун эрэ соҥноон, религия оҥорон, дьону үөрэтэн барда да таптал да, көҥүл да сарбыллар ини. Религиялар тыл-тылга киирсибэккэлэр төһөлөөх сэрии, хаан тохтуута буолбутун историяттан билэбит.
Биһиги дьоммут тыл тылга киирсибэттэр, бары “Мин айбытым сөп” диэнинэн салайтараллар. Баҕар, ол иһин саха итэҕэлэ биир хонтуората-дьиэтэ суох буолаарай. Хонтуора аһылынна да, онно, тугуй, салайааччылаах буолуохтаах дуо? Кэлээччи дьонтон үп-харчы хомуйуу буолар дуо?
Көннөрү мустуох диир тутах. Бу тэрээһиҥҥэ биир сомоҕо күүс буолуохха диэнтэн ырааппатылар. Дьэ, маны хайалара муоһалыы тутар?
***
АЙТАЛЫ.
Обсуждение • 19
Добавить комментарийОставить комментарий
Шиномонтаж Левша
Cтоматология 32
Итэ5эл дьиэлэн да дьиэлэнимэ да, саханы син биир бииргэ тумпэккин. Айылгыбыт, оцоьуубут оннук. Биьиги алааспыт ордук учугэй диэн баран олоробуппут, олоробут, ессе да ер олорор кэрицнээхпит. Арчы дьиэлэннибит да учугэй буолуохпут диэн баара да хата Арчыбыт дьиэтин туппут нуучча ньургуна Михальчугу хаайа сыьан, биьи, сахалар ата5ынан куоттарбыппыт. Киьибит нуучча сиригэр тиийэн Ил Дарханнаабыта, хас да сыл Архангельскай уобалас губернатора. Нуучча дьонун итинник тэпсэр сахалар бэйэбит дьоммутун керуехпутун да ба5арбаппыт. Биир эмит киьи идея этэн тахсаары гынна да ата5ар ыбылы туьэн тацнары соспутунан барабыт. Арааьа, тацара бэйэтэ да кэллэ5инэ, ата5ынан куоттарар туруктаахпыт.
Смерись гыныма э! То5о оннугуй диэн боппуруоста туруор э! То5о диэтэххэ абааьылар дьоннору айдаарсыннараллар, остоьуннэрэллэр, сомо5ону хайаан да ыьаллар ол кырдьык! Абааьыларга иччилэргэ хайдах да иьин сугуруйуо суохтааххын! Биир эрэ Аллахха сугуруйуохтээххин! Аллах диэн Бог диэн биир! Кини эрэ барытын быьаарар уонна Кини эрэ сомо5олуур! Оннук маннык сымыйаны суо5у айа айа санарар дьонно накаастабылы ыытар Аллаh! Ынараа дойдуга симбиир бары барабыт, ынараа дойдуга дьоннору Биир Аллаh эрэ суудтуур дьууллуур! Онон Алла5ы итэ5эйин Исламы ылынын дууьа5ытын ад уотуттан быыьаан! Ислам диэн Биир Аллахха бас бэринии диэн!
Сымыйа итэ5эллэниэх кэриэтэ итэ5элэ суох сылдьыбыт кене.
Саха буттуун Айыы итэгэлэ 17 уйэгэ диэри баар этэ. Онтон Саха христианскай православнай итэгэлгэ сурэхтэнэн коспутэ. Онтон 1920 – 30 сс. сэбиэскэй атеистическай идеологияга коспутэ. Ленины, Сталины танара оностор син биир итэгэл кэриэтэ систиэмэ этэ. Онтон 1990 – с сыллартан, сэбиэскэй итэгэли киэр илгэн атын итэгэл кэриэтэ идеологияга коспуппут. Киси кисиэхэ конкурент, ким кыахтаах, сатабыллаах ол прав, барыны бары харчы атыыласыан соп диэн. Били Ойуунускай “Дойду огото Дорогуунап Ньукулай га” суруйбут ” саха – нуучча баайа – талыыта киксэн, Саха норуотун сумэтин ” Кордоох костуунэй” улуу могой буолан супту – уулаабыт кэмэ” диэн дьэ, дьиннээхтик кэлбитэ. Дьокуускай куорат бутуннуу “Кордоох костуунэй” буолан Саха норуотун супту уулаабыт кэмнэрэ.. Бу сахага Сатана итэгэлэ кэлбит кэмнэрэ. Дьэ, маннык хас эмэ Итэгэли уларытыыны ааспыт Саха норуота биир итэгэлгэ кэлэрэ бугун улахан уустук, туолбат ыра санаа да буолуо. Ол эрэн.. Айыы итэгэлин уонна Православнай христианскай итэгэл диэки, торут, хас да уйэ олорбут Итэгэлбит диэки хайа кыалларынан ыччаттарбытын тарда сатыырбыт тыын боппуруос. Оннук.
Дьицинэн, киьини зомбируйдуур тургэн ээ. Салалта ылсыан эрэ наада. Бассабыыктар, а5ыйах сыл иьигэр, тыьыынчаннан сылга буруукээн турбут, кун судаар итэ5элин туцнэри кеппуттэрэ, итэ5эллэрин дьиэтин конюшня5а кубулуппуттара, эдэр ыччат кеметунэн. Тацара дьиэтин кириэьин суулларар. БЭЙЭТИН УОТТУУР, ХОРСУН, ХОМСОМУОЛ ХОТОЙДОР БААР БУОЛБУТТАРА. Ельцин эрэт, теье да итирик сылдьан дирижердаатар да идеологияны, хаан тохтуута суох учугэйдик уларыппыта. Билигин, бу Украина хаанын кэнниттэн ким-туох буолан турабыт?
Оллоххунэ ханна барыам дии саныыгыный?? Бу олох кэнниттэн олох суох диир буоллаххына, ханна баралларый орто дойдуттан барбыт эьээхэй о5олор??
Дьэ, бу бугун Украина сиригэр бысаарылла турар, аан дойду урдунэнСатана итэгэлэ кыайара дуу, Айыы танара итэгэлэ кыайара дуу. 1941 – 45 сс. сэриигэ Сатана итэгэлэ кыайтарбыта, Айыы танара итэгэлин эргитэн, Танара уорэгин – семинария уорэхтээгэ Иосиф Джугашвили – Сталин норуокка православнай танара дьиэтин тылынан “Братья и Сестры, наше дело правое! Победа будет за нами!” диэн кыайыыга ыныран Улуу Кыайыы кэлбитэ.
Дьону буккуйума! Украина5а буола турар сэрии политикаттан тахсар! Свещеннай сэрии буолбатах! Ханнык эрэ сказочниктар эппит сталин са5анаанны тылларын лучше сарыма!
Сэрии барыта политикаттан тахсар. “Война это продолжение политики другим путем” диэн оссо былыргы Римнэ этэллэр этэ. Онтон Украинага священнай сэрии буола турар . Улуу Россияны оссо биирдэ, эмиэ аргааттан ыган кэлэн суох онорорго былааннары утары. 13уйэгэТевтон рыцардара, поляктар 15 уйэгэ, Наполеон, Гитлер.. Бугун НАТО.. Куруук аргааттан, Европаттан .. Ону маны син удагамалатар буолан баран ону маны тылласар куолу. “Сказочниктар эппир Сталин саганаагы тыллары лучше санарыма”диэбит бу туох тойооскунуй? Украинага Священнай сэрии буолбатах диэбит. Ага дойду улуу сэриитэ Священнай сэрии буолбатага, ханнык эрэ сказочниктар Сталин саганаагы эппит тыллара диэбит. Дьэ эгин эгин бох сыыс симиллибит санаалаах дьоннор баар аххан буоллулар. Украинаны тасынан манна тиийэ сутуллуу. Дьэ ол исин буолар, Украинага Священнай сэрии сагаланна диэн.
Саха итэ5элэ диэн буолбатах буолуо. Танараны (Тенгри ) итэ5эйии тун былыр уэскээбитэ . Саба5алааhынынан 6 тыh. ынараа еттугэр шумердар Дингир диэни итэ5эйэллэрэ , онтон араас омуктарга Танры , Тенгри , Тэнгэри , Тигир , Тегри Тангра, Танара диэн тар5аммыта. Тюрк , монгол теруттээх омук бары биир ити итэ5эллээх этилэр . Сурдээх куустээх итэ5эл буолан , тенгрианецтар саамай улахан государстволары олохтообуттара : гуннар , авардар , Тюрк , Уйгур , Кыргыз уо.д.а. каганаттар. Йекэ Монгол Улус -Монгольскай империя Евразияны почти барытын баhылаабыта. Онтон кэлин ити омуктар атын итэ5элгэ кеhен мусульман , христиан , буддист буолбуттара.
Буккуллума! Былыргыны хаьыссыма! Былыр мунаахсыйа сылдьыбыт дьоннор язычниктар элбэхтэр этэ!
Ынараа дойду оло5о диэн баар! киьи биир эрэ Алла5ы итэ5эйиэхтээх! Исламы ылыныахтаах! оччо5о эрэ аад уотуттан быыьанар ынараа дойдуга! Аллах диэн Бог диэн биир! Ислам диэн Аллахха бас бэрини диэн! Улаатымсыйбакка сирбэккэ дууьа5ытын аад уотуттан быыьаан Исламна ылынын!
Онтон биhиги ебугэлэрбит Хоту кеhен ити итэ5эл хаалан , Саха итэ5элэ диэн саныыбыт. Кэнники Тенгрианство сургуллэн эрэр .Тенгрины итэ5эйэр дьон Турция5а , Болгария5а, Венгрия5а , Казахстанна , Монголия5а , бары тюрк -монгол омуктарга тургэн ба5айытык элбээн эрэллэр. Сахалар биhиги ебугэлэрбит итэ5эллэрин сутэрбэккэ илдьэ сылдьарбытынан киэн туттабыт.
Мунаахсыйыма! Дьуул кунэ кэлэн эрэр, кун эститэ чугаьаан иьиэр! Дууьа5ытын быыьаан аад уотуттан, сирбэккэ5ит улаатымсыйбакка5ыт Исламна ылынын Алла5ы итэ5эйин! Ислам диэн Аллахха бас бэринии диэн! Аллах диэн Бог диэн биир!
Билигин манна итэ5элэ суох Кыыл омуктар баьылаан олорор кэмнэрэ. Саха а5ыйах. Одун Хаантан оцоьууоах Чыцыс Хаантан ыйаахтаах сахалар-гуннар симэлийэн эрэллэр. Тоттору халы мааргы ойдоох санаалах сиэмэх киьи ацаардаах дьон дуома та5ыста. Ол манна эрэ буолбатах. Аан дойдуга барытыгар. Олох оцкула очуруйда эстиигэ тиэрдэр. Сэрии уоруу ыары арааьа.Аччык хаамайы дьон. Итэ5эл диэни баардылабаттар. Онно философский ой санаа тиийбэт. Акаары киьи кими тугу итэ5эйиэй. Куннэ5иннэн эрэ олорор.
олохтон хаалан иhэгит ноколор, религия билинни сайдыы кэмигэр дьону хайытар атааннаhыннарар куус буолан турар ээ, ол кими тугу утары тумсэ сатыыгыт? буккуллан бутун
Билигин Саха итэ5элин утуктуу барар. Токурутан. Бурятия5а уонна хоту ханты Мансийска. Ээ, биьиэхэ маннык ээ дииллэр. Ас астааьынын кун хаамытын сиргэ уокка сугуруйууну туристарга хата харчы бо5отугэр кордороллор.Уоту аьатабыт ыьыах ыьабыт диэн. Барыта шоу топорно.Хомуска оонньоон то5ута тардан дьаабылаан.Утуктуу. Ол дьону кытта сахалар хайдах биир сунньулээх буолуохтарай. Саха тордо Атилла са5аттан Одун Хаан дьоно. Олоцхону аа5ыц. Сымыйаннан моккуьэн саакка барымац.
Итэ5эл диэн, сымыйаны, суо5у, ким эрэ кэпсээбитин итэ5эйэллэрин, ааттыыллар. Ол иьин Будда кими даа, тугу даа, онноо5ор миэгин, итэ5эйимэц, диэн уерэтэр. Барытын чинчийэн, керен истэн баран, биирдэ ылыныц диир, ол ылыммыккыт кэлин эмиэ сымыйа буолан хаалыан сеп, онон барытын тургутан керуеххэ наада.
Сахага итэгэл баар этэ. ААН Дойдуга биллэринэн- Тенгрианство диэн ааттанар.Тенгрианство Улуу эбугэлэрбит Сактар итэгэллэрэ инньэ 5- 6 тыс анараа эртуттэн баар этэ. Улуу Бордон уолана Чынгыс хаан , бэйэтин судаарыстыбатын Сака Могол УУС ( Государство Могучих Саков ) тэрийэригэр, ААР АЙЫЫ ИТЭГЭЛИГЭР тирэгирэн, улуу Империятын тэрийбитэ. Улуу Убайбыт Кондаков уэрэгэ- ААР АЙЫЫЛАР тустарынан эйдэбул суруннээн сэп тубэсэр.Сахалар онно тирэгирэрбит сэп.
Кораны аа5ын нуччалыытын Э.Кулиев переводун!