Ханна да каадыр кыһалҕата
“Аартыкка” тахсыбыт “Саха араадьыйата сахалыы саҥаны алдьатар” диэн ыстатыйаҕа сэҥээрии быһыытынан бэйэм санаабын этээри соруннум.
Туораттан, ыалдьыт быһыытынан кэлэн кэпсээччилэр тылларын көннөрөөрү гына5ыт дуо? Бастаан диктордар тылларын көннөрүнүөх ткустаахтар. Саха араадьыйабыт аатын уларытан “Тэтим” буолан турар. “Тэтимҥэ” туох да суут-сокуон, быраабыла, цензура суох дойдута, эмиэ билсии-көрсүү дойдута быһыылаах. Барытын биир-икки улуус баhылаабыт сирдэрэ.
Индира диэн ыытааччы баар. Ол нууччалыы биллэрии ааҕар: “Требуются водители. Зарплата от восЕМЬДЕСЯТЬ тысяч”, – диэн. Дьэ, иэдээн. Бу республика араадьыйатынан! Били Рудыхпыт “оҕолоргутун сааРатын”, – диэбитэ диэбитинэн, күн ахсын чоргуйуу! “Саататар” уонна “сааратар” диэн тылы араарбатын үрдүнэн “ҥ” дорҕоону сатаан саҥарбат диктордардаахпыт!
Дьон, онноо5ор биллиилээх да музыканнар, суруйааччылар араспаанньаларын араастаан уларытан этэллэрин ахта да барбаппын. Араас идэлээх, идэтэ суох дьону үлэҕэ ылаттаабыттар. Мин буоллар филологтары эрэ ылыам этэ. Быһатын каадырдарыгар кытаанах ыраастыыр сиппиир наада.
Ыытааччылар үлүбээй-үлүбээй күлэллэриттэн, солуута суохтук саҥаралларыттан, кэпсииллэриттэн сылыктаатахха, туох да кругозора, интеллегэ суох уулуссаттан тута үлэҕэ киирбиттэрэ сэрэйиллэр.
Людмила Амбросьева, Полина Перуашева, Майя Власьева, Галина Захаренко, Валентина Прибыткина эҥин курдук таhымнаах биир да журналист суоҕа киhини кэлэтэр.
Эдэрдэртэн Талбан тыла-өһө чочуллар, Георгий Белоусов чопчу саҥалаах диэн дьон сыаналыыр.
Араадьыйа да, телевидение да диктордарын, ыытааччыларын тыллара-өстөрө көрөөччүлэргэ, истээччилэргэ эталон буолуохтаах. Ол көрөр-истэр тухары букатын тутуhуллубат. Сыыhа-халты саҥарыы, нууччалыы тылы кыбытыы, диалектизмнары туттуу олус элбэх. “Мунньар” диир оннугар “муhар” диэн тылы иhиттиҥ да бу ыытааччы Бүлүү эҥэриттэн төрүттээҕин тута сэрэйэҕин. Оттон “уhатыы-кылгатыы”, “эбии-сабыы”, “айыы-тутуу” оннугар “уhатааhын-кылгатааhын”, “эбээhин-сабааhын”, “айааhын-тутааhын”,”көрөөһүн-истээhин” эҥин диэн кыра оҕо саҥатыгар майгынныыр тылы-өһү күннэтэ истэн хал буоллубут. “Кыттыны ылаллар”… ким-тугу ыларый? Судургутук сахалыы “кытталлар” диэтэххэ тыллары тостон түһүө дуо?
Тылгытын-өскүтүн көрүнүҥ, норуот иннигэр эппиэтинэһи сүгэргитин умнумаҥ, саха литературнай тылын сыыһырдымаҥ, харыстааҥ уонна элбэхтик саха классиктарын аймньыларын ААҔЫҤ диэхпин баҕарабын.
***
Тыа олохтооҕо,
араадьыйа истээччи, телевизоры көрөөччү.
Обсуждение • 14
Добавить комментарийОставить комментарий
Шиномонтаж Левша
Cтоматология 32
Ыытааччылар “барылара Үөһээ бүлүүлэр”. Үөһээ бүлүүлэр кимэн киирбиттэрэ быданнаата. Саҥалара иҥэлэрэ олох дьаабы. Ити Сунтаар кыыһа Гей Буртахова олох дьаабы. Нам уола Дьулус, Айаал эҥин диэннэр вообще саҥарыа суохтаах дьоннору саҥардаллар араадьыйаҕа.
Гея Буртахованы киьиргэттэхтэрин аайы астына-астына санарар. Булуу энэрдэр “тёрдуон” диэн санараллар.
Уеьээ булууттэн кырдьык элбэхтэр тв да араадьыйага даганы: Семенов, Тойтонов, Сергеев, Алексеев, Ботуева, Андреева, Фатима Слепцова, Никифорова. Ньурбаттан Антонова, Березин. Сунтаартан Буртахова.
Березин – Уус МАйа ээ. Хас да сыллаа5ыта кини директордыыр кэмигэр, радио улэтинэн быЬа эфиргэ тахса сылдьыбыта. Онно биир истээччи, то5о Уус-Маайа диигит, Уус-Майа буолуохтаах, диэбитин, дьиктитик хоруйдаан турар: “Мин бэйэм Уус-Майабын, онно бары инньик сацарабыт”, диэн. Ити туэлбэ, улуус бэйэтин иЬигэр туттара буолуо, Уус Майа5а тоцустар, нууччалар буккуЬан олороллоро биллэр. Ол иЬин нуучалыы ударениелаан кэпсэтэллэрэ буолаахтыа. Оттон кини этэринэн сахалыы саца, тыл тутулларын (правило, законы) тутуЬар наадата суох курдук буолан тахсар. БиЬиги, кырдьа5ас дьону уйэбит тухары Майа диэн истэн кэллэхпит. Бары диэбэппин, сорох эдэр диктордар ити кэннэ Уус-МААйа диир буолан хааллылар.
Гербатыгар Уус-Маайа диэн суруктаах.
Ону ол олохтоох дьон айан суруйдахтара, 90с сыллар кэннэ. Оттон Тыл Комитета диэн, аЬары арбанар, Р.Жиркова диэн сыл аайы тугу да гымматыгар бэлиэ наградалары хомуйан тахсар педседателлээх, то5о тугу да хонтуруоллаабат?
Кыым хаЬыат отой атыннык эмиэ туойар – Уус-Майда диэн суруйан тахсар.
Аҕата Уус Майа, ийэтэ Ньурба Ньурбачаана. Оскуоланы Ньурба улууһугар үөрэнэн бүтэрбит уонна акцена да биллэр дии ньурбалыы. Ойоҕо Люба Готовцева, уус алданнар күтүөппүт Махсыымы.
Намтан: Дьулус, Индира, Айаал. Уус Алдантан Катя (Вензель Вера).
Хаҥаластан: Талбан.
Чырыпыттан: Иван Тарасов, Марина (Марфа) Пермякова.
Томпоттон: Рудых.
Чырыпы диэн туоххунуй?! Ессе кириитикэ суруйбут буола буола! Белуугун дуо, белуургун дуу, Ньырба5ын дуу? ТеЬе бэрдий итинник диютэххэ?
Ил Дархан тылга кэмитиэтэ тугу көрөрүй?
Ыһы, аһа, араас солуута суох саҥарыы бөҕө. Ити Айаал диэнуол халлыгырыыра сөп оҥордо. Сороҕор тугу да кэпсииллэрэ суох, биэриилэри бэлэмнээбэт буолан бассабынан бирибиэт эрэ хомуйан ону ааҕыынан дьарыктаналлар
Кэм буолуо. Һаллыы баайы. Һахалар бэйэ бэйэбитин һиэһэ олоробут.
Һааттым.
Һынтаар-мынтаар, Киэйэ Быртаҕы саҥарбыттарыгар санаарҕаан нэһиилэ олороҕун дуу?
Һадын киһитэбин. Мирнэй. Таас Үрэхпин. Һаллыы баайытык һаҥарыма эрэ һирэҕэс. Һынтаарбын мынтаарбын көрдөрүөм. Һыҥааххын туура һаайыам. Һаайыма дии дии һыыла һыддьан көрдөһүөҥ һуукамилээть.
Саха тыла сутуе5унээ5эр сана модификация тыл уескуен наада – нууччалыы тыллары туттан- дурацкай билим, тумэл диэн тыллартан аккаастанан. Билинни о5олор сахалыы санаралларыгар спасибо. Атын терут омуктар тылларын вообще билбэттэр -сахалартан, долганнартан ураты
Араас ааргы модификатордар… сахалары эЬии улэтэ барар.