Тойон-хотун, дьоһуннаах буолуҥ

Ааспыкка “Аартыкка” олус үчүгэй ыстатыйа тахсыбыта. Аата – “Тар мэйиилээхтэр үйэлэрэ саханы төһө чэчирэтиэй?” диэн. Бассаапка да тарҕаммытынан көрдөххө, дьон дьүүллэспититтэн да көрдөххө элбэх киһи сэргээбит, сэҥээрбит.

Дөрүн-дөрүн сахалар суураллаары гынныбыт диэн кэпсэтии тахсар. Ол гынан баран  аныгы саха эр киһитэ даҕаны, дьахтара даҕаны бэйэ-бэйэлэрин буруйдаһар эрэ аакка сылдьаллар. “Дьахтар оннук буолла”, “эр киһи маннык буолла” дии-дии сирэй-харах анньыһыы, этиһии-хабырыйсыы… Хайдах эрэ аныгы сахалар саха ийэттэн-аҕаттан төрөөбөтөх, саха эбээҕэ-эһээҕэ иитиллибэтэх курдуктар.  Улахан улуу омук хайдах буолар да, ону үтүктэн саппай уопсан дьигиһийии.

Дьиктитэ диэн, били “муударай сааска” чугаһаабыт дьоммут, ордук дьахталлар, “сайдыылаах” ыччаттан хаалсымаары көрүнньүктэнэллэрэ наһаа дэлэйдэ. Инстаҕа, бассаапка үтүктүһэ-үтүктүһэ сайбарыҥнаһыы, араастан тутта-тутта истиин-тастыын хаартыскаланыы,  баайынан-дуолунан куоталаһыы… Эр дьоммут да хаалсымаары ырбыттарын-тупсубуттарын,  былчыҥнарын-туохтарын бэчээттээһин. Тойоммун да диэн туттумматтар, хотуммун да диэн килбигийбэттэр, эгэ чаҕардар чаҕыйыахтара дуо?

Урут “оттомо суох”, “дьоһуна суох”, “солуута суох”  диэн сэмэлиир, дьарыйар өйдөбүллэр бааллара. Билигин төттөрү “сайдыылаах” аатыраары ити дьарыйар тыллары букатын умуннубут. Төһөнөн дьону “шоктуугун” да, соччонон  “продвинутайгын”, “сиэрэй мааассаттан ордуккун” диэн ыччаты такайыы. Оҕо “сайдыылаах” төрөппүтүн көрөр, “сайдыылаах” учууталын истэр, “сайдыылаах” кылабачыгас олоҕу элэгэлдьитэр гаджеттары маныыр… Уонна ол кэнниттэн хайдах ыччат иитиллэн тахсыаҕа диэн кэтэһэбитий?

Хаһан баҕарар норуокка бас-көс киһи холобур буолар аналлаах. Баҕар да, баҕарыма кинини көрөн дьон батыһар, үтүктэр. Онон дуоһунастаах дьонтон көрдөһүөхпүн баҕарабын: сылтана-сылтана социальнай ситимнэргэ дьоһуна суоҕу таһаараргытын тохтотуҥ, солуута суох арбанан бүтүҥ, суорҕан анныгар хоойго сытар доҕорго  этэр тыллары туора кулгаах истэригэр ыһа-тоҕо тэлгэтимэҥ, оҕоҕутунан, ыччаккытынан туора дьон көрүүтүгэр мэнэйдэһимэҥ. Дьону харыстааҥ, үөрэтиҥ, оттомноох, дьоһуннаах толкуйу, үлэни-хамнаһы сиэр иһинэн бар дьон  билэригэр тарҕатыҥ, тойон-хотун тыла олохтоох буоллун, майгыта-сигилитэ сиэрдээх буоллун диэн баҕа санаабын этэбин. Аҕыйах тыл минньигэс диэн өс хоһооно баара, ону тутуһа сатааҥ.

***

Прасковья НИКАНОРОВА,

“Аартыкка” анаан.