Курс валют
$
92.26
0.33
99.71
0.56
Курс валют
Курс валют
$
92.26
0.33
99.71
0.56
Меню
Поиск по сайту

Саха – Айылҕа оҕото

15.04.2022 08:07 2
Саха – Айылҕа оҕото

Муус устар 14 күнүгэр, Дьокуускайга, СР Общественнай палататын саалатыгар Амма баһыгар мас кэрдиини утарар  улахан мунньах буолла. Сыала-соруга биир – ырыаҕа ылламмыт ыраас уулаах эбэни харыстааһын.

Элбэх дьон кэлбит, саалаҕа батымына көрүдүөрүнэн тура сатаатылар. @Aartyk.ru телеграм-канал мунньахтан быһа тэттик сонун суруйа олорбута, ким сэргиир сигэнэн киирэн ааҕыаххытын, көрүөххүтун сөп.

Мунньахха – промышленность, экология миниистирдэрдэрэ, Алданнааҕы лесничество бэрэстэбиитэлэ, Ил Түмэн урукку, билиҥҥи депутаттара уонна саамай суолталааҕа учуонайдар  кытыннылар.

Киһи барыта: “Ил Дархан кэлбит дуо?” – диэн сураһар. Суох кэлбэтэх. Онто да суох рейтинэ намыһах салайааччы дьон айаҕар киирэн биэрэрэ соччото суох, онон кэлбэтэ эрдэттэн биллэр этэ. Уонна оттон Аммаҕа мас кэрдиллибэт диэн “эрэннэрбитин” дьон өйдүүр буоллаҕа, “албыннаабыккын!” диэн сирэй-харах анньыллар киниэхэ да сыанан аҕаабат ини.

Маһы кэрдии – уустук боппуруос. Гааспыт, уоппут саҥардыы улуустарга тарҕана сатыыр, тыаҕа мастан ураты тутуу матырыйаала  суох. Онон оһох отторбутугар, дьиэ туттарбытыгар маһы син биир кэрдэбит, хайыахпытый. Улуус баһылыктара “нэһилиэк аттынааҕы тыабытын кэрдэн бүттүбүт – гааста, уотта тардыҥ” диэн туруорсубуттара хас эмэ уонунан сыл буолла. Син бытааннык да буоллар уот-гаас ситимэ тыаҕа тиийтэлээн эрэр. Кэм да харчы кырыымчыга иэдэтэр.

Биирдиилээн дьон маһы кэрдэрэ, промышленнай маһы кэрдии хабааныгар тэҥнээтэххэ, быдан кыра. Холобур, Амма улууһа гааһа суох буолан маһынан оттунар. Сылга 50-ча тыһыынча куб маһы кэрдэр. Оттон Амма өрүс баһыгар (Алдан оройуонун территорията) икки тэрилтэ – “Вудлэнд24” уонна “Ангара” сылга 350 тыһыынчаттан тахса куб маһы кэрдэр былааннаахтар, 49 сылга мас кэрдэр көҥүллээхтэр.

Бэҕэһээҥҥи мунньахха элбэх араас санаа этилиннэ, ону сүһүйэн ылан кылгастык билиһиннэриэхпит.

Мас кэрдээччилэр:

(“Вудлэнд24” уонна “Ангара” тэрилтэлэр Иркутскайга регистрациялаахтар, хаһаайыннара урут Маслобойников диэн этэ, билигин Белобородов диэн буолбут). Мунньахха Белобородов  мас кэрдэргэ: “Олохтоох дьону үлэҕэ ылабыт, кэлбэт буоллаххытына, гастарбайтердары аҕалыахпыт, мас сороҕо кытайга, сороҕо эһиэхэ хаалар. Ааспыкка мас быһа Кытайга тахсар диэн мин охраннигым, сварщигым эппит, тэрилтэ бэрэстэбиитэлэ буолбатах”, – диэн эттэ.

Олохтоох дьону үлэ суоҕунан кыһарыйыы, гастарабайтердары аҕаларынан куттааһын, 3,5 мөлүйүөннээх джибинэн көтүтэр сварщик-охранник… киһи сонньуйар.

СР промышленноска миниистирэ Терещенко, СР экологияҕа миниистирин э.т. Перфильев:

Олоччу мас кэрдиитэ барбат, кырдьаҕас мастары талан кэрдэллэр уонна кэрдибит мастарын оннугар саҥа мас олордуохтаахтар, кэрдиллибит мас республикаҕа хаалар, пиломатериал сыаната түһүө дииллэр. Мас кэрдэр быраабыланы биһиги уонна общественниктар кэтээн көрүөхпүт, сокуону кэстэхтэринэ тута дуогабардаһан бүтүөхпүт.

Общественниктар:

Тутуу маһын сыаната үрдүү турар, түспэт. Түҥ тыаҕа баран кинилэри ким кэтээн көрө сылдьыай – ырааҕа, айанын ороскуота киһи ылбычча айаннаабат сирэ, урукку леспромхозтар дэлээнэлэрэ билигин да өрүттүбэккэ турар, ойуура суох сирбит ириэ, сиҥниэ, Амма өрүс уолар, киртийэр кутталлаах. Хоту дойду айылҕата соҕуруу дойду айылҕатынааҕар букатын атын, уйан – ону тоҕо өйдөөбөккүтүй?! Хайдах барыта хамсыыр харчынан тэҥнэниэҕэй? Ыччаппытыгар тугу хаалларабыт?

 Учуонайдар

Криолитозона биологическай проблемаларын институтун учуонайдара, чуолаан биологическай наука кандидата Иннокентий Федоров:

-Мас кэрдиллиэхтээх сиргэ Алдан улууһугар баран үүнээйи арааһын үөрэтэн кэлбиппит уонна 27 Кыһыл кинигэҕэ киирэр сэдэх үүнэйини булбуппут. Ол иһигэр олох сүтэр кутталлаах үс сэдэх эндемичнэй үүнээйи ити сиргэ үүнэр. Ити ойууру кэртэххэ олор сир шарын үрдүттэн олох симэлийэр кутталлаахтар. Амма баһыгар “деловой лес” олох суох ээ, барыта сип-синньигэс мастар, ону хайдах промышленнай “туһаҕа таһааралларын” өйүм хоппот…

Ирбэт чэҥи үөрэтэр институт учуонайа, научнай үлэҕэ солбуйар дириэктэр Александр Федоров:

Ойуур – ирбэт чэҥ харысхала. Мас кэрдиллибит сирдэрэ ирэн сиҥнэллэр, ол элбэх туоһутун көрүҥ  – хаартыскалары көрдөрөллөр. – Саха сиригэр климат уларыйыыта аан дойду уопсай орто көрдөрүүтүнээҕэр үс төгүл түргэнник барар. Глобальнай климат хас биирдии регион экологиятыттан барытыттан тутулуктаах. Саха сирин курдук  улахан территория айылҕата алдьаныыта атын регионнарга эмиэ дьайыаҕа.

Дьон:

Мас кэрдэри утарыахха, референдум ыытыахха, Ил Дархан кыайан быһаарбат буоллаҕына, Госдума депутаттарын, сенатордары кыттыһыннарыахха, мас кэрдэр сокуону уларыттарары туруорсуохха.

Алдан улууһугар олорор КМНС бэрэстэбиитэллэрэ:

Ураты харыстанар сир, хотугу төрүт олохтоох омук олорор кыраныыссатын кэһэн туран мас кэрдэргэ сирбитин биэрдилэр. Кадастровай нүөмэрдээх территориялаах этибит, онтубутун саҥа докумуоҥна  кадастаровай нүөмэрин, кыраныыссатын уларытан кэбистилэр.

***

Түмүктээн тугу этиэххэ сөбүй? Биир ааҕааччыбыт санаатын кытары сөпсөһөрбүтүгэр тиийэбит: Былаас уонна норуот икки ардыгар улахан өйдөһүү суох, өйдөһөр санаа, баҕа да суоҕа дьиксиннэрэр. Утарыта туруу. Дьиҥинэн, былааска норуот итэҕэйэн талбыт дьоно олорор буоллахтара, ол дьон норуотун санаатын, баҕатын истэ сатаабата сөхтөрөр.

Саха – Айылҕа оҕото, Айылҕаны кытары эйэ-дэмнээхтик алтыһан, Айылҕа сокуонун кэспэккэ, онно сөп түбэһэн сүүһүнэн сыллары уҥуордаан бу тыйыс дойдуга тыыннаах олорон кэллэхпит. Бу күннэргэ Саха сиригэр биир дойдулаахпыт улахан учуонай Иоганн Егорович Максимов Новосибирскайтан кэлэ сылдьар.

Евгения Михайлова уонна Иоганн Максимов

Кини “Экодухуобунас” диэн ааттаан өбүгэлэрбит Айылҕаҕа сыһыаннаах итэҕэллэрин, анаарыыларын, философияларын түмэн научнай үлэ суруйбутун тарҕата, билиһиннэрэ сылдьар. Айылҕаны баһылыы сатаабакка, кини сокуонунан олоруоҕуҥ диэн Иоганн Егорович үлэтин сүрүн санаата: “Тугу барытын харчынан кэмниир кэм  тохтуохтаах, инникини. кэскиллээҕи саныыр кэм кэллэ, экологическай бэйэҕэ тиийинии суолуттан туоруохха”, – диэн учуонай ыҥырыытын иһиттэрбит ханнык.

P.S.:Иоганн Максимовы былааска талаһар диэн ким да соҥнуу санаабат ини. Бэҕэһээҥҥи мунньах көҕүлээччитин Афанасий Алексеевы, СР Общественнай палата салалтатын “политиканнар” диэн аны былаас бэчээтэ буруйдаан эрэр. Дьэ, ситинник… Кэпсэтиэх, сүбэлэһиэх оннугар аны буруйдааһыннар, уорбалааһыннар дэлэйдилэр. 

***

Туйаара НУТЧИНА,

Aartyk.Ru

 

Обсуждение • 2

Добавить комментарий
  1. Кранты

    Японец явно былааска тардыьар, бизнеьа мелтеебутэ буолуо. Билигин сапчаас атыылаан уьун сонноммоккун.

  2. Кугдаров

    Дьон туьугар улэлии сылдьар киьини онно суох дой5оххутунан уе5умэц. Японец уруккуттан кырдьык иьин киирсэр, бизнеьэ эрэ проблеммаламмытыгар норуот диэки хайыспыт киьи буолбатах. Сахалар итак а5ыйахпыт, онон, кыра со5ус туулээх-ецнеех дьоммутун баьаа5ырдымыа5ыц. Отутус сылларга ча5ылхай уолаттарбытын, ииригирэн туран ичигэстээбиппитин умнумуо5уц. Онно хааннаах Ыстаалын эрэ буруйдаах буолбатах этэ. Сурун уолаттары сиэччи саха дьоно этэ.

Оставить комментарий