КЫЫС БУОЛАР КЫРЫЫСТААХ?
Саха эр киһитэ кэргэнигэр дьиэ ис-тас үлэтигэр көмөлөһөр, оҕотун тэҥҥэ көрсөр. Бу биһиги дьолбут эбит.
Онтон аймахтыы казах омугар бу чааһынан хайдаҕый? Кыра бириэмэ иһигэр бэйэм кэтээн көрүүбүнэн да, алтыһар дьахталларым кэпсээннэриттэн да иһиттэххэ, манна билиҥҥээҥҥэ диэри ойоххо, кийииккэ сыһыан хаҕыс соҕус курдук.
Биллэн турар, казахтар бары оннук буолбатахтар, аныгылыы көрүүлээх эр дьон кинилэр да истэригэр баар буоллаҕа. Ол эрээри Астана, Казахстан киин куората буоларын быһыытынан, манна араас түҥ былыргылыы абыычайдарын тутуһан олорор ыраах кытыы нэһилиэктэртэн дьон кэлэн олохсуйар, бу дьон уопсай хартыынаны алдьатыахтарын сөп.
Сарсыарда, киэһэ аайы кыра оҕолору уһуйааҥҥа, оскуолаҕа ийэлэр эрэ таһалларын көрөбүн. Оптуобуска ыга анньыһыы, онно эбиитин эп-эдэр кыргыттар оҕо көтөҕүүлээх тураллар. Бары кыыһынан төрөөбөтөхтөрө чуолкай, эрдэрэ үлэлэригэр ханан, тугунан айаннаан тиийэллэрэ буолла диэн санаа киирэр, ама бэйэлэрэ эрэ массыналарыгар олорон барбатылар ини.
Уопсайынан, былыр-былыргыттан казах дьиэ кэргэнигэр эр киһи оҕо иитиитигэр орооспот дииллэр. Киэһэ үлэтиттэн сылайан кэллэҕинэ, оҕолор мэһэйдиэ, айдаарыа суохтаахтар. Оҕолор хайдах сылдьалларын туһунан аҕаҕа ийэ тиэрдэр, кини бэйэтэ оҕолордуун кэпсэтэрэ улахан наадата суох. Ол иһин оҕо аҕатыттан толло улаатар уонна ийэтин чугастык ылынар эбит. Маннык сыһыан куһаҕан өрүттээҕин кэлин бэйэлэрэ да билинэн көннөрүнэ сатыыр буолбуттар.
Холобур, төрөппүттэр иккиэн кырдьан ийэлэрэ аҕаларынааҕар эрдэ анараа дойдулуур түгэнигэр, үйэтин тухары оҕолорун кытары аҕыйахта айах атан кэпсэппит оҕонньор улаатан хаалбыт оҕолорун кытта хайдах, туох туһунан кэпсэтэрин да билбэт буолар эбит. Төһө да оҕолоро кинини үчүгэйдик көрбүттэрин-истибиттэрин иһин, кырдьаҕас соҕотохсуйан өр барбат дииллэр.
Маны мэктиэлиир биир кэпсэтиини ахтан ааһыым. Тэрилтэбитигэр табаахтыыр хос баар. (Бу диэн эттэххэ, ый курдук үлэлээтим да, биир да казах дьахтара онно кэлэрин-барарын көрө иликпин, мин уонна нуучча дьахталлара эрэ тиэстэбит). Саҥа дьыллааҕы бырааһынньык кэннэ табаахтыы тиийбитим биир эдэр уол олорор. Бырааһынньыгынан эҕэрдэлээн кэпсэттэ. Биэс оҕолоохпун, айдааннара бэрт, өрөбүллэрбэр сүгүн сынньатыа суохтар диэн гостиницаҕа куотан чуумпуга бэйэм бэйэбэр сытарым эчи үчүгэйин диир. Мин аһара сөхтүм да, биллэрбэтим, атын манастыырга бэйэм устааптаах киирбэппин бэккэ билэбин. Испэр арай сөҕө санаатым: оччотугар кэргэнин оҕолортон сынньатар туһунан киниэхэ өй киирбэтэ дуу диэн. Ол кини аҕыйах күнү тулуйбат буоллаҕына, кэргэнэ эрэйдээх үйэтин тухары хайдах тулуйан олороро буолла. Ол эрээри кабинеппар тиийэн кыргыттарга эдэр аҕаны кытары кэпсэтиибин үллэһинним, хайдах да испэр тутан хаалар кыах суох курдуга. Дьонум тугу да хардарбатылар, баҕар кыбыстыбаттара буолуо дуу.
Маны таһынан казах эр дьоно бастакы оҕолорунан уолу эрэ баҕараллар, алҕас кыыс төрөөн хааллаҕына дьылҕа-хаан атаҕастабылын курдук ылыналларын курдук кэпсээн баар. Оннук төрөөн хаалбыт кыыс аҕатын билиниитин ыла сатаан, кыра эрдэҕиттэн бэйэтин дьиҥ ис санаатын аахсыбакка улаатан, кэлин бэйэтин суолун булунарыгар уустук буолан тахсара ахсаана суох быһыылаах.
Мин биир оннук кыыһы билэбин. Cааһа түөрт уона, эр да, оҕо да суох. Олоҕун ыал бастакы кыыһа буолан төрөөбүт буруйун боруостуурга анаабыт. Бэйэтин умнан туран төрөппүттэригэр балыстарын киһи-хара гынарга, үөрэхтииргэ, ыал буолалларыгар, кинилэри дьиэлииргэ-уоттуурга көмөлөһөн чороҥ соҕотох хаалбыт. Кэлиҥҥи кэм доруобуйата айгыраан, хойутаан да буоллар дьоҥҥо «суох» дииргэ саҥа үөрэнэ сатыыр, коучтары, психологтары кэрийэр.
Кийииккэ тоҥ сыһыан туһунан биирдэ саастаах дьахтар кэпсээнин истэн турардаахпын:
– Ийэбит кырдьан кийииттэрин отой сатаан туппат буолбут, онон туһанан сүрэҕэ суохтара дэлби бэргээбит. Хата мин уоппускабар тиийэн кинилэри үчүгэйдик дьаһайталыыбын. Мин кэлэрбин иһиттилэр да, эрдэттэн дьиэлэрин-уоттарын өрө тардыммытынан бараллар. Тиийдэ тиийээт дьиэлэрин кэрийтэлии сылдьан эбэһээт бэрэбиэркэлиибин, дьэ боруобалаан кыра да быылы булуум эрэ, отой кэһэтэлиибин!
Сордоохтор мин хаһан куораппар төннөрбүн кэтэһэллэр быһылаах, – диэн өссө күлэр.
Дьэ, бу манныгы көрөн-истэн салла сырыттахпына, аҕыйах хонуктааҕыта биир дьахтар этэр:
– Эйигин тастыҥ убайбын кытары билcиһиннэриэхпин баҕарабын, – диэтэ.
– Ол тоҕо баччааҥҥы дылы ыал буолбакка сылдьар? – диэн сэрэхэчийэбин.
– Ойохтоох, үс оҕолоох этэ да, уол ийэтэ өлбүтүн кэннэ кийиит дьиэ ис-тас үлэтин кыайбакка оҕолорун быраҕан туран куоппута. Үлэни барытын хотунугар сэлээннэн олордоҕо, ол иһин куоттаҕа, сүрэҕэ суох буо, – диир.
Эбиитин “Кукушка” диэн хос саҥарааһыннаах.
Мин билэрбинэн мусульманнарга эр-ойох араҕыстаҕына оҕо аҕатынаан хаалар, дьахтар баҕарбытын да иһин ылар кыаҕа суох. Ыал арахсыыта хаһан баҕарар иһэ истээх буолар, аҥардас дьахтары эрэ буруйдуур сыыһа. Онон чуут-чаат эмискэ соччото суох эргэ тиксиэхпин хата этэҥҥэ: “Ты что, дорогая, какая из меня жена мусульманина?” – диэн быыһанным.
Онон түмүктээн эттэххэ, Исламҥа кыыһы, дьахтары иккис суортаах дьон курдук көрөллөрө биһиэхэ, атын итэҕэллээх дьоҥҥо, соһуччу. Саха итэҕэлэ саамай демократичнай итэҕэл диэн өссө төгүл бэлиэтиигин. Ийэни, дьахтары өрө тутуу, Таҥара табатын курдук төгүрүччү симээн, кыыс оҕону – норуот анала, ол аата бүтүн норуоту таҥар күүс буоларын билэн өбүгэлэрбит маанылыыллара. Дьиҥинэн, казахтар түүр омук сыдьаана буолалларын быһыытынан, бастакы Ийэ итэҕэллэрэ – Тенгрианство этэ буоллаҕа.
***
Анжелика МОТОСОВА,
Астана, Казахстан.
онтон того сахалар дьахтары уегэгит? Ким эрэ уеьээ тахсаары гыннагыга? Манна ити билэр билбэт игн дьон? Сардаананы холобур? Онтукан быыбарга Путин штабын хотуна дии. Ол охсуулаах буолуон сеп…. санаагытын уларыппатаххытына. Сахага дьахтары сэниир былыргыттан баар диибит уонна
Бэйэтин партиятын кандидата Даванков дии. Того Путин штабын хотуна буолар?
Казахстанна нэсилиэк диэн буолбатах. Ауллар диэн. Ону того Саха Сиригэр сылдьар курдук ” тун былыргылыы абыычайдарын тутусан олорор кытыы нэсилиэктэртэн дьон кэлэн олохсуйар .. ” диэн суруйарый ? Ити сыыса. Холобур, манна ” Дьокуускайтан ыраах сытар ауллартан , кишлактартан дьон кэлэллэр ” диэбит тэнэ олуона. Манна диэн эттэххэ аул диэн ыал , ыаллар диэн ойдобуллээх. Кишлак диэн кисилээх диэн. Кисилэр, кисилээх сир.
Кишлак диэн киһилээх диэн буолбатах, кыстык диэн. Кыс+лаах. Сайылык уонна онуоха кыстык (кыһылык диэххэ сөп)
ким да кими да бу Олоххо ханна да түһэрэр, таһаарар кыаҕа суох. Ол туох эрэ дуоһунас эҥин диэн обществом людей придумано, а не Природой. Дьон толкуйдуон сүрэҕэлдьээн ол иһин бэлэм аска, таҥаска толкуйдуохтаах киһини талан олордор буолбут. Онто Улуу Кудаҥса курдук дьон чэпчэкини баҕарда эрэ диэн, кинилэр аҥардас баҕаларыттан сиэтиллибэккэ, Чолбон сулуһу кэрдиэ, абааһылыын уруурҕаһа оонньуо суохтаах этэ буоллаҕа. Дьон ыарахан да буоллар кэскиллээхтик тэринэр өттүнэн барара, олороро табыгастааҕын биллэриэхтээх,дьаһайыахтаах, ирдиэхтээх, быһаарыахтаах, толотторуохтаах, кырыйдаҕына дьон кинини буруйдаан, куотан күтэринэн аһыыр долоҕон олоххо тиийбэтин туһугар.
Сардаананы эрэ кытта буолбатах, бүтүн правительство туох баар үлэһитин ( урут Егор Борисов саҕана аҥардас Дьокуускай куоракка 2500 үлэһитин) , бюджетка олорор депутаттарын, журналистарын, наукатын үлэһиттэрин барытын холбоон баран ИС ДЬИҤ ( ДУХОВНОСТЬ) ыйааһыныгар аҥаар өттүгэр ууран баран утары өттүгэр миигин соҕохтуу олортоххо вряд ли перевесят диэн хаста да суруйдум. Тоҕо диэтэххэ мин өттүбэр Аҕа Дойду ото-маһа, кыыла-сүөлэ, көтөрө-сүүрэрэ,киһи-аймах үтүө өрүттэрэ барыта мин СОРОҔУМ, КЫҺАЛЛАР, ХАРЫСТЫЫР, ТУРУУЛАҺАР, КӨМҮСКҮҮР ЭЙГЭМ.
Тустан имитиһэн эрэ тахсымаҥ, өһүргэниҥ, ыҥырыҥ, мөккүһүн, тургутуһуҥ.
Толкуйдуур дьоҕурун сайыннарбыт Саха Омук киһитэ былыр да, быйыл да уһулуччу, онтунан күүстээх, олоххо инники түһэрэрэ ахсыылаах, баҕар суоҕа да буолуо.
Эмиэ сотторуҥ. Дьон бүгүн сүүрбэ сыл нөҥүө өттүгэр суруйаргын атыннык ылынар эбит буоллаҕына, бүгүн атыннык ылынар кэмэ кэллэ. Туох барыта олоххо относительно.
относительно себя дьон салайарга талыммыт дьонугар кырдьык бүгүн буккуллуор дылы тот олох, оттон ол олох относительно Аҕаларбыт Дойдутугар, киниэхэ дьолу туойуохтаах көтөрүгэр-сүүрэригэр, отугар-маһыгар, Сир Ийэ иэнигэр бүгүн иэдээн, алдьархай. Ким да ону аахайыан, аахсыан баҕарбат эрээри Олох Эргиир, бэйэбитигэр эргийэн эрэр.
Ону-маны кырган бүтүҥ, Хара Тыа,Алаас-сыһыы, Эбэ Хотуттар, Сир Ийэ эттиктэрэ, киниэхэ дьолу туойар көтөр-сүүрэр промышленность буолбакка, КИҺИ-АЙМАХ ОЛОҔУН УСТАТА ЭБИЭХТЭЭХ, ХАРЫСТЫАХТААХ ЭЙГЭТЭ БУОЛАРЫН БИЛИҤ!!!
Мотосова суруйар, дьахталлар ииппит уол о5олоро: киргизтэр, казахтар уо. д. а. ислам итэ5эллээхтэр эр дьонноро, сахалар эр дьоннорун курдук. аргыhыт буолбатахтар. Бары улэhит, буру борустуой.достойнай дьоннор. С небес звезд сымыйанан не хватают. Ихние женщины знают свое место, а мужчины ведут достойно: они добытчики и защитники семьи. Сыновей своих воспитывают отцы мужчины в этом духе. Ихние женщины украшаются в рубинах и сапфирах. в высокопробных золота и серебра. Саха дьахталларын уулаах урун кемускэ буолбатах.
Уопсайынан былыргы сахаларга, дьахтар есссе приниженнай миэстэни ылара: “Дьэбэрэттэн тахсыы” диэн П. Ойуунускай кэпсээнин аа5ын.
Ол былыргы тюрдарга, Тенгрианстволаах былыргы тюрдарга дьахтар общества5а миэстэтин ким да чуолкай билбэт
Эр киһи ытык иэһэ – дьонун сэргэтин аһатан-иитэн олоруу, аҕа ууһун тэнитии, ыал аҕа баһылыга буолуу, ийэ дойдутун көмүскүүр ЫТЫК ИЭҺЭ.
Мин санаабар кыыс оҕону, эдэр дьахтары ЫТЫК ИЭСКЭ үөрэтии блгн суох.
Дьахтар аймах ытык иэһэ, бастакытынан – ЫАЛ БИГЭ-ЧИҤ ХОТУНА буолуу, ОҔО ТӨРӨТӨН АЙМАҔЫ-УРУУНУ, ОМУГУН ахсаанын элбэтии.
Блгн төттөрү. Дьахтар аймах бэйэмсэҕин өрө тутар, оҕо төрөтүөн баҕарбат, онон омук инникитэ сарбыллар
Аҕа Дойду, Ийэ Сир, араарыҥ эрэ, бука.
И так дьон биир үйэ иһигэр 1 млрд.700 млн. киһиттэн 8 млрд. буолан бэйэ-бэйэтин сиэһэн эрэр.
Бүтүн киһи-аймах да, ханнык да омук даҕаны кэҥиир-тэнийэр кэскилэ ахсааныгар буолбатах.
Бу туһуттан
Босхо бастаах
Бороҥ урааҥхайга
Үҥэр таҥарата өһүргэннэ,
Тойон таҥарата хоргутта
Айыы таҥарата абарда.
Абаран санаата:
«Үрдүк таҥараҥ үөскэппит
Үөнүн-көйүүрүн,
Үтүө-мөкү кыылын
Үлтү кыртыҥ,
Үтэ оҥоһуннуҥ,
Үөскээбэт оҥордуҥ.
Өйгүнэн буоллаҕына —
«Үрүҥ күн анныгар
Үтүөлэрэ мин» диэн
Үтүөмсүйэн үлүннүҥ,
Үгүс үөрэхтэнниҥ,
Үрдүктүк сананныҥ.
Үрүҥ күн үтүөтүн
Үлүмнэһэн туран
Үмүрү тардынныҥ,
Үксээн үөскүүргэр
Үлүһүйэн үөрдүҥ,
Үрүт өттүгэр баары[26]
Өйдүөбэт буоллуҥ…
Ол буоллаҕына —
Үөскүөҥ эрэ буоллар үөскээ.
Өрүһүлтэтэ суох
Үрүт-үрдүгэр
Үйэ аайы үөскүү тур, үксүү тур,
Үтүөҕүн көрүллүө», — диэн
Түстээн[27] көнчүө[28] бырахта.
Киһи бары аахпыт ааттаах, өйдөөбүтэ эмиэ мин хотон хотуна эрэ буолан, бу айымньыннан төгүрүк остуол тэрийиэххэ диэн Дьокуускайы биир гына сүүрбүтүм да туһа тахсыбатаҕа. Баҕар сэрии буолуо суоҕа хааллаҕа.Баҕар баҕарыма бу айымньы киһи-аймаҕы өрүһүйүө өйдөөтөхтөрүнэ.
особенно сахалары
таах даҕаны тугу эмит суруллубуту, этиллибити өйдөөн Олоххо сирдьит оҥосторго ол суруктаах дьон курдук өйдүүр таһымы дабайар ирдэнэр (диапазон мышления). А то өлбүт дьону төрөөбүт күннээн үөрэр күн оҥостуохха эмиэ сөп бүгүн культура дьонун курдук.
Громкие слова не говори. Олох бэйэтэ уерэтэр. Уулусса да уерэтэр. О5олорбутун Ытык иэс да диэбэккэ уерэхтээх, улэhит, дойдуларын ейдуур дьон онортооотубут! Скромнай дьоннор Герой буолаллар
Бу иирээки дьон киирэн комментарийдыыр бьлх, или закомплексованные мужчины. Сэбиэскэй идеологияга сеп тубэьиннэрэн саха дьахтары атагастыыр этэ диэн суруйуулар сымыйалар. Саха зхаьан да дьахтары атагастаабатага. Атагастаан 16 киилэ кемуьунэн киэргэтиэ дуо? акаары дьа дьоннут.
16 киилэ буолан, ким кэмнээбитэй? Саха дьахтара дьинэр сэбиэскэй былааска тэн бырааптаммыта. Ол иннинэ ата5астанан олорбута. Революция иннинэ. мин ийэм уонна балата уерэмммэтэхтэрээ, эр дьоннор – убайа быратаа церк-приходской школа5а уерэммиттэрэ. Дальше Булугэ уерэммиттэрэ. Онтон при Советах. Она осталась безграмотной, ликбез да абыраабата5а.
Омуктар бары дьахталларын киэргэтэллэр – в алмазах и в золоте.
Мусульманнар дьахталларын ата5астыыллар диэн сыыhа со5ус ейдебул. “Ата5астабыл” диэн тыл саха ейдебулугэр наhаа буолуон сеп. Принижайдыылллар, иккис суортаах диэн арыый сеп буолуон сеп.
Вообще омук традициятын критикэлиир сыыhа, бэйэн терут традиция5ын билбэккэ сылдьан.
Аны япон дьахтарын общество5а миэстэтин тусунан суруйдаххыт дии.
Дьоппуоннарга да эр киһи дьиэ үлэтигэр төрүт чугаһаабат: ас астаспат, муоста сууйбат, оҕо көрсүбэт. Дьахтары намтата тутуу, көрүү баар. Сахаларга эр киһи ойоҕун аһара атаахтатара икки өрүттээх, соччо үчүгэйэ суох. Өйдөөх дьахтар ону сөпкө өйдүүр, сыаналыыр, өйө суох өттө өрө барар, эрин баттыыр, хобулугун анныгар симэр
Сахаларга тоҕо таалыҥ кырыыланна? Тоҥус
биир түүп тыллаах омуктар буоллахпыт…
Ол билигин нууччалардыын алтыһан нууччатымсыйбыппыт аайы…..
Туох да диэн ейдее5умсуйуц- айыл5а сокуона биир – эр киьи еруу урдуку, дьахтар урдугэр буолла5ына о5о оцоьуллар.
😂😂😂
Не обязательно урдугэр буолбатах
😂😂😂
Absit verbo invidia — Не взыщите на слове.
Наши мечты о собственном жилье, собранные кровью и потом в эпоху реформ и перемен, теперь страдают под гнетом тех, кто в свое время проник в правительство, чтобы только обогатиться за счет нас, обычных людей. Эти уголовники, проникшие в коридоры власти в эпоху 80-х, сегодня пользуются своими полномочиями, чтобы удерживать нас в кандалах и лишать нас наших основных прав. Эти предатели, перевоплотившиеся в “стражей” закона, сегодня выступают не как слуги народа, а как Оборотни в погонах, рычащие и хватающие нас за горло, лишая нас даже последней надежды на справедливость. Их подлые действия – это ничто иное как рейдерский захват нашего будущего, попытка утвердить свою власть и наживу на нашем страдании и утрате!!!!! Мы не будем позволять этим подонкам уничтожать наши мечты, удерживать нас в плену своего беззакония и алчности! Мы требуем освобождения наших товарищей, возврата нашего права выбора и права на собственное жилье, наказания виновных и восстановления нашего Бест Вея! Эти ублюдки, проникшие в нашу жизнь, должны быть наказаны за свои злодеяния, и мы будем настаивать на этом до последнего вздоха!