Окко эрдэ киирбит дьон оттоон бүттүлэр

Ким эрэ ыһыахтаан ортолоон эрдэҕинэ, ким эрэ бэлиэр окко киирэн кыстык отун булунна.

Суруналыыс Геннадий АНТОНОВ “Ньурба уоттара” хаһыакка Күндээдэҕэ олорор Степановтар тустарынан суруйар.

“Сайыҥҥы биир күн дьылы аһатар” диэн бэргэн өс хоһооно баар. Билигин сүөһүлээх-сылгылаах дьоҥҥо улахан эппиэттээх күннэр үүннүлэр. Ходуһаларга хотуурдаах, тиэхиньикэлээх элбиир, ырыаҕа этиллэринии “дьон утаппыттыы баҕаран үлэҕэ турунар”.

Оттон Күндээдэҕэ Семен Прокопьевич уонна Антонина Николаевна Степановтар дьиэ кэргэттэрэ 20-чэ ынах сүөһүлэрин уонна 2 сылгыларын кыстатар отторун номнуо булуннулар. Эрдэ саҕалаабыт дьон быһыытынан, сайыҥҥы күөх быйаҥы ардахха-силбиккэ баттаппакка, отторун хаачыстыбата даҕаны үрдүк. 

Сайын баччатыгар маннык эрдэ оттон бүппүт киһи баарын истэ иликпин. Онон Степановтар быйыл Ньурба улууһугар бастакынан үтүө холобуру көрдөрдүлэр.

Кинилэр хаһаайыстыбалара мыыныыта суох – 22 ынах сүөһүлээхтэр, ол иһигэр 7 ынах, итиэннэ 2 сылгылаахтар. 

“От ыйын 4 к. окко киирбиппит, 7 күн оттоон бүттүбүт, диир Семен Прокопьевич. – Күндээдэттэн 20-чэ км тэйиччи баар Дорокуга уонна Уһунун Маныырга оттуубут. Ыраах курдугун аанньа, суола үчүгэй. Уолбунуун 2 “Синтай” тыраахтырынан оҕустардыбыт. Онтон киһиэхэ кэпсэтэн рулоннаттыбыт. 350 кг ыйааһыннааҕынан 118 рулон от бэлэмнэннэ. Онон сүөһүбүтүгэр-сылгыбытыгар сөп буолар оппутун хаачынныбыт. 

Сылын аайы маннык эрдэ оттуубут. Былырыын эмиэ “абааһы мунньаҕын” иннинэ бүппүтүм. Эрдэ оттооммут, аһыыкаҕа былдьаппатыбыт. Көрдөхпүнэ, атын дьон сирдэрин 3 күн иһигэр кубарыччы сиэн кэбиспит этэ. Дьэ, сүрдээх, саһаран баран сытар. 

Биһиги дьиэ кэргэн уоллаах кыыстаахпыт, номнуо улахаттар. Уолбут Максим Семенович Степанов Мирнэй оройуонугар Таас Үрэххэ гаас тэрилтэтигэр вахтанан үлэлиир. Кыыспыт Алена Семеновна Пермякова невролог идэлээх, үөрэҕин кэнниттэн Мирнэйгэ 5 сыл үлэлээбитэ, онтон былырыын Ньурбаҕа кэлэн поликлиникаҕа үлэлии сылдьар. 2 сиэннээхпит, 7 уонна 3 саастаахтар. Бэйэм сааһым – 61. 18 сааспыттан 50-мар диэри “Күндээдэ” сопхуоска уонна агрофирмаҕа суоппарынан, бостуугунан үлэлээбитим. Онтон ыарытыйан баран арыый сынньалаҥ үлэҕэ көспүтүм. Оскуолаҕа харабынайдыыбын. Кэргэним Антонина Николаевна эмиэ биэнсийэлээх, оскуолаҕа асчытынан үлэлиир. 

Тиэхиньикэбит – икки “Синтай” тыраахтыр, УАЗ уонна омук легковай массыыната. 

Хортуоппуй, оҕурсуу, помидор уонна сибэкки олордобут. Оҕуруот аһын сөп буоларынан хаһаанабыт. Билигин иллэҥсийэн, аны сир аһыгар киириэхпит. Кылгас сайыммыт барахсан быйаҥыттан мэлдьи бойумнук тииһинэбит. 50 сааспын туолбут сайыммар 50 биэдэрэ отону хомуйбуттаахпыт. Сайын үчүгэйин, быйаҥын билэр буоллахпыт. Бэйэбит да үлэлии үөрэнэн хаалбыппыт, оҕолорбутун да оннук үөрэппиппит. Кэргэним биһикки иккиэн уһанабыт, тиэргэммитин тупсаҕай көрүҥнүүбүт. Тиэргэммит сайын оһуор курдук буолан, хараҕы үөрдэр, үлэбит түмүгэ көстөн сүрэхпитин сылаанньытар.

Бэйэм ИП быһыытынан тэринэн үлэлиибин, чопчулаан эттэхпинэ – “самозанятай” диэн. Былырыын 12 туонна үүтү туттарбыппыт. Быйыл да оччону туттарар инибин. Бэс ыйыгар 1,6 туонна үүтү туттардым. Бастаан толкуйдаабытым, чааһынайдарга бэриллэр ынах төбөтүгэр 35-тии тыһ. солк. ылабын дуу, эбэтэр үүппүн 60 солк. туттарабын дуу диэн. 

Онтон барыыстаах өттүн таллаҕым дии. Тэрээһиннээх хаһаайыстыбаттан үүппүтүн киилэтин 50 солк. (өрөспүүбүлэкэттэн кэлэр субсидия) туталлар, итини таһынан “Влада” кэпэрэпиит киилэтигэр 10 солк. төлүүр. 

Быйыл ынахтарбыт ороһулаан төрөөтүлэр, аны 2 ынаҕым кытараата. Үүппүт муҥутаан күҥҥэ 70 кг тиийэ сылдьыбыта, кэлин күлүмэн түһэн ынахтар үүттэрэ аччыы быһыытыйда – күннээҕилэрэ 45 кг. 

Тыа дьонун сиэринэн син кыанар ыалга киирсэбит. Киһи харытын күүһүнэн үлэлээтэҕинэ наадатын толору  хааччынар. Оҕолорбутугар көмөлөһөбүт. Уолум Максим Мирнэйгэ дьиэ атыыласпыта, кыыһым Алена Ньурбаҕа уонна Дьокуускайга эмиэ дьиэлэннэ”. 

Күндээдэ боростуой тыа ыалын аҕатын кэпсээнэ маннык буолла. Үлэлэрэ-хамнастара дьоҥҥо холобур буолуох курдук буолбаат? Киһи харытын күүһүнэн олоҕун уйгутун уһанан, сарсыҥҥы күҥҥэ бигэ эрэллээх буолуутун көрдөрөр Степановтар дьиэ кэргэттэрэ. Кинилэр баҕа санаалара, инники былааннара туолан иһэригэр баҕарабын.

***
Геннадий АНТОНОВ.