Кэриэстэбил

Ийэм Новгородова Елена Иннокентьевна 1936 с. атырдъах ыйын 6 күнүгэр Чурапчы улууһун Бахсы нэһилиэгэр төрөөбүтэ. Былырыын 2017 с. ыам ыйын 7 күнүгэр бэрт өр ыалдъан эрэйдэнэн баран биһиги кэккэбититтэн бараахтаабыта. Күн Сиригэр 80 сыл толору оло5ун олорон ааста. А5абынаан Фадеев Николай Дмитриевичтыын 47 сыл бииргэ олорбуттара. А5ам эмиэ 1936 с. кулун тутар 22 күнүгэр төрөөбүтэ уонна 2005 с. сэтинньи 19 күнүгэр өлбүтэ, толорутунан 69 сыл олорбута. Төрөөбүт сирэ Мэңэ улууһун Доллу нэһилиэгэ Күөлэ үрэ5э Улахан Бөтүгүттэ алааһа.

Ийэлээх а5ам сүрдээх дъоллоохтук олорбуттара дии саныыбын. Биһигини төрөтөн, улаатыннаран, олох суолугар киллэрэн, өлүөхтэригэр диэри өйөһөн, өйдөһөн олохторун олорон ааспыттара. Дъоллоох о5о сааспытын билэн, эдэр сааспытыгар үөрэн-көтөн ийэлээх а5а тапталларынан улааппыппыт.

Дьонум барахсаттар ол быыһыгар үлэ бө5өтүн үлэлээн, дъоңңо-сэргэ5э ытыктабылга киирэн Күн Сиригэр олорон аастахтара. Ийэм өлбүтэ биир сыла туолуутугар мин элбэ5и да билбэккэ, ыйыппакка хаалбыппын диэн кэмсинэбин да туох барыта кэмнээх. Ол сыыһалары о5олорбор сиэннэрбэр хатылаабатарбын диэн дьонум олохторо биһигинэн сал5анар диэн ылынабын. Биһи олохпут о5олорбутунан, сиэннэрбитинэн эмиэ сал5аныа буолла5а. Аттыбар куруутун баар курдуктар: ийэм, а5ам, бырааттарым Гоша уонна Алеша, эһэм уонна эбэм. Мин кинилэри көрбөппүн онтон кинилэр миигин көрө сылдьаллар курдук. Ол иһин соро5ор тугунан эрэ орооһор, баалларын биллэрэр курдуктар. Үксүгэр ол оннук санаабатах кэммэр буолааччы. Туох эрэ олус то5оостооххо аттыбар баалларын курдук санаан ылааччыбын. Кэмигэр сөптөөх сүбэ биэрэн тугу эрэ санатан, тугу эрэ көрдөрөн ылар курдук буолар.

Ийэм ханна да хаһан да үлэлээтэр наар туох эрэ уһулуччу ситиһиилээх онно хайаан да суол хаалларбытынан киэн туттабын. Бэйэм да, балтым да эмиэ оннук буола сатыыбыт быһыылаах. Ийэм олоҕун усталаах туоратыгар куруутун сатабыллаах салайааччы, тэрийээччи, общественнай үлэ активиһа, ол курдук партийнай тэрилтэ, дьахтар комитета, түөлбэ, оҕо тэрилтэтин, нэһилиэк быыбар хампаанньатын, сандружинатын салайааччытынан үлэлээбитин үгүс наҕараадата да туоһулуур.

Ийэм өлбүтүгэр киһи бө5өтө быраһаайдаһа, махталларын тиэрдэ кэлэ сылдъыбыттара урукку бииргэ үлэлээбит, алтыспыт дъонноро, үөрэппит о5олоро, аймахтарбыт, Фадеевтар, Мохначевскайдар, Трифоновтар, Шариннар уонна Баишевтар. Тумул детсадын коллектива улахан махталларын эппиттэрэ. Элбэх боруоста хаһан эрэ кинилэр олохторугар ыарахан кэмнэригэр көмөлөспүт дъонноро бааллара. Бу сахалыы киһилии быһыы махтала диэн мин онтон эмиэ сүрдээҕин үөрбүтүм. Бу дъэ кырдъык, ийэм оло5ун толору дъоһуннук олорбут диэн санаа мин хомолтобун у5арыппыта. Киһи барыта хаһан эрэ өлөр, арай киһи барыта маннык ытыктабылы ылан атаарыллыбат буоларын илэ харахпынан эт хааммынан саамай чугас Күн Сирин көрдөрбүт киһим – ийэм өлбүтүгэр билбитим.

Ийэм үлэтин туһунан ахтыылартан биири ахтар то5оостоох буолуо. Оскуола5а учууталлыы сылдъан үөрэппит о5олоро билигин бэйэлэрэ 60 саастарын ааспыт дъон хара өлүөр диэри сыл аайы, сыл аайы эрэ буолуо дуо, бырааһынньык аайы кэлэн көрсөллөрө уонна ситимнэрин олох быспатахтара. Төңүлү о5олоро онтон бары биир баайыы таһымнаах о5олор буоллахпыт дии. Ол гынан баран бу кини кылааһын о5олоро бары олохторугар бэйэлэрин эйгэлэригэр туох эрэ ситиһиилээх дъон буоллулар. Ахсыс дуу тохсус кылааска дуу үөрэнэ сырыттахтарына кылааһынан Москва5а баран кэлбиттэрэ иңин. Оскуола эрдэхтэн бары боппуруостарын тэңнээхтэр курдук аһа5астык кэпсэтэр быһаарсар этилэр быһыылаах. Биир маннык ча5ылхай түгэн баар. Үөрэппит о5олоро бары чөл оло5у тутуһан спорт аргыстанан араас көрүңнэргэ сорохторо республика5а биллэр дъоннор. Ол курдук волейбол кинилэргэ эмиэ биир арааһа билигин да сал5анар дъарыктара быһыылаах. Кэбээйигэ республика чемпионата буолбут ити арааһа 90-с сылларга быһыылаах. Депутат Михаил Эверстов дойдутугар бастаабыт хамаанда5а бириис УАЗ массыына туруорбут. Олохтоох кэбээйилэр кыайбыттар. Онтон хайдах буолбутун билбэппин, түмүгүн эрэ истибитим. Мөккүөр тахсыбыт эбэтэр ба5ар ким эрэ хайдах эрэ тугу эрэ эппитэ буолуо. Ол күрэхтэһиигэ бу ийэм ол кылааһыттан хамаанда тахсар ахсааннаах киһи баар эбит. Бары оччолорго 50 иңин саастаах дъон сорохторо судъуйалыы, сорохторо таах көрө, ыалдъа кэлбиттэр быһыылаах. Барылара республика5а спорт эйгэтигэр биллэр дъон: Шарин Дмитрий, Попов Гаврил, Баишев Николай, Мохначевскай Гаврил, Птицын Виктор, Заровняев Николай, Игнатьев Виктор, Толстяков Николай. Хамаанда туруоран чемпионнары кытта оонньуубут диэн буолбут. Ол оонньооннор ол бастаабыт хамаанданы бу биир кылаас о5олоро сааһыран бараннар кыайбыттар, УАЗиктарын сүбэлэһэн баран Төңүлүгэ олорор Баишев Николайга (Бойцовка) биэрбиттэр. Михаил Эверстов туох эрэ диэн УАЗигын былдъаһа сатаабыт да кыаллыбатах. Дъэ оннук буолан турар. Онно мин ийэм бу дъону олоххо сөпкө суоллаан дъон оңорсубута диэн эмиэ үөрэбин.

Дъэ итинник, итинник киһи мин ийэм бу Күн Сиригэр олорон ааспыта бу күннэргэ биир сыла туолла. Аттыбар санаатым эрэ баар тыыннаах курдуктар: ийэм, а5ам, бырааттарым Гоша уонна Алеша, эһэм уонна эбэм. Киһи дууһата кырдъык өлбөт быһыылаах. Киһи киһилии олордо5уна ол оло5о үйэттэн үйэ5э кэлэр кэскиллэригэр сал5анан бара турара буолуо. Чэ, оннук эрэ буоллун. Мин дъоммор махтанабын киһилии санааны миэхэ сахпыттарын уонна ол санаа хаһан да умуллуо сүтүө суо5а диэн эрэнэбин.

***

Утуман Николаевич Таман (уруккута Иннокентий Фадеев),

Елена Иннокентьевна улахан уола.

Дъокуускай куорат,

01.05.2018