Cаха сүөһүлэнэн бүтэр дуо?

Быйылгы дьыл сүөһү, сылгы иитиитигэр бэрт кыһалҕалаах буолла. Сай устата тыа баһаара элбэх оттуур ходуһаны да былдьаата, дьону сүгүн оттоппото даҕаны. Аны сорох сир курааннаан алдьаттылар, үүнүү кэмчи.

Күһүөрү Тыа хаһаайыстыбатын министиэристибэтэ сүөһүнү тутар хаһаайыстыбаларга чэпчэтиилээх оту (1 туонната 2 тыһ. солк) атын сиртэн тиэйэн аҕалан көмөлөһүөхпүт диэн эрэннэрбитэ. Айан ороскуотун бюджет уйунар диэн буолбута. Уопсайа ТХМ кэпсэтиитинэн 28 тыһ. туонна от атыылаһыллыахтаах, онтон 10 тыһ. туонната репсублика тас өттүттэн

Билиҥҥи туругунан оту Амуртан, Магадантан, Забайкальеттан атыылаһаллар. Тиэйэн аҕалыы уустуктардаах буолла. Улахан массыыналар айаннарын ороскуотун суоппардар бэйэлэрин харчыларыгар уйуналлар, “хамнастарын эһиил ыам ыйыгар төлөһөллөр үһү” диэн этэллэр. Оту атыылаһар сыана бюджеккэ көрүллүбүт, оттон транспортнай ороскуота көрүллүбэтэх – ол иһин быйыл харчы суох.

От хаачыстыбата улахан эридьиэстээх: кимиэхэ эрэ сымнаҕас, күөх от кэлбит, кимиэхэ эрэ – соломо, ынахтар сиэбэттэр. Оттон кыстык бэлиэр саҕаланна. ТХМ буоллаҕына, бастаан биир фермер айдаарбытыгар – оту уларытыахтара диэн эрэннэрбитэ, ол кэнниттэн социальнай ситимҥэ от хаачыстыбатын сирэр тыа дьоно олус элбэх үҥcүү тарҕаттылар. Маны барытын уларытыахха диэтэххэ, айанын ороскуотун ким төлүүр? Билигин даҕаны дальнобойщиктарга төлөөбөккө туран, иккис-үһүc сырыыларын ким уйунар? Ол хаһан барыахтарыгар-кэлиэхтэригэр диэри этэҥҥэ дьыл-күн баранар. Ол тухары сүөһү тугу сиир? Атыылаһааччы ТХМ буолбатах дуо, тоҕо от хаачыстыбатын хара маҥнайгыттан көрөн ылбаттар?

Сахалар сүөһү тутан бүтүҥ, куораттарга, бөһүөлэктэргэ көһүҥ диэн сорох хаһыаттар суруйаллар. Бу тугуй, улаҕалаах бэлиитикэ дуо? Оппут уокка былдьанар, аны сүөһү сиэбэт “отун” аҕалаллар, транспорт ороскуотун төлөөбөттөр… Саха сүөһүлэнэн бүтэр дуо, оччотугар?

***

Мырыла Бүөтүрэ,

Чурапчы.