“Аллараа Бэстээхтэн Благовещенскайга диэри тимир суолунан айан 3,5 тыһыынча курдук буолуоҕа”

“Тохсунньу 1-гы күнүттэн тимир суолунан таһаҕас таһыытын сыаната ортотунан 70% чэпчэтиллэр”, – диэн “Железные дороги Якутии” АК генеральнай дириэктэрэ Василий Шимохин бүгүҥҥү пресс-конференцияҕа биллэрдэ.

Шимохин этэринэн, таһаҕас таһар сыана Россияҕа баар орто тарифка олоҕуран быһылынна. Ону “ЖДЯ” хампаанньа салалтата “РЖД”ны уонна Федеральнай антимонопольнай сулууспаны кытары хас да сыл улаханнык эрийсэн туран быһаарсыбыт. Ол үлэтэ дьэ быйыл түгэҕэ көстөн, эһиилгиттэн саҕалаан тариф аччыахтаах.

Тариф аччааһыныгар республика салалтата, Россиятааҕы правительство, минтранс улаханнык көмөлөстүлэр, онон кыайдыбыт диэн Василий Шимохин дэлэгэйдик ситиһиитин үллэһиннэ уонна: “Тариф чэпчэтиллибит чааһын “РЖД” уйунуохтаах”, – диэн тоһоҕолоон эттэ.

Онуоха “Аартык.ру” Шимохинтан:

“Оттон “РЖД” ол биһиги тарифпытын бэйэтин суотугар чэпчэппитин хайдах толунар?” – диэн туоһуласта.

Ону:

“Биллэн турар, утарсааччылар бааллар этэ, биир хампаанньа орускуотун атын хампаанньа уйунара диэн урут ханна да суоҕа. Ол гынан баран, “ЖДЯ” таһар таһаҕаһа элбээтэҕинэ кэнэҕэс тимир суол барытын таһар кээмэйэ улаатар буоллаҕа. Саха сиригэр таһаҕас тастан киирэр, онон сыана чэпчээтэҕинэ “РЖД” таһар кээмэйэ эмиэ улаатар. “ЖДЯ” тарифтарын чэпчэтии “РЖД” инвестициялыыр, сайдар былааныгар соҕотохтуу буолбакка,  ол быыһыгар киирдэ. Итиннэ “РЖД” салайааччыта Олег Белозеров өҥөтө улахан”.

Саха сиригэр тимир суолунан таһаҕас таһар тариф олус ыарахан, ол кэриэтин массыынанан аҕалтарар быдан барыстаах диэн  предпринимателлэр ааспыт сылларга харчыларын ааҕар этилэр. Биллэн турар, сыана ыарахана түмүк уһугар боростуой дьон сиэбигэр охсор. Эргиэмсиктэр суол-айан ороскуотун табаардарын сыанатыгар эбэн атыылыыллар. Эһиилгиттэн сыана лаппа түһүө диэн эрэниэхпит этэ да, тимир суолунан таһаҕас таһар сыана “ЖДЯ” тарифтарыттан эрэ буолбакка,  вагон, платформа арендатыттан эмиэ тутулуктаах. Вагоннар 90 %-ра чааһынай бас билиигэ бааллар. Бу дьонуҥ вагоннарын арендалыыр сыаналарын “ЖДЯ” тарифтара түспүт суотугар эбэн да биэрдэхтэринэ көҥүл. Оччотугар тариф кыччатыллыбыта таһаҕас таһар уопсай орускуокка көстүө суоҕун сөп.

Аны поезд вагоннара 1985 сылтан оҥоһуллубаттар эбит. Онон сэбиэскэй саҕанааҕы вагоннар билигин илииттэн илиигэ көһө сылдьаллар. Биир вагон аҥаарын сыаната 7-8 мөлүйүөн солкуобай, биир састаапка 57 вагон киирэр, ону атыылаһар кыах суох.

“Оннооҕор РЖД ити боппуруоһу кыайан быһаарбат, биһиги курдук дьоҕус региональнай тэрилтэ санаабыт да кыайбат. Саатар пассажирскай вагоннары быһаардарбыт диэн баҕа санаалаахпыт”, – диэн Шимохин этэр.

Вагон хаһаайыттара сыаналарынан аҥардастыы айбардаабаттарыгар “ЖДЯ” бэйэтин иһинэн логистика киинэ тэрийэр былааннааҕын эттэ.

“Коммерческайа суох тэрилтэ тэрийээри гынабыт. Биир-икки вагоннары арендалыыр предпринимателлэр ороскуоттара баһаам буолар. Ону чэпчэки арендатордары кинилэргэ булан биэрэр, тиксиһиннэрэр буоллар икки өттүттэн барыстаах хаалыах этибит. Биһиги – таһаҕас таһарбыт элбиир, кинилэр – орускуоттара аччыыр… Ол гынан баран, “РЖД” дириэктэрдэрин сүбэтэ дьэ туох диэн быһаарар. Баҕар, “РЖД-логистик” өҥөтүнэн туһанныннар диэхтэрэ”, – диэн Василий Владимирович эмиэ да саарбахтыыр  курдук.

Ол оннугар Алдаҥҥа тариф сыанатын буор босхо ааҕан-суоттаан биэрэр информационнай киин тэриллиэҕэ диэн бигэтик эрэннэрдэ. Онон, тимир суолунан таһаҕас аҕалыан баҕарар тэрилтэлэр, эргиэмсиктэр тохсунньуттан бу өҥөнөн туһаныахтарын сөп диэтэ.

Василий Шимохин биир улахан ситиһиинэн – Томмоттон Аллараа Бэстээххэ диэри тимир суол учаастагын тута сатаабыт “Инжтрансстрой” САОны кытары дуогабар көтүрүллүбүтүн кытары эттэ. Дуогабары көтүрүү түһэрсэрдээҕэр сыралаах эбит.

Санатар эбит буоллахха, олигарх Дерипаска тэрилтэтэ “Трансстройунан” эргитэн тимир суолу туттара сатаан баран харчытын барытын сиэн мотуйан моҥкурууттаан олорор.  Тимир суол тутуутугар республика “Якутуголь” акциятын атыылаан 40-ча миллиарды укпута күдэҥҥэ көттө, тимир суол тутуутугар үлэлээбит олохтоох дьоҕус хампаанньалары эмиэ эһэттээтэ. Олохтоох дьоҥҥо олус содуллаах, ыарахан тутуу буолла.

“Трансстрой” эбэһээтилистибэтин толорботоҕор туох да миэрэ ылыллыбат дуо?” – диэн “Аартык.ру” туоһуласта. Ону “араас таһымнаах арбитражнай сууттарга барыта 10 млрд солкуобай суумалаах үҥсүү сытар, ол гынан баран, суут хайдах быһаарыыны ылара биллибэт” диэн харда иһилиннэ.

Билигин Томмот-Күөрдэм (Аллараа Бэстээх) тимир суол кэрчигэ тиһэҕэр диэри тутуллан үлэҕэ киирэригэр иккистээн куоҥкурус биллэриллиэхтээх. “ЖДЯ” ол куоҥкуруска хайаан да кыттар диэн генеральнай дириэктэр суруналыыстарга иһитиннэрдэ. Үлэлиир интэриэстээх дьон тутан киллэриэхтэрэ диэн эрэнэбит. Араас Москва баайдара куоҥкуруһу сүүйдэхтэринэ эмиэ саарбахтардаах дьыала буоларыгар тиийэр. Манан даҕатан эттэххэ, “ЖДЯ”ҕа 1000 кэриҥэ киһи үлэлиир, бары маннааҕы дьон. Эбии 200-чэкэ киһини ылыахпыт диэн генеральнай дириэктэр эттэ.

Суруналыыстар Өлүөнэни туоруур муоста туһунан ыйыттылар. “ЖДЯ” массыына сырыытыгар эрэ анаммакка тимир суоллаах муоста тутуллара наада диэн буолла. Ол проекка, баҕар, “РЖД” кыттыһыа диэн этилиннэ. Тоҕо диэтэххэ, туох баар суол тоҕойо барыта Дьокуускайга түмүллэр. Тимир суол Аллараа Бэстээҕинэн кэлэн иҥнэн хааллаҕына, таһаҕаһы өрүһү туоратар уста – “көмүс миля” буолар, диэн тимир суол салайааччыта этэр. Дальнобойщиктар килиэптэрин аҥаарын былдьыыһыктар.

Итини сэргэ Юрий Городецкай (“Жизнь Якутска” редактора) “ЯТЭК” хампаанньа Мэҥэҕэ собуот тутар бырайыагын ыйытта.

“Тылынан этэ сылдьыбыттара буолан баран, кумааҕыга туох да сурук-бичик киллэрбэтэхтэрэ. Биһиги хайдах баҕарар таһаҕаһы таһар кыахтаахпыт. Көмүсчүттэр циониттарын кытары аҕалар анал харайар емкостардаахпыт”, – диэн Шимохин хоруйдаата.

Пресс-конференцияҕа урут улахан дуоһунастарга үлэлии сылдьыбыт Руслан Шипков тэрилтэтэ – “Сахаметан” аата ааттанна. Убатыллыбыт айылҕа гааһынан оттуктанан поездтарын уматыгын орускуотун икки бүк аччаппыттар. Урут дизельнэй уматыгынан поездтара үлэлиир эбит, билигин таҥастаныллыбыт гааска көспүттэр.

Түмүктээн эттэххэ, “ЖДЯ” таһаҕас таһар кээмэйэ ааспыт сыллааҕар кыратык дьоҕуһаабыт. Ол “Сила Сибири” таһаҕаһын улахан аҥаарын былырыын таһан бүтэрбиттэрэ көрдөрүүнү намтаппыт. Оттон пассажирдары таһыы төттөрү үрдээбит. Хаһан Бэстээхтэн поеһынан айанныыбыт диэн “Аартык.ру” ыйытыытыгар Василий Шимохин барыта былаан быһыытынан бардаҕына, 2019 сыл эргэтигэр айанныахпыт диэн эттэ. Холобур, Аллараа Бэстээхтэн Благовещенскайга диэри икки суукканан купе-вагоҥҥа ортотунан 3,5 тыһыынчаҕа тиийиэххэ сөп диэн буолла.

Эрэйдээх-буруйдаах тимир суолбут хаһан тиһэҕэр тиийэн, тутуллан, түмүктэнэн, саха дьоно поеһынан тигинэтэн айанныырбытын кэтэһэбит.

***

Aatyk.Ru