Хоту дойду хоһуун дьоно Туймаадаҕа ыалдьыттаатылар

Ааспыт нэдиэлэҕэ Туймаада туонатыгар дьоллоох Дьокуускай куоракка Дьааҥы улууһун хоһуун дьоно ыалдьыттаатылар. Дьааҥы улууһун күннэрэ кулун тутар 25-31 куннэригэр ыытылыннылар.

Бастатан туран, урут бэчээккэ тахсыбатах архыып докумуоннарыгар олоҕуран оҥоһуллубут  “Верхоянские якуты: материалы Северной экспедиции 1939 – 40 гг. А. А. Саввина” кинигэ сүрэхтэниитин бэлиэтиэхпитин баҕарабыт. Туох да улахан, сүнкэннээхэй научнай, этнографическай суолталаах үлэ күн сирин көрдө. Кинигэ таҥыытын  Гуманитарнай институт научнай үлэһиттэрин бөлөҕө оҥордо, үбүлээһинин улуус дьаһалтата уйунна. Бу кинигэҕэ 80 сылы быһа архыыпка харалла сыппыт үлэлэр аан бастаан бэчээккэ таҕыстылар.

Вацлав Серошевскай аатырбыт “Якуты” кинигэтин суолтатыгар дьүөрэ үлэ буолла диэн учуонайдар бэлиэтээтилэр.

Салгыы Гуманитарнай институт уонна Дьааҥы улууһун дьаһалтата бииргэ үлэлииргэ Сөбүлэһии түһэристилэр,  кыраайы үөрэппит, чинчийбит учуонайдар, этнографтар үлэлэрэ билигин да үтүмэн элбэх. ол хайаан да бэчээккэ тахсыах кэриҥнээх.

Оройуон сэбиэтин депутата Владислав Кривошапкин кэпсээбитинэн, Арктика норуоттарын историяларын уонна культураларын Государственнай музейыгар Дьааҥы улууһун быыстапкатыта дьон болҕомтотун тардыбыт.

“Ону сэргэ Норуот айымьытын Дьиэтигэр Дьааҥыттан төрүттээх Христофор Васильев “Дьыбардаах дьылҕаҥ эйиэнэ” диэн Дьааҥы революция иннинээҕи, гражданскай сэрии, ГУЛАГ кэмнэрин олоҕуттан сэһэннэрин, кэпсээннэрин кинигэтэ сурэхтэннэ.  Национальнай библиотекаҕа өссө Раиса Чирикова Дьааҥыга олорор “Сэрии сылын оҕолоро” статустаах ветераннар, кырдьаҕастар Аҕа дойду улуу сэриитин сылларыгар түбэспит уорааннаах оҕо саастарын туһунан ахтыыларын хомуйбут, суруйбут “Араҥас саҕах анараа өттүгэр” кинигэтэ сүрэхтэннэ”, – диэн депутат Кривошапкин сонуннаах.

Хомус музейыгар Баатаҕайдааҕы оҕо исскуствоны үөрэтэр оскуолатын выпускниктарын  быыстапката,  Пётр Лазарев аатынан Мамонт музейыгар Дьааҥыга көстүбүт бэрт сэдэх,  аан дойду наукатыгар улахан суолталаах булумньулар экспонаттарын быыстапката үлэлээтэ. Мамонт музейа уонна улуус дьаһалтата  палеонтологическай научнай станция тэрийэр туһунан кэпсэттилэр.

Үгэс курдук Максим Аммосов аатынан Хотугулуу-Илиҥҥи Федеральнай университет уораҕайыгар устульуоннары кытары көрсүһүү буолла. Улуус салалтата ыччатын үөрэхтэрин ситиһиилээхтик бүтэрэн баран дойдуларыгар эргиллэн үлэлээн-хамсаан олохторун  суолун оҥостоллоругар ыҥырда. Устудьуоннары кытары көрсүһүүгэ Дьааҥыга үлэлээн эрэр биир улахан промышленнай компания – “Прогноз – Полиметалл” тэрилтэ директорын солбуйааччыта Д. Шуляков кытынна.

“Ил Түмэҥҥэ Дьааҥы улууһун социальнай – экономическай сайдыытыгар анаммыт мунньахха, Дьааҥыттан төрүттээх, Автономия Конституциятын уонна Декларациятын төрүттүүр комиссия кыттыылааҕа Георгий Семёнович Ефимов төрөөбүтэ 130 сылын чиэстээһин буолла”, – диэн улуус сэбиэтин дьокутаата Владислав Кривошапкин кэпсиир. Манна даҕатан эттэххэ, Дьокуускайга Георгий Ефимовка анаммыт сквер кэпсэтиитэ бара сылдьар.

Правительствоҕа Дьааҥы улууһун баһылыктара, депутаттара, Дьокуускайга олорор улуустан төрүттээх дьон общественноһа Дьааҥы социальнай – экономическай боппуруостарын тула кэпсэттилэр. Кэпсэтиигэ Правительство үпкэ миниистирин солбуйааччыта П. М. Багынанов, Арктика миниистирэ  В. Н. Черноградскай, кэккэ министерстволар, тэрилтэлэр салайааччылара кытыннылар. Кэпсэтиигэ Москваттан видеосибээһинэн СР Россия Президенигэр бэрэстэбиитэлэ А. С. Федотов кытынна. Дойдутун Дьааҥытын салалтатыгар, дьонугар – сэргэтигэр туһаайан элбэх үтүө тылы, сүбэни – аманы, дьаһаллары эттэ.

Түмүк күҥҥэ улахан тыа хаһаайыстыбатын дьаарбаҥката тардылынна. “Полюс холода” (салайааччыта Е. А. Портнягина) уонна СППСК “Яна Продукт” (салайааччы В. Х. Чириков) тэрилтэлэр онорбут минньигэс төрүт саха астарын кэлбит дьон дуоһуйа амсайдылар.

“Сэргэлээх уоттара” культурнай киин кэнсиэртиир саалатын тобус-толору мустубут көрөөччү  Дьааҥыттан төрүттээх ырыаһыттар, үҥкүүһүттэр, артыыстар дьоро кэнсиэртэрин дохсун ытыс тыаһынан айхаллаатылар.

Дьоро киэһэҕэ улуус баһылыга Гаврил Чириков Дьокуускайга Дьааҥы күннэрэ ситиһиилээхтик баралларыгар көмө-тирэх буолбут  республика уонна Дьокуускай куорат салалталарыгар улуус аатыттан махтанна. Ону сэргэ:

“Улуус күннэрэ хоту сир культурнай, духовнай, социальнай, экономическай туругун, кыаҕын арыйан көрдөрөрүгэр  биир дойдулаахтарбыт түмсэн кытыннылар, сырыттылар, – диэн Гаврил Ильич эттэ. – Улуус куннэрин тэрээһинигэр кыттыбыт, көмөлөспүт, санааларын – тылларын кытыарбыт Дьокуускай куоракка олорор  ытык ветераннарбытыгар, үтүө-мааны дьоннорбутугар – И. И. Гороховка, И. И. Колесовка, Н. Д. Слепцовка, Р. И. Протопоповка, Н. Х. Гороховка, предприниматель В. Х. Чириковка, культура үлэһиттэрэ, суруйааччылар – В. П. Стручковка, Елизавета Мигалкинаҕа, Рустам Каженкиҥҥа, наука эдэр үлэһиттэригэр – Нелли Малышеваҕа, Дмитрий Новгородовка, Галина Варавинаҕа, артыыстарга – “Гулун” үҥкүү бөлөҕөр уонна салайааччы Любовь Никитинаҕа, Иннокентий Васильев – Лэгэнтэйгэ, Лана Степанова – Олимпияҕа, Сиэйэ уолугар, Олег Беляевка, Алексей Гольдеровка, Мария Иванова – Столярчикка, журналистарга – Диана Клепандинаҕа, Розалия Томскаяҕа, Мария Акимоваҕа, Дьокуускайга улуустан төрүттээхтэр түмсүүлэрин салалтатыгар – Г. Чемохановка, М. Эверстовка, Д. Павловка уонна бары куоракка олорор Дьааҥы улууһун дьонугар махталбытын биллэрэбит, дьолу – соргуну, доруобуйаны, ситиһиилэри баҕарабын”, – диэн Дьааҥы улууһун баһылыга Г. И. Чириков истиҥник махтанна.

***
Майя ДМИТРИЕВА,

Aartyk.Ru