Сахалар атын сиргэ көһөллөр. Тоҕо?
Социальнай ситимнэри аахтахха, саха дьоно Саха сириттэн көһөр баҕалара элбээбитэ көстөр. Бэл, Сербияҕа олорор Лариса Реасовна Кулаковская (Өксөкүлээх Өлөксөй сиэнэ) аһаҕас эфиргэ олорон ону бэлиэтээн ааспыта. “Арааһа элбэх киһи көһөр баҕаланна быһыылаах, ол дьоммут омук сиригэр кэлэн муна-тэнэ сылдьыбаттарын курдук көмөлөһүөххэ баара”, – диэн Сахадиаспораҕа санаатын эппитэ.
Көһүү туһунан соторутааҕыта “Кыым” хаһыат эмиэ матырыйаал таһаарда.
“Тыйыс айылҕалаах эрээри, эйэҕэс дьонунан-сэргэтинэн биллэр, сир баайын үрдүгэр олорор эрээри, байан, барҕаран барбат Саха сириттэн сыл ахсын элбэх киһи көһөр”, – диэн ааптар Оксана Жиркова бэлиэтиир.
Салгыы: “Быйыл өтөрүнэн буолбатах олус тымныы кыһын кэнниттэн буруонан тумнарбыт ураты сайын түмүгэр дьон атын дойдуга көһүтэлээн эрэллэрин туһунан сурах хаһааҥҥытааҕар да күүскэ тарҕанна. Төрөөбүт алааһын ис сүрэҕиттэн таптыыр, тымныы кыһынын, чэбдик салгынын, бултаах-алтаах, сир астаах айылҕатын туохха да атастаспат саха тоҕо көһөрүй?” – диэн ыйытыы кэнниттэн атын куораттарга көспүт сахалартан интервью ылбыт.
Киһи тутуллара суох буолла
Александр ЕГОРОВ дьыалатын-куолутун бөрөөн, бу күһүн соҕуруу көһөргө былааннанар. Дьиэтин батарбыт, сөмөлүөккэ билиэтин атыыласпыт. Дьиэ кэргэнин сылаастык, сымнаҕастык олордор сирин Томскай куоракка булбут. Төрөөбүт дойдутугар усулуобуйа суоҕуттан, дьон туһугар үлэ барбатыттан олус кыйаханарын биллэрэр.
– Урукку кэмҥэ Саха сиригэр дьон хамнас туһуттан көһөн кэлэллэрэ. Билигин хамнас Арассыыйа орто хамнаһыттан аччаата. Кыһынын киһи дьиэттэн дьиэҕэ эрэ сыҕарыйар, таһырдьа быкпат, салгын тиийбэт. Тыыннаах эрэ хаалар туһугар охсуһуу курдук буоларын таһынан, ааһан-араҕан биэрбэт ыарыыны булунуохха сөп. Тугу аһаан-сиэн олорорбутун көрөҕүт дии. Тыа хаһаайыстыбатынан дьарыктанар дьоммутун биир-биир “кырааннарын саптылар”. Соҕурууттан кэлэр оҕуруот аһын, фруктаны ол эҥээр дьон, бука, сибиинньэлэригэр эрэ биэрэллэрэ буолуо. Миэстэтигэр ити астар атын амтаннаахтарын, уратыларын айанныыр дьон билэр буолуохтаахтар. Саха сирэ бүтүннүүтэ атыыга барбытын бу сайыҥҥы баһаардар да туоһулаатылар. Дойдубут полигон буолла. Дьону сыыйа ыган, үүрэн, дэриэбинэлэри сири кытта тэҥнээһин бэлиитикэтэ бара турар. Манна барбах эрэ сүөдэҥнээн сылдьардааҕар сымнаһыар айылҕалаах сиргэ көһөн, сылаастык, доруобайдык, дьоллоохтук олорор кыах баар буоллаҕына, тоҕо көһүллүө суохтааҕый? Олус кыһыйабын-абарабын да, хайыамый? Сир баайдаах дойдуга олохсуйбут “буруйбут” буоллаҕа. Төһө даҕаны дойдубар олоруохпун баҕарбытым иһин, оҕолорум тустарыгар олорор сирбин уларытарга күһэлинним.
Ыстатыыстыка этэринэн, Саха сирин олохтоохторо ордук Краснодар, Сочи, Москуба, Санкт-Петербург, Калининград, Белгород, Ростов, Анапа, Владимир, Зеленоград, Чебоксары куораттарга олохсуйбуттар. Уфа, Казань куораттарга сахалар “бэйэ дьоно” буолалларын иһин онно эмиэ олохсуйааччы элбэх. Сибиир куораттарыттан Новосибирскайы, Томскайы, Красноярскайы сөбүлүүллэр. Уһук Илиҥҥэ Хабаровскай, Владивосток куораттарга эмиэ саха элбэх. Бу куораттары дьон-сэргэ сымнаһыар килиимэтин иһин таларын билинэр.
Маны таһынан, Арассыыйа киин куораттарыгар, чуолаан Москубаҕа уонна Подмосковьеҕа, соҕуруу куруортар чугастарын иһин олохсуйаллар эбит.
Биисинэс туһуттан көстүм
Ырыаһыт НЕЛЛИ күөх үүнээйилээх, Хара муора кытыла Краснодарга олорор:
– Дьиҥэр, тугу да тэҥнии туппатаҕым. Биисинэс арыйан, үлэлэтэр туһуттан сыҕарыйбытым. Олохтоох баабырыкалары кытта сирэй дуогабардаһан, дьахтар таҥаһын аан дойду араас муннугар тарҕатыыга, атыылааһыҥҥа үлэлиибин. Ayal&Nell диэн бренинэн бэйэм кэсмиэтикэбин атыыга таһаараары үлэлэһэн эрэбин. Краснодарга Саха сириттэн сыана икки-үс бүк чэпчэки. Ас-үөл, дьиэ-уот даҕаны сыаната удамыр. Москуба чугас буолан, олус табыгастаах. Муора кытыытыгар салгына ыраас, чэбдик. Биисинэс тэринэргэ усулуобуйа сымнаһыар. Оҕолорбун аҕалан, оскуолаларын буллардым. Киһи төрөөбүт эрэ дойдутугар хам хараҕаланан олоруохтаах диэн буолбатах. Кыах баарына атын да сиргэ олорор, үлэлиир мэһэйдээбэт.
Дойдубут тыына биллэр
Валерий ФЕДОРОВ Сибиир биир кэрэ куоратыгар – Иркутскайга – олорор.
– Биһиги 2015 сыл күһүнүгэр көһөн кэлбиппит. Ити иннинэ Дьокуускайга дьиэ куортамнаһан, дьиэ кэргэн биисинэһин тутарбыт, тыас-уус устуудьуйатын үлэлэтэ сатаабыппыт. Уустук соҕус кэм этэ. Аны туран, мин доруобуйам мөлтөөн барбыта. Эмтэнэр сирим олус ыраах, Жатайга баара. Онон биир санаанан көһөргө быһаарыммыппыт. Араас куораты үөрэтии кэнниттэн ыраах да, чугас да буолбатах Иркутскайы талбыппыт. Кэргэним тута тиийэн көрөн-истэн, сөбүлээн, дьиэ атыылаһан кэлбитэ. Биир ый иһигэр атыылыыры атыылаан, бэлэхтиири бэлэхтээн, иэс-күүс төлөһөн, икки улахан суумка эрэ тутуурдаах, икки кыыспытын кыбынан, көһөн кэлбиппит.
Иркутскайга сайын этэ. Туох да миэбэлэ суох дьиэҕэ атын планетаҕа көһөн кэлбит курдук санаммыппыт. Ол эрээри саҥа сир интэриэһинэйэ сүрдээх этэ. Оҕолорго оскуола, уһуйаан холкутук көстүбүтэ.
Кэргэммин кытта араас биисинэһи ырытан, биир сылынан интэриниэт-маҕаһыын арыйан, билигин да онтубутугар үлэлии сылдьабыт. Дойдубут чугас буолан, аймахтарбыт, доҕотторбут кэлэ-бара сылдьаллар. Сахабыт аһа субу-субу кэлэ турар. Бу дойдуну олус сөбүлээтибит: салгынын, уутун-хаарын, дьонун-сэргэтин. Мин тус бэйэм доруобуйам тубуста, эдэрбэр түспүт курдукпун. Сороҕор “былыр бу дойдуга, Ангара өрүс кытылыгар, хаан өбүгэлэрим олорбуттара буолуо” диэн санаа киирээччи. Олохтоох дьону кытта билсэн, лаппа дьиэтийдибит. Онон биһиги ыал төрөөбүт дойдубутугар инники олохпут биллибэтиттэн, дьиэ-уот сыаната ыараханыттан, доруобуйа кэхтиититтэн, этэҥҥэ эрдэххэ, атын дойдуну билэр-көрөр, олохсуйар баҕаттан атын куоракка көспүппүт.
Улахан куорат тэтимин сөбүлүүбүн
Владислав АЛЕКСЕЕВ оскуоланы бүтэриэҕиттэн дойду тэбэр сүрэҕэр – Москубаҕа – олорор. Эдэр киһи төрөөбүт дойдутуттан тэйиччи олорорго, үлэлииргэ былааннанар.
– Кыра эрдэхпиттэн сир туһунан билим, геология учуонайа буолуохпун баҕарарым. Оскуолаҕа үөрэнэр кэммэр кэрэхсээн, ылларан үөрэнэргэ сөптөөх университеттары көрдөөбүтүм. Ону таһынан олорорго, үлэлииргэ, аан дойду араас муннугуттан кэлбит култуура, духуобунас өттүгэр билиилээх, уопуттаах дьону кытта алтыһар кыаҕы биэрэр улахан куоракка олорон холонуохпун баҕарарым. Өр сыымайдааһын түмүгэр Москуба куораты талбытым. Оскуола кэнниттэн ньиэп уонна гаас Арассыыйатааҕы судаарыстыбаннай университетыгар үөрэххэ киирэн, киин куоракка көспүтүм.
Саха сиригэр үрдүк үөрэхтээх ыччаттар үлэ булбаттара – баар суол. Оннооҕор хантараагынан киин сирдэргэ үөрэммит оҕолор сөптөөх үлэни булаллара күчүмэҕэй. Мин көрдөхпүнэ, Саха сирэ IT уонна булар, бултуур, хостуур эрэ эйгэҕэ үрдүк таһымнаах исписэлиистэргэ наадыйар. Маннык хартыына Саха сиригэр эрэ буолбакка, бүтүн дойду үрдүнэн көстөр.
Москубаҕа олорор, үлэлиир олус табыгастаах. Куорат түргэн тэтимин, туох барыта илииҥ анныгар баарын сөбүлүүбүн. Манна доҕотторум, билэр дьонум үлэ уонна үчүгэй олох туһуттан көһөн эрэллэриттэн үөрэбин.
Күннээх дойду диэн манна баар!
Евдокия Местникова, соҕотох кыыһын батыһан, Бүрээтийэ Өрөспүүбүлүкэтин Улан-Удэ куоратыгар тиийэн олорбута сэттэ сыл буолбут.
– Оҕом бүрээт уолун таптаан, ыал буолан олорбута уонтан тахса сыл буолла. Тута Улан-Удэҕа олохсуйбуттара. Биллэн турар, оҕобун ахтар бөҕө буоллаҕым. Дьокуускайга дьиэбин-уоппун көрөн, үлэлии сылдьыбытым. Эрдэ ыалдьыттыы барар эрэ буоллахпына, сиэннэнэн баран олоччу көһөн кэлбитим уонна биир да күн кэмсинэ иликпин. Бастакы төрүөтэ – оҕом таһыгар баарбын, сиэннэрбин көрөбүн-истэбин. Кыыстаах күтүөтүм иккиэн үлэлииллэр. Үс сиэммиттэн икки кэнникилэрин алта ыйдарыттан көрөн, туһалаах эбэбин. Иккис төрүөтэ – килиимэтэ. Кыһыннары-сайыннары күннээх дойду диэн манна баар. Ардахтаах, күнэ суох халлааны ыараханнык аһарар киһиэхэ саамай табыгастаах килиимэт. Кыһын сыаналаах саҕынньах, этэрбэс атыылаһан ороскуотурбаккын.
Бэйэм маҕаһыыннарынан сылдьыбаппын эрээри, сыана чэпчэкитин билэбин. Ас-үөл, оҕуруот аһа, фрукта, дьиэ-уот сыаната Саха сиринээҕэр чэпчэки. Дьоно-сэргэтэ даҕаны элэккэй, эйэҕэс. Таҥаска-сапка, баайга-дуолга оччо үлүгэр хараҥарбаттар. Судургутук таҥналлар. Бырастыы гыныҥ эрээри, төрөөбүт-үөскээбит Сахам сиригэр адьас барыахпын баҕарбаппын. Оҕом, сиэннэрим тастарыгар сылаас дойдуга төһө баҕарар олоруом.
Көһөн барыы ханна баҕарар баар. Дьон билиитэ-көрүүтэ кэҥээн, хараҕа сырдаан, үчүгэйтэн үчүгэйгэ тардыһар. Былырыыҥҥы курдук тымныы кыһын, буруолаах сайын хатыланнаҕына, эһиил өссө элбэх саха көһөр чинчилээх. Баҕар, “ханна төрөөбүккүнэн туһалаах буол” диэн этии уларыйан, аныгы дьон “дойду” диэн тылы аҥаардас төрөөбүт ыырга буолбакка, кэҥэтэн, бүтүн аан дойдуга сыһыаран өйдөөн эрэллэриттэн буолуо. Халлааҥҥа хас сөмөлүөт көтөн ньирилээн таҕыстаҕын аайы, төһө киһи төрөөбүт ыырыттан ыраата, атын сири дойду оҥосто айаннаан эрэрин ким билиэ буоллаҕай?
***
Оксана ЖИРКОВА,
Обсуждение • 28
Добавить комментарийОставить комментарий
Шиномонтаж Левша
Cтоматология 32
Маргиналлар куотуу, как крысы с тонущего корабля. Шкурники ищут, где для них жирнее жить. Ону тоҕо пропагандалыыгыт, аартыктар?!
Сахалар атын сиргэ көһөллөр. Тоҕо?
Источник: Aartyk.ru
Аҕыйах сыл олорн баран тумустартан кынчарыллан, атаҕастанан төптөрү кэлээхтиэхтэрэ сордоохтор.
Покровскайга сылдьан Бүлүү тоҥуһаҕын диэн кынчарыйбыттарын атаҕастаабыттарын, туораппыттарын умнубаппын. Бу аата сахалары түмэр улуу хаҥаластар дуо? Орджоникидзевскай оройуон и не более. Саамай улуустаһар оройуон, дьоно-сэргэтэ злой, албын.
Бүлүү тоҥуһа, уоскуй🙏 Кыыһырбыккын кыйдаа, уордайбыккын уҕарыт🙏
Миграция Аан дойдуга барытыгар баар хамсааhын . Глобализация , аhа5ас рынок , интернет сабыдыала . Улэни – хамнаhы сырсан , табыгастаах оло5у , сымна5ас климаты талан биhигиттэн да бараллар . Дьон дойдуларыттан ыраатар курдуктар , ол гынан баран итиннэ иккис ерут баар. Рынок сокуонунан конкуренцияны со5ото5ун тулуйбаккын , ол иhин ханна ба5арар сомо5олоох , бэйэ -бэйэни ейуур , кемускуур миграннар диаспоралара уескууллэр. Диаспоралар куустэрэ-кыахтара сомо5олонууларыттан , тереебут сирдэрин кытта ситимнээхтэриттэн тутулуктаах, ол иhин биhиги дьоммут дойдуларыттан тэйиэ суохтара.
Проблема не в том, что в Якутии условия жизни плохие. Те, кто уезжает, готовы уехать и за границу. Корней нет, оторваны, или не дали всходов. Проблема в воспитании подрастающего поколения. Патриотизм, родной язык, история родного края, родственные связи, ответственность – по всем этим направлениям, очевидно, обучение, просветительство, воспитание, требование опустились на низший уровень! «Концепция национальной школы» явно пошла и идет не по тому пути. Срочно нужны корректировки или пересмотр воспитательной системы!
Саха сиригэр руководство куса5аннык улэлиир, ол исин дьоннор кесен эрэллэр. Инникигэ эрэл суох, барыта билсии керсуу аймахтасыы, ону тэнэ корупция элбээтэ. Суут полиция прокуратура норуоту кемускээбэт. Барыта бардак буолла. Куораппыт кир хах бадараан. Тыа дьоно улэтэ суох. Автовокзалга тыа дьоно барыта арыгысыттар. Олохпут кунтэн кун ыарыы турар.
Саха сиригэр тойоттор ханнык да регионнааҕар элбэхтик уораллар. Бары-илин эҥэрдэр. Карамзиннар, Местниковтар.
То5о бары куоталлар бэйэлэрин дойдуйтаттан,манна хасса суох улэлиэхтэрин наада.Аспыкыга куораттан Покровскайга таксиннан бардым,таксист нуучча 35-40 саастаах на вид. автовокзалга тара5айда5ы лощеный водитель аттыгар миэстэ5э сахалалары чугаhаппат,кэнники кыара5ас миэстэ5э урэр,последний пассажиры нууччаны к8рд88н 40 мин куттубут.Кэнники вынужденно саха кыыha кэлбитигэр вынужденно олотто, и то саха дьоно ыксаан айдарбыттырыгар кини барда.Массынатын иhэ салона хап хара ып ыраас,немец тылларын грубо хаhытаан быра5ар “ваш киндер(ребенок) пристегнулся или нет!”,расист быhылаах,улатымсык урукку 80-х куорат нуучча таксистарын курдук.То5о саха уолаттара бачча улэ суо5ар ити линия5а почти улэлэбэттэр,Ити маршрутка биир киhини билэрбинэн хохол,дагестанец уонна киргизтэр улэлиллэр.хотя киргизтэр нормально улэлиллэр,улатымсыйбакка.
Бэйэҥ таксистаа долбай!
Көһөр буоллаххытына, не сжигая мосты көһүҥ. Вдруг кто вас там знает, төптөрү көһөн кэлиэххит дии.
Кырдьык буолунай элбэх саха көстө. Бу -Саха сиригэр туох да кэскил хаалбатаҕын туоһулуур. Үлэ ыччакка суох. Барыта вахта. Ас-таҥас сыаната, коммунаалка, бензин соляра олус ыарахаттар.Тыа хаһаайыстыбата тобуктаата. Барыта привозной. Ити алдьархайдаах баһаардар кэннилэриттэн булт эһиннэ. Балыктыыры боболлор. Авиация мөлтөх. Сайдыы суох. Былаастар соруйан оҥорор курдуктар.
Примерно уонча тыһыынча саха сыл ахсын көстөҕүнэ аны уон сылынан 100-чэ тыһ саха буолар. Саха ахсаана лаппа аҕыйыыр кутталлаах.
А по моему, есть какая то и специальная работа. Скажем, внешних сил. Почему то большинство в Канаду и США. Почему то все как то быстро устраиваются. Может, кто то и специально помогает? Канада была вотчина убежавших после войны бандеровцев и всяких украинских националистов. Ещё с конца 19 века там была диаспора украинских и польских эмигрантов из Российской империи. С ними работали, англосаксы. И вот результат по Украине видим. Может и тут что то есть с нашими “переселенцами”, аа? Сибирь, манящий, не дающий покоя нашим заокеанским так называемым заклятым “партнерам”, аа? Буду рад, если детально опровергнете мои внезапно возникшие, терзаюшие меня смутные подозрения..
Сообщаю вам что у вас промыт мозг пропагандой. Никому дела нет до наших земель, тем более за океаном. Вы правы Канада и США приютили огромное количество беженцев убежавщих от Русского Мира. Бандеровцы не такие как изображают русские, они настоящие патриоты своей родины. Их дело продолжили потомки и они хоть и с потерями отбились от Русского Мира. Также Лестные братья патриоты. ЕС, Канада, США и другие шагнули в 21 век, а Рашка опять 25, война враги вокруг надо потерпеть….кто захочет жить в этой болоте? Всем уехавщим респект, собирающимся удачи!
Саха сирин Сахалар тутан олорторо.Кэлиҥҥи бүтэһик үс баһылыктар барытын атыылаан сиэн бардылар.Саха буолбатах дьон кытай мончурдара.Сирэй көрбөх сиэмэх албын дьон.Саха сирин сиэтилэр.Саханы эстилэр.Бу да киһи оннук хоту сири онтон киин сири күл көмөр оҥордо.Дьон кырыыһа тиийиэ. Кыанар дьон бардыннар үөрэхтээх үлэһит киһи хаһан да туохтан да иҥнибэт.
Мирнэйгэ кэлиҥ сахалар. Харчы, арыы-сыа дойдута. Начаас байыаххыт. Хамнас үчүгэй. Якутскайга копейканы ааҕа сылдьыбыт дьон манна рестораҥҥа уоннуу тыһыынчаҕа аһыыллар.
Я молодой. Хочу изменить свою жизнь. Мои родные леса сожгли.Экологии нет. Охоты нет. Перспектив нет.Уезжаю в Калининград.
“Хорошо там, где ты есть” должно быть. Единичные исключения (по здоровью например могут быть)
Но все эти поиски себя лишь от “хорошо там, где нас нет” идут. Потребительство.
Молодцы, правильно делают. Единственную жизнь надо прожить хорошо.
Сейчас якутов в Якутии грабят не только хверхневилюйцы и чурапчынцы, но и европоиды. Едут на запад и тоже там подохнут. Много примеров, когда европоиды из Якутска укатились в Москву и пр. и там подохли, как бичи, но при деньгах. Если в голове пусто, то деньги не помогут в Москве, среди других ушлых европоидов и евреев.
Да, Иркутск чистый, красивый город, даже в 1980е годы был. Я, тогда молодой студент, был в шоке после Якутска, даже всплакнул от обиды. Здесь даже очереди на водку во время сухого закона Горбачева шли спокойно, гладко и быстро. А в Якутске форменные бандиты были в очереди …. Тыаскые, б. б., такими и остались. поэтому все косо на нас смотрят.. Конечно, горбатого могила исправит. Гудбай Якутия…
Иркутскайга эйигин өрө тутуохтара биллибэт. Эн дойдуҥ буолбатах. Эн кэлиигин, эн тундра киһитэҕин. Гуд бай долбай!😃
Сам долбай забыл как европейцы на нас, азиатов косо смотрели в Якутске. Сейчас появились буферы – национальности, мигранты и слава Богу
Көһөн баар дьоҥҥо пенсияларын соҕурууҥҥу пенсиянан биэриэхтэрин наада.Дьэ оччоҕо төттөрү кэлиэхтэрэ этэ.Эбэтэр дойдуну таҥнарыы дьыалатын тэрийиэхтэрин сокуон үлэлиэн наада Кытайдарга курдук.
Сахабыт сиригэр олорорбут ордук саха дьонугар. Туора сиргэ туора кэруллуэххут, рано или поздно
Наши великие предки трудились и погибали не для того, чтобы их потомки покинули исконную Родину. С покиданием Родины, саха теряет покровительство духов предков, духов родной земли, и постепенно угасает и тихонько умирает, скучая глубоко в душе до конца дней по Родине. Ну кому что на самом деле. Человек духовно развитый всегда связан с Родиной и не покинет ее, а шкурники есть шкурники.
Сахалар көһөн бараргыт үчүгэй буолуо этэ диэн пост дуо? Сөбүлээбэтим. Маннык суруйуулар элбээн иһэллэр. Саха Сирин сахалартан ыраастыыр ньымаларара дуу?