Курс валют
$
92.26
0.33
99.71
0.56
Курс валют
Курс валют
$
92.26
0.33
99.71
0.56
Меню
Поиск по сайту

Норуотун таҥнаран дьолломмут суох

15.04.2022 14:58 7
Норуотун таҥнаран дьолломмут суох

Бэҕэһээ араак, куба уонна сордоҥ мунньаҕа буолан ааста. Саха сирин айылҕатын туһугар ис сүрэхтэриттэн ыалдьар дьон идэлээхтэр сойуустарын дьиэтин аактабай саалатыгар лыык курдук муһунна, олбоххо тиксибитэх өттө истиэнэни бүтүннүү халҕаһалаан турда.

Киирии тылы Уопсастыбаннай балаата салайааччыта Николай Бугаев эттэ. Кини икки уот икки ардыгар хабыллыбыт киһи “төгүрүк остуол” диэн ааттаммыт көрсүһүүтүн аатын кытта чунуобунньуктарга сөп түбэһэр гына оҥорбут эбит. Төгүрүк остуол аата онон “Маһы таҥастааһын кыһалҕата уонна кэскилэ” диэн буолбут. Ол да иһин дьон иннигэр тахсан саҥарар тойотторбут этиилэрэ отчуот буолбут эбит.

Чунуобунньуктар оскуола оҕотун курдук бэриллибит тиэмэттэн тахсыбаттара биллэр. Оттон дьон-сэргэ мустубут төрүөтэ чопчу этэ – Амма баһын кэрдиини тохтотуу, бопсуу диэн.

Дьону долгутар боппуруоһу көтөҕөн, Афанасий Алексеев кэпсэтии тимэҕин өһүллэ. Кини Саха сирин айылҕата тэпсиллэн, хаһыллан, хорутуллан ахан турар диэтэ. Бүлүү эбэбит хайдах курдук киртийдэ? Билигин аны хаарыан Амма өрүспүт кэрэ бэйэлээх ойуурун кэрдэн эрэллэр. Бу бүтэһик биэтэк, мантан антах бу курдук салгыы бардаҕына Саха сирин айылҕата олох даҕаны эстэр суолга киирэр. Биһиги маһы ыарахан техниканан киирэн, хото кэрдэри утарабыт уонна тохтоторго модьуйабыт диэбитигэр мустубут дьон ытыстарын тыаһа хабылла түстэ.

Биллэр уопсастыбанньык бу көрсүһүүгэ Ил Дархан кэлбэтэ, биһигини кытта бу боппуруоска көрсөрү наадалааҕынан аахпата диэтэ.

Ол оннугар кини чунуобунньуктарын ыыталаабыт. Бу иннинэ биһиги ытыктыыр киһибит, бөлүһүөкпүт Кулан Хаан бу боппуруоска санаатын устан таһаарбытын истибитим. Онно кини билиҥҥи чунуобунньуктарбыт балаһыанньаттан тахсар эрэ курдук саҥараллар, дьаһаналлар диэбитэ субу мунньахха уот харахха буолан көһүннэ.

Кэлбит Ил Түмэн дьокутаата, бу иннинэ айылҕа харыстьабылын министрэ, бырамыысалынас, айылҕа харыстабылын министрдэрэ кырдьыга даҕаны ол курдук субу мунньахха тугу эрэ этэн баран куотуммут киһи диэн санаалаах кэлбиттэр. Этиилэрэ да онуоха ханыылыы.

Сахамин Афанасьев маһы биһиги кэрдибэппит, оҥорон-таҥастаан таһаарабыт. Саха сирин ойуура бүтүннүү Россия Федерациятын бас билиитэ, ойуур кодексата диэн баар, ол чэрчитинэн үлэ бүтүннүүтэ сокуонунан бара турар диир. Ойуур борукуратуурата бэрэбиркэлиир диэн эбэн эттэ. Ол кэннэ аны тоҕо эрэ ойууру көрөөччүүлэр хайдах курдук үчүгэй үлэһиттэрин туһунан идэлээхтэр бырааһынньыктарыгар кэлбит киһилии кэпсээн барбытыгар мустубут дьон уордайан, тохтотто. Тоҕо ити кэлии тэрилтэлэри кытта түһэриллибит дуогабаргыт аһаҕас буолбатаҕый? Дуогабарга, кырдьык, 49 сыл болдьохтоох үлэ ыйылла сылдьар дуо? Ирбэт тоҥ сирдээх дойду туһунан сокуон баар, ол тоҕо тутуһуллубатый? Бу курдук миэстэттэн ыйытан көрдүлэр да, чопчу эппиэти ылбатылар.

Дьокутаат дьону кытта кэпсэппэккэ, тоҕо эрэ олус хомойон, саалаттан тахсан барда. Оттон Терещенко диэн министр этиитэ, бырастыы гыныҥ, туох даҕаны олоҕо суох буолла. Маннык мас кэрдиллии түмүгэр дьон дьиэ туттар, бырамыысалыннас сайдар, бу түмүгэр Бэс Күөлгэ курдук дьиэлэр тутуллаллар диир. Бэс Күөлгэ дьиэлэри тутууну иккитэ-үстэ хатылаан эттэ. Эбиитин эмэһэҕэ тэп диэбиккэ дылы, манна мас сыаната атын регионнардааҕар лаппа чэпчэки диэтэ. Маныаха дьон эмиэ оргуйан турда. Олох даҕаны сыананы билбэт киһи диэн буолла. “Тоҕо сымыйанан саҥараҕын, буруус мас куубун сыаната 8 тыһ. солк. этэ, билигин 40 тыһ. диэри үрдээтэ. Бу буолар дуо, сыана чэпчэкитэ?!”. Бу курдук сиэрдээх ыйытыыны миэстэтиттэн туран биир эдэр дьахтар туруорда. Эһиги манна сыыппаранан саҥарбакка, биһигини кытта киһилии кэпсэтиҥ диэн этиини оҥорбутун дьон эмиэ ылынан ытыһын таһынна. Ол гынан баран, эппиэттэн эрэ куоппут киһи дии турааччылар хантан киһилии кэпсэтиэхтэрэй?

Маһы кэрдээччилэр тус сирэй кэлбэккэ, сибээһинэн таҕыстылар. Сэрэйбит сэрэх, эмиэ дуоннаах эппиэти кыайан биэрбэтилэр. Бу төгүрүк остуол норуот уонна былаас икки лааҕыр буолан хайдыспытын көрдөрдө.

– Мин бу төгүрүк остуолтан астымматым. Кинилэр эппиэттэн куоталлар.  49 сыл устата кэрдиллибит ойууртан туох хааларый диэн ыйытан көрдүм. Мин үлэбинэн элбэхтик сылдьабын. Иркутскай уобаласка мастарын хайдах курдук кэрдибиттэрин көрөн сөхпүтүм. Ол гынан баран, ол диэки түргэнник чөлүгэр түһэр дииллэр, оттон биһиэхэ, ирбэт тоҥ сирдээх дойдубутугар ойууру кэрдии олох сыыһа, ууга барыахпыт дии. Дьоҥҥо атыны кыайан дакаастаабатылар, киһини астыннарар гына эппиэт биэрэр кыахтара суох эбит, – диэн санаатын үллэһиннэ ХИФУ үлэһитэ Анисья Дарамаева.

Амма баһын кэрдии боппуруоһун былааспыт сокуонунан саптан быһааран баран сылдьар. Ол иһин буолбут көрсүһүүгэ көмүскэнэ эрэ сатаата. Онтон ким-туох интэриэстээҕин биһиги билбэппит, туох барыта бүтэр уһуктаах, онон иннэ-кэннэ син-биир биллиэҕэ. Норуотун таҥнаран дьолломмут суох. Сахабыт дэнэллэрэ буолуо дуо, өбүгэбит үҥэн-сүктэн кэлбит, тыыммытын өллөйдөөбүт баай айылҕабытын харыстаабат, саха итэҕэлэ суох, тоҥ өйүнэн олорор, норуотун истиэн да баҕарбат дьон?

Арба, манна өссө биир киһини дьиксиннэрэр этии иһиллибитэ. “Ойуур таах умайан хаалыахтааҕар, туһаҕа бардын ээ,” -диэн. Бу алдьархайы…

Кэлэр көлүөнэбитигэр тугу хаалларабыт? Билиҥҥи тойоттор сыыһаларыгар кэлэр көлүөнэ эппиэттиир дуо?

***

Айталина Никифорова-Шадрина,
Кырдьык.ру

Обсуждение • 7

Добавить комментарий
  1. Хаххан

    Дьэ хата дьоннор мэйиилэригэр тиийбит.Тойотторгут барытын атыылаан бары Маскуба5а олороллор.Тустаах дьон таах олорон биэримэц.Тахсан коро истэ сылдьыц.Суукка биэриц ол тэрилтэни.Тойоццо бэрт буолан бутуц.Бугун кэлэн биллигит дуо?!.Иркут.обл.курдук ууга бадараацца олорон хаалыаххыт.Сэрии буппэт.Эьиэхэ эрэ наадыйыахтра суо5а.

  2. Тимир

    Тыаны хамсыыр харамайы дьон дьиэтин уоттаабыт дьон харсылара суох.Ол аата кэрдэн атыылаан биэрбэтэххэ уот ыыталлар дуо.Ити баар ис эриэннэрэ.Хата мэтээл дуоьунас ылбыттара.Эрдэтинэ бопсуц.Туох баар суукка прокуратура5а.

  3. Халы-мааргы дьонно быьааран да

    да диэн туьа суох! Айсы, Сахамины кытта бары оскуола5а хостоон уорэнэ барын эрэ! Туох ааттаах тугу да билбэт-корбот дьон уоскээбиттэрэй?! Айыл5а диэн сайдар система. Маьы ойдоон кэрдэххинэ туох да куьа5ан суох. Наоборот, айыл5а сал5ыы сайдарыгар олук ууруллар!

  4. Хаххан

    Тыаны кэрдэн атыылыры сыл анараа оттугэр ВВП бэйэтэ боппута.Ол иьин Ирк.Красн.край кэрдэн сиэн уурайтара.Россия2 канал Э.Петров араас силиэстийэ ыытар.Ол журналистка тахсыц.Сууту сокуону билиммэт дьону саралаац.Найденов Аф.сиэмэх кыыллар.Уоттаабыттара а5ыйах эбит.Ол аата тугу ба5арар куутуоххэ соп.

  5. 123

    Айсен сахатын норуотун убаастаабат дуу тугуй?? Того норуоту керсертен салларый дуу куттанарый дуу?! Ол аата дьыала иьэ харана буолуон сеп курдук! Дьегуер барыыьабы уегэллэр даганы, кини норуотун иннигэр хайдахтаах даганы айдаанна эппиэти бэйэтинэн сугэрэ! Химическай собуоттан сагалаан барытыгар куттаммакка кыттара, быьаарара!!

  6. ну ну

    Дьон сопко уордайар. тойотторбут алмаас -комус атыытын былдьатан дуу, хайдах дуу, атын кэтэгинэн хармааннарыгар уп киллэринэр суолу тобулаллар бысылаах, маспытын -ойуурбутун хонтуруола суох атыылаан диэн уорбалыыр санаа оруннаах курдук..

  7. Кугдаров

    Мас кэрдиллиэхтээх, туьаныллыахтаах, сокуон хара5ынан. Куулэ5э баалла сытар ытырыык ыт курдук буолумуохха, сам не ем и другим не дам диэбэккэ.

Оставить комментарий