Эр дьоммут күнүнэн!

Олоҕу хамсатар, уларытар, саҕар күүс – эр киһи. Айар, алҕыыр, аартыгы арыйар – эр киһи. Көмүскүүр, эрэли биэрэр, туругу бөҕөргөтөр – эр киһи.

Бүгүн чуолаан саха эр киһитин майгытын бэлиэтиэхпин баҕарабын. Элбэх саҥата суох, тулуурдаах, амарах сүрэхтээх, күүстээх сүрдээх, бөҕө санаалаах, уран-уус тарбахтаах саха эр киһитин.

Эр дьон муста эрэ түстэхтэринэ армияҕа сылдьыбыттарын кэпсэтэр идэлээхтэр. Онно булгуччу саха уола омуктарга сабырыйтарбатаҕын ахтааччылар. Омуктар үллэн-баллан, быччыҥнара быыппастан, улаханнара-хаардара бэрт эрээри биһиги кыра-хара уолаттарбытыттан саллаллар диэн. “Дьэ, кыратын көрүмэ, охсоро-тэбэрэ ат тэбэрин курдук”, – диэн буолар. Эбэтэр “хачаайы да, иҥиир-ситии буоллаҕа”. Армияҕа эр дьон бииргэ мустубута, биллэн турар,  илин-кэлин түсүһүү, күөн күрэстэһии ханна барыай, айылҕалара буоллаҕа.

Сахалар омуктары көрөн бастаан чаҕыйаллар. Онтон ыган-түүрэн кэллэхтэринэ, этэргэ дылы, хомунан-хомуллан, ис санааларын түмэн кииристэхтэринэ булгуччу кыайаллар. Ол аата эт-сиин быыппастыбыта оруолу оонньообот, сүр күүһэ ордук оруоллаах эбит. Дух.

М.Е.Николаев биир интервьютугар  сахалар саамай күүстээх майгылара “выживаемость” диэн этэн турар. Бу тыйыс айылҕаҕа тулуурдаах, ол аата сүрэ күүстээх буолан үйэлэри уҥуордаан, аатын ааттатан кэллэҕэ. Саха сүрэ – өбүгэ күүһэ. Ыгыылаах, ыксаллаах кэмҥэ ол кистэлэҥ күүс уһуктар быһыылаах.

Саха эр киһитин сүрэ самныбатын, тостубатын, Сахатын сирин, норуотун, дьиэ кэргэнин дурдата-хаххата буола турдун. Күүстээх эр киһилээх норуот – күүстээх норуот. Кини саргыта киэҥ, ыыра ыраах, ырата кынаттаах.

***

Туйаара НУТЧИНА,
Aartyk.Ru

Фото ЯСИА