Тыа хаһаайыстыбатын үлэһиттэригэр МАХТАЛ!

Ол эбэтэр ынаҕа-сүөһүтэ суох саха кэсиллээх буолуо дуо?

Бүгүн Тыа хаһаайыстыбатын уонна астыыр-үөллүүр салаа үлэһиттэрин күнэ. Сахалар төрүт дьарыкпыт – хороҕор муостааҕы, сыспай сиэллээҕи күрүөлээн-хааһалаан олоруу. Дойду уларыйыыта тыа хаһаайыстыбатыгар биллэрдик дьайар.

Сэбиэскэй Сойуус суулларыгар сопхуостар эмиэ эстибиттэрэ. Чааһынайынан барыы диэн, судаарыстыба сүөһүтэ-аһа айдааннаах үллэһиккэ түбэспитэ, оттуур ходуһалар эмиэ ыалларынан быһыллыбыттара. Дьиэ кэргэн экономиката диэн ааттаммыт балыытыка туран, дьон сиригэр хаһаайын аатыран өрө көрүү кэмэ тура сылдьыбыта. Ол хаһаайыннартан билиҥҥитэ тыа нэһилиэктэригэр иккилии-үстүү аныгылыы фермердэр дэнэр хаһаайыстыбалар бааллар. Сүөһү-сылгы төбөтүн ахсаана сыл аайы аччаан иһэрэ биллэр, билигин Саха сирин үрдүнэн 190 тыһыынча иһинэн-таһынан ааҕыллар.

Аныгы тыа сирэ билигин улаханнык уларыйан турар. Үгүс ыал сүөһүтүн эһэн, куораттыы толору хааччыллыылаах дьиэ тэринэн олорор. Олох таһыма үрдүүрэ туох куһаҕан буолуой? Ол гынан баран, билигин аҕам саастаах эрэ дьон хара күүһүнэн тутан олорор сүөһүлэрин арҕааҥҥы сыаннаска иитиллибит эдэр дьон, салгыыллара биллибэт.

Ол оннугар түргэнник күн-ый ыһыаҕа оҥорон, киин куоракка биир-икки хостоох кыбартыыра оҥостуохтара турдаҕа. Онуоха ыччаты буруйдуур сатаммат. Бэйэбит ынах кутуругун эрийэр сааттаах диэн иитэн баран, түмүгүн ыллахпыт.

Соҕуруу, арҕаа диэки баран үөрэнии, онно көһүү – олох сайдыыта диэн бараммыт, хайыахпытый. Төһөлөөх саха ыччата өрөспүүбүлүкэ суотугар соҕуруу үөрэнэн баран, эргиллибэтэ? Чэ, ити атын боппуруос.

Билигин судаарыстыба ол-бу гранынан мэҥиэлээн, дьону сүөһүтэ ииттиҥ диир. Дэбигис үпкэ суудайан, хаһаайыстыба тэриммиттэр элбэхтэр, ол эрээри өрүттүбэккэ, соторунан эспиттэр. Фермер буолуу – олус улахан эппиэтинэһи кытта өрөбүлэ, бырааһынньыга суох үлэ. Онон быстахтык сананан, фермер буола сатааһын кыаллыбат суол. Сүөһүнү-аһы көрөн олорооччу дьон туох даҕаны арбааһына суох, үлэ геройдарынан буолаллар. Кинилэри сөпкө сыаналыыр наада. Төһө даҕаны сылгы, сүөһү ахсаана аҕыйаата диэбиппин иһин, кэлиҥҥи сылларга тыа хаһаайыстыбатын бородууксуйатын оҥорон таһаарыы бигэтик атаҕар турда. Ыраата барбакка, киин куоракка маҕаһыын, анал лааппы аайы олохтоох бэйэ аһылыга дэлэй. Төһө даҕаны сыаната ытырбытын иһин, бэйэ аһа ордук иҥэмтэлээх, туһалаах. Сотору идэһэ кэмэ кэлиэ. Көмүскэ тэҥнээх сыаналаах эттэр анньылыахтара.

Билигин убаһа этин киилэтэ 1200 солк. кытта тиийэр (!). Оттон сылгыбыт быара – 3800 солк. (!) Аһара барыы буолбатах дуо? Бу сыла аайы судаарыстыбаттан Грант ылар хаһаайыстыбаларбыт астарын сыаната тоҕо маннык үүнэ-тэһиинэ суох барда? Сыананы хонтуруоллуур комитет туохха наадалаах тэрилтэний? Бу көмүскэ тэҥнэһэр сыанаттан тустаах пиэрмэрдэр, ыанньыксыттар, отчуттар-масчыттар төһө тиксэллэрий? Бу боппуруоска судаарыстыба, тустаах тыа хаһаайыстыбатын министиэристибэтэ туох диирий?

Ол эрээри, тустаах дьаһал мөлтөҕөр сөптөөх балыытыка суоҕар күн аайы тыҥ хатыыта туран ынахтарын ыы тахсар ыанньыксыттар, хотон атын хара үлэһиттэрэ, ветеринардар, зоотехниктар, кыһыннары тоҥор-хатар сылгыһыттар, отчуттар-масчыттар сыһыаннара суох, кинилэр буоларын курдук үлэлииллэрин эрэ билэллэр. Бүгүн – кинилэр идэлээх күннэрэ! Саха төрүт дьарыгынан дьарыктанан, хара көлөһүннэрин тоҕон, күннэтэ ас-үөл биэрэ олорор дьоммутугар Уруй-Айхал!
***
Айталина Никифорова,
Источник: Кырдьык.ру