МАКРОН, МАКАРОН УОННА ОМИКРОН

​Быһылаан үөһэ быһылаан… Ис-тас политика, сэриинэн ииригирии, сыана ыарааһына, дьаҥ-дьаһах дойдубутун тилийэ сүүрдэ.  Кыра-хара араҥа хайдах буолабыт, хайдах дьаһанабыт?  Итиннэ чопчу хоруй, этии суоҕун курдук суох. Политиктар, политологтараҥы-аҥы куолулара абырыа, өрүһүйүө дуо? Мин эмиэ куолулуу түһүүм.

Макрон

​Олунньу 7 күнүгэр Франция баһылыга Эммануэль Макрон Москваҕа кэлэн анаан-минээн В.Путины кытта көрүстэ. Эмиэ Украина айдаана, хайдах маны уҕарытабыт, киһилии кэпсэтэбит, эйэ дэмнээхтик олоробут диэн. Бэрт тулуурдаах, холку, эдэр баһылыктаахтар эбит французтар. Көрдөххө, биһиги баһылыкпыт суоһурҕанар эрэ.  Киһилии истиҥник кэпсэппэт эрээри тоҕо да ыҥырбытай диэх айылаах. Атын бары да судаарыстыбалар баһылыктара  эйэлээх быһыыга-майгыга ыҥырар, онно дьулуһар курдуктар ээ. Макрон бэйэтэ салайар Франциятыгар да проблема суох буолуо дуо, син атыттарга курдук баар аҕай буоллаҕа. Ону ол диэбэккэ кэлэн кэпсэтэ сатыыр кини эрэ буолбатаҕын билэбит. Наһаа куһаҕан майгылаах Лукашенкаттан уратылар сыаллара биир курдук:  Украина бэйэтэ туспа тутулуга суох судаарыстыба, олордун, дьаһаннын, кыыллаамыахха, тура-тура үөҕүмүөххэ, ол оннугар бэйэни көрүнүөххэ диэн. Суох, биһиги кими да истибэппит. Украина НАТОҕа киириэ диэн куттанабыт. Ол түмсүүгэ баар 30 судаарыстыба бэйэлэригэр эрэллээхтэр, көмүскэллээхтэр, кинилэргэ ким да суудайбат, суоһаабат.  Хата бэйэбит онно киирэн баран эйэ дэмнээхтик ис олохпутун, экономикабытын  тупсарыыга турунарбыт  тоҕо сатаммата буолла?

Араас санкциялар, ыстарааптар уурайаллара, сэрии сэбин оҥостууга ороскуот аҕыйыыра, эргиэн элбиирэ, эйэлээх быһыы эргиллэрэ норуот дьоло буолуох этэ буоллаҕа.  Франция эдэр баһылыга Эммануэль Макрон кэлэн барыыта, кини үтүө дьулуһуута туох да түмүгү биэрбэтэ диэн политиктар айманаллар эбит.

Макарон

​Аска-таҥаска сыана үрдүүр дииллэрин аахайбат да курдук буолан бардыбыт эрээри бу быһыы бэйэтин биллэрэн эрэр. Биһиги кырдьаҕастар “фирменнай” аһылыкпыт макарон сыаната үрдүүохсубутуттан дьэ эрэ ону өйдөөбүт курдук буоллубут.  Макаронтан сылтаан атыттары көрбүтүм бары ас барыта ыараабыт.

Биллибэккэ-көстүбэккэ, “саҥата-иҥэтэ” суох,  сэмээр, уоран кэриэтэ оҥоһуллар эбит бу сыана ыарааһына. Биир бэйэм оннук санаатым. Тастан кэлэр аһы аахсыбакка туран, бэл бэйэбит оҥорон таһаарар бородууктабыт эмиэ харса суох ыарыыр. И.Пономарев былырыын сэрэппитэ хайы-үйэҕэ кэллэ, олохтоох арыы сыаната “үллэ” түстэ. Сыана наһаа үүнэ-тэһиинэ суох үрдүүрүттэн Бааһынай рыногар ас атыыга барбакка салгын сиир, буорту буолар куттала кэллэ. Ону ханнык  да тохтотор күүс суох, биһиги дойдуга сыананы хонтуруоллуур, дьаһайар уорган да, туох да буруйа суох атыыһыттарга көмө буолар тэрээһин да суох.

Борустуой макаронтан сэдиптээн итинник курус түмүккэ кэллим. Аһыыр ас эрэ туһунан эттэххэ итинник, манна сымыйа, ханнык да үлүннэрии суох.

Омикрон

​Бу дьаҥ аан дойдуну аймаабытын көрөн олоробут. Кинини утары тугу эрэ айабыт, идэбитинэн атыттары кытта бэрт былдьаһабыт, биһиги эрэ ваксинабыт үчүгэйин кэпсиибит, модьуйан туран быһыы оҥоробут.  Биһиэнэ барыта киһиттэн таһынан. Быраастарбыт барахсаттар сылайдылар, эттэрэ –тириилэрэ баранна, сылбалара быһынна. Ковидтан, омикронтан атын ыарыы умнулунна, онуоха күүс да тиийбэт үлүгэрэ быһыылаах. Төрүт ыарыылаахтар эмтэммэккэ өлүү айаҕар анньылыннылар, ону ким да ааҕан, ырытан көрбөт быһыылаах.  Дьаҥ эрэ айдааныгар сылдьыы буолла. Тыалар тулуһа сатаан баран дьаҥҥа маассабайдык тииһэнэн эрэллэрэ иһиллэр. Хайыай, медпуун дуомнаахтара оптимизация  “көмөтүнэн” сабыллан, сарбыллан олордохторо.

Дьаҥтан быһыыны ылыы туһунан. Бу дьаҥнар кэлиилэрэ эмискэччитэ, кубулҕата бэрт буолан учуонайдары булкуйан кээспитэ быһыылааҕа. Иккиһин ыалдьыбаккын, быһыы ылбыт киһи дьаҥҥа хаптарбат диэн буолбута сыыһата көстөн тахсыбыта. Дьону быыһыы сатыыр тоҕо кыаллыбатый, соруйан киһи ахсаанын сарбыйыы барар диэччилэр кытта көстүбүттэрэ.

Туох билиэ баарай да, итини итэҕэйэр бэйэҕэр эрэ куһаҕаны аҕалара буолуо. Мин быһыыны ылан олоробун. Миэхэ доктор Геббельс пропагандатын курдук агитация наадата суох, ыларым ылбатым бэйэм көҥүлүм. Баҕар боптохторуна да ылыам этэ. Путин маҥнай “барыта көҥүл өттүнэн буолуохтаах” диэн баран төттөрү чугуйбута, тылын төттөрү ыларга күһэллибитэ. Быһыыны ылары наһаа күүскэ модьуйаннар, үлэттэн үүрүүнү кытта таһаараннар  дьон төттөрү хайыспыта. Медиктэрбит, учууталларбыт улахан агитацията да суох быһыыны ылыах этилэр, тус санааларыгар, үлэлииллэригэр да көмө буолуо турдаҕа.                

Дьаҥ маҥнай тарҕаныытыгар сыыһа дьаһал ылыныыта, сыыһа-халты туттуу баар этэ. Билбэттэн, ситэ сыаналаабаттан да буолуон сөп, ол саҕана ким тугу билбитэ баарай. Ол эрээри “бырастыы гыныллыбат” алҕастар эмиэ бааллара. Холобур, дьаҥ Дькуускайга бастаан биллиитигэр хайа эрэ тойон дуу, хотун дуу дьаһалынан автобус сырыытын аччаппыттара дьиибэ этэ. Дьон остановкаҕа тоҕуоруһуу, автобуска симсии бөҕөтө буолбута. Автобус сырыытын элбэтэр, дьоныксаласпатын ситиһэр оннугар итинник этэ, ыарыы сонно өрө барбыта, ол көстөн олороро. Ону хайа тойоҥҥо этэҥҥин истиэҕэй, сэҥээриэҕэй?  Иккиһинэн, мээр быыбарын иннигэр студеннары уопсайдарга симэннэр ыарыыны күөдьүппүттэрин туһунан суруйбуттара. Мээр туһугар куоластатаары диэбиттэрин киһи итэҕэйэр, уруккаттан биллэр ньыма. Ол гынан баран маннык уодаһыннаах ыарыы кэлэн турдаҕына туттуллуо суохтаах ньыма этэ, төһө да сыалы ситиһиигэ толук наадатын иһин.

Түмүккэ этэбин:  биһиги көлүөнэ кырдьаҕастары аччатарга аналлаах дьаҥнары айдылар дииллэр да, биһиги өссө оҕо эрдэхпитинэ айылҕа наардааһынын (естественный отбор) ааспыт дьоммут. Омикронтан тыыннаах хааллахпытына наардааһыны иккиһин аастыбыт дэниэхтээхпит уонна өссө уһуннук олорорго дьулуһуохтаахпыт. Эдэрдэр тулуһуохтара, кырдьаҕастар  харыстаныаххайыҥ, күн сирэ күндү, дьаҥҥа кыайтарымыаххайыҥ!

***

Иван  БУРЦЕВ,
12.02.2022 с.