Тииһи эмтэтии: хаачыстыба уонна кыһалҕа

 Тииһи оҥоруу, эмтэтии – бу былыр-былыргыттан улахан дьыала. Бэйэтэ туспа иэрбэлээх-таарбалаах.

Куоракка биллэр тохтоло суох түүннэри-күнүстэри “Все 32” стоматология кэбиниэтин салайааччыта Марина Платоноваттан бу салааҕа тирээн турар кыһалҕалары кэпсэтэбит.

 -Марина Спиридоновна , бу эйгэҕэ үлэлээбитиҥ ыраатта, кэбиниэт тэрийбиккит сүүрбэччэ сыл буолла. Бу сыллар тухары салааны кэтээн көрдөххүнэ, туох уларыйыы буолла,  син сааһыланыы барда ини?

– Бу стоматология — биһиги дьиэ-кэргэн биисинэспит. Этэргэ дылы, “ньуултан” саҕалаабыппыт. 90-с сыллардааҕы кэмнэри курбутун ыга баанан туораабыппыт. Ыарахан этэ. Билигин куоракка икки тиис эмтиир кэбиниэттээхпит. Комплекснай өҥөнү оҥоробут, ол эбэтэр, тииһи эмтиибит-оҥоробут.

Биллэн турар, уларыйыы бөҕө баар буоллаҕа. Ньыма, технология , матырыйаал, тэрил туһунан этэ барыллыбат. Каадыр даҕаны бэлэмигэр ситиһиилэр бааллар. Аны, билигин дьон даҕаны информациялаах кэлэр.

Биир ураты – дьон быраап-сокуон өттүнэн билиилэммитэ. Кыра да туһуттан, туһааннаах уорганнарга үҥсэн, сурук суруйуон сөп. Кэтиир-маныыр уорганнар кыраҕытык көрөн олороллор. Бииртэн биир бэрибиэркэ ыытан хотоҕостуу субуһаллар. Оннук усулуобуйаҕа үлэлиир биллэн турар ыарахан эрээри, ол эмиэ даҕаны кымньыылыыр, бииртэн биир саҥаны дабайарга көҕүлүүр.

– Эмтэнээччи эһигини хайдах талан кэлэр?

 -Билигин ырыынак, киһи бэйэтэ талар. Араас киритиэрийинэн. Холобур, сыанатынан. Онуоха сороҕор “бу балар гиэннэрэ аһара чэпчэки, ол аата, кинилэр матырыйааллара мөлтөх, хаачыстыбата суох эбит”, — дии саныыллара сыыһа. Итиннэ манныгы өйдүүр наада: өҥөнү оҥоруу технологията барыта биир. Аны, тэрили, эмтиир матырыйаалы куорат кэбиниэттэрэ үксүлэрэ биир поставщиктан ылабыт. Матырыйааллар дьиҥинэн ыллахха, кэмпиэт суутун курдук, суулара эрэ уратылаһар, бэйэлэрэ биир.

– Оттон “пулуомбам сотору баҕайы түһэн хаалбыта” эҥин диэччилэр дии…

– Итиннэ манныгы этиэххэ сөп. “Пулуомба куһаҕаннык туруорбуттан түһэр” диир сыыһа. Ити элбэх төрүөттэн тутулуктаах. Киһи этин-сиинин уратытыттан, доруобуйатын туругуттан. Силиттэн, кислотноһыттан. Силэ элбэх дьоҥҥо пулуомба өр тутуллубат. Сорохтор “тииһим дьөлөҕөһө кып-кыра этэ, ону үттү хаһан, улаатыннаран кэбистилэр. Элбэх харчыны ылаарылар” дииллэр. Ити эмиэ билбэт киһи санаата.

Сорохтор “ылыллыа суохтаах тииспин ыллылар” дииллэр. Өйдүүр  наада: быраас баҕарда да ылар диэн буолбат. Тииһи ыларга дуу, ылбакка дуу – хайаан да “показание” баар буолуохтаах. Эппитим курдук, ирдэбил кытаанах, онон ол баар эрэ буоллаҕына, быраас тииһи ылар бырааптаах.

– Итинник ымпыгы-чымпыгы билбэт киһи кырдьык, быраастары эрэ күтүрүүр…

 – Дьоҥҥо ити өттүнэн сырдатар үлэ барыахтаах. Тиис уратытын , ону эмтээһин туһунан эҥин. Биһиги итини кыайа иликпит. Аны, тоҕо эрэ “чааһынай килииньикэлэр, кэбиниэттэр дьону албыннаан харчы оҥороллор” диэн санаа баар. Холобура, судаарыстыбаннай диэн ааттанар поликлиникалар төлөбүрдээх өҥөнү оҥороллоругар бары сокуон ирдэбилин тутуһан нолуок төлүүллэригэр саарбахтыыбыт.  Кинилэр биһиги курдук арыанда, тэрил, матырыйаал туһугар бэйэлэрэ төлөөбөттөр ээ. Ол эрээри тоҕо эрэ чааһынайдары эрэ ордук бэрибиэркэлииллэр.

Быһата, бу салаа иэрбэтэ-таарбата үгүс. Барыта сааһыланна диир уустук. Бүгүҥҥү күҥҥэ аҥардас куоракка 94 тиис эмтиир, оҥорор өҥөлөөх чааһынай килииньикэлэр, кэбиниэттэр бааллар. Мустан кэпсэтэбит даҕаны, түмсүүлээх үлэ соччо суох.

Сорох чааһынай килииньикэлэр буолан, СРО (саморегулируемая организация) диэҥҥэ түмүстүбүт. Баар уопсай кыһалҕалары быһаарсыыга сомоҕолоһуохха диэн.

Холобур, “хара испииһэк “ оҥостуохха диэбиппит. Кэрийэ сылдьан, эмтэтэр, онтон туох эрэ кыра да алҕаһы булан, үҥсэн баран, төлөөбөккө сүтэн хаалар “булугас өйдөөх” эмтэтээччилэр баар буоллулар.

СРО-га киирбит тэрилтэлэр буолан, таһымы үрдэтинэр сэминээр ыыппыппыт. Петербургтан кэлбит ыытааччы түмсүүлээхпититтэн, бэйэ бэйэҕэ кыһалларбытыттан сөхпүтэ. Дьиҥинэн, “ырыынак, онон күөн күрэстэһии баар буолуохтаах!” дииллэр.  Буолуо. Ол эрээри, дьон туһугар үлэлиибит, онон биһиги салааҕа  өйдөһүү, өйөһүү, бэйэ бэйэҕэ ытыктабыл баар буолуохтаах.

Биһиги, бу салааҕа үлэлээччилэр  бэйэбитин көмүскэнэр уонна сайдар суолбут  –сомоҕолоһуу.

***

Нина ГЕРАСИМОВА.