Тар мэйиилээхтэр үйэлэрэ саханы төһө чэчирэтиэй?
Дьэ, сыл ыпсыытыгар ырытыы, үөһэ-аллара түһүү, ол-бу ырбаҕардаах ыстаан, аһаҕастаах түөс, омсолоох диэбит Омуоһап, өһүргэнэн өһүөнү кууһан туран ытыах Уһун Өрүүнэ…
Ону баара итинтигит иһэ-истээх диэри гынабын. Биир өттүнэн дьиҥ сахалыы тыыны ирдээн, эккин-сииҥҥин дьоҥҥо остуоллаама диэн эппит буруйдаах Омуоһап аадырыһын арыый да аһары көппүт. Улуу, итии хааннаах кыргыттар-уолаттар итинник толкуйу ылымматтар.
Чэ, биһиги сахалыы санаһан туран сэлэһиэҕиҥ. Ити кыраһаабысса дии-дии (туохтарынан куоталаһалларын өйүм хоппот) сыллата аайы, “Саха сирин аатырдаары” диэн албыннаан ааттаан туран, кыыһы кыыс оҥорбот куһаҕан дьаллык үөскээбитэ омуна суох отут сыл буолла быһыылаах. Урут арыый да сэмэй соҕус буоларбыт, сыгынньах бууттара килэҥнээн тахсан, үрдүк тоһоҕо хобулукка иҥнэ-иҥнэ дугунан, тобуктарын такыҥнатан, соччо-бачча сытыыта суох буолаллара. Дьэ, доҕоор, билигин, били “купальник” диэн ааттыыр үрүмэ курдук сарыкымай таҥастарын сыыһа абына-табына эрэ сиринэн, саха дьахтара харыстыыр уорганнарын сабар-саппат икки ардынан анаан оҥоһуллубутугар букатын да кыһамматтар эбээт, эбии эриллэҥнии-эриллэҥнии, эттэрин-сииннэрин быыстапкалаан өрүтэ эккирэһэллэр…
Оо, кыах баара буоллар, ити сыанаҕытыттан суулларыта тардыталаан түһэрэн, сымнаҕас сиргитин талаҕынан сабырҕаппыт буоллар, эмэ ордук тиийиэ эбитэ ини. “Билиҥҥи аныгы үйэ кыыһа итинник буолуохтаах, бэйэтигэр эрэллээх” – диэн киһиргэтэллэр. “Эрэллэрэ” ханна баарый? Сыгынньах тахсан иҥсэрбит харахтарынан дьөлүтэ үүттүүр, “бу түүн булгу ити түөһү, ити самыыны ыбылыта тутааччы мин буолуом” диэн сакылааттаһа олорор сиэрэ суох эр бэртэрин иннигэр харса суох хамсанарга эрэллээхтэр дуу? Эбэтэр, ол бэлэх биэрэр түүлээх саҕынньах сыыһыгар атыыланар баҕабыт оччото дуу?
-Суох-суох, туох да перспективата суох кыыс биир түүн иһигэр байыа турдаҕа дии,– диэччилэр иннилэрин биэрбэттэр.
“Перспективабыт” диэн дьоно элбэх харчыта суох, үөрэххэ кыайан киирбэтэх, эбэтэр сүрэҕэлдьээн үлэ-үөрэх диэҥҥэ чугаһаабакка, сыччах бэлэм массыына, коттедж баҕалаах, ортону аннынан баайыылаах өйдөөх-санаалаах оҕону ити этэллэр. Сөп, баҕар оннук буолуо, биир-биэс түүн хоонньоһон баран, атыны булан, атаһыгар бэлэхтиир киһи илиитигэр киириэх баҕата итиччэ буоллаҕына киниэхэ ону тугунан таайтаран этиэххиний?
Этиҥ эрэ миэхэ, били аатырбыт кыраһаабыссаларгыт (бу сыллар усталарыгар кыайбыттар элбэхтэр дии) ханнык үөрэҕи, туох идэни баһылаан, сололоох үлэлэнэн-хамнастанан дьоннорун иитэн, ыал мааны ийэлэрэ, омук киэн туттар хотуттара буоллулар? Биири эмэ ааттааҥ, баҕар итэҕэйиэм. Түөрэ барылара, сотору сириллэн таска быраҕыллаллар. Сөп ээ, 17-18 саастаахтар сыл аайы конвейер кэриэтэ кэлэн иһэллэр эбээт. Олору одуулуур, ымсыыран силлэрин быһыта ыйырбахтыыр эрэттэр ити күрэхтэргэ харчы бөҕөтүн мээнэҕэ куппаттар. Онтуларын син биир төттөрү өҕүтэн ылаллар. Ол оннугар “сээн” диэбит сахаҕын туругурдуох кыыскыттан көрө маттаҕыҥ.
Тоҕо итини кыыһыран туран этэбиний? Дьиэҕэ иитии суох буолла. Ийэ дьахтар оҕолорун, ордук кыргыттарын ииппэт буолла. Туох эмэ солотуулаах, ымсыылаах буолла да уҥуохтуун салыбыраан, быыкаа 3 саастаах дьыссаат оҕотуттан саҕалаан “кыраһаабыссалар” куонкурустарын айдаана, “мини-мисс” икки “мини-мисс Европы, мира” диэннээхтэр. Сымыйанан! Угаайыга киирэллэрин билинэ да сатаабаттар! Субу күн эрэ аатырыах баҕа үлтү баһыйан сиэр-майгы тосту алларыйда.
Улахан, сиппит дьахталларбыт кытта оннуктар. Аһаабытын-сиэбитин, атыыласпытын-уларсыбытын, туох таҥаһы кэппитин барытын кэрээнэ суох инстаҕа сабыта быраҕаттыыр эдэр дьахтар “цифровизацияны” сайыннарар үтүөлээх үһү. Ол дуо өйүн сыысчаана, маҥкытыгар тугу оҕустарара буолуой?! Куоһура кыра ээ, кими эрэ баһыйдарбын диэн! Кимтэн эрэ орпут киһи диэн! Дьэ, иэдээннээх, куоталаһыы да куоталаһыы! Ол аайы “сыыппара” сайдар да сайдар. Сөп, туһанааччы акаары элбээтэҕэ.
Оттон саха сиэринэн, тугу эмэ сатыыр буоллахха, олохтоон дьарыктаныы, сэмэй соҕустук онуоха атыттары уһуйуу, оҕоҕор тиэрдии буолбатах дуо? Таҥас-сап эн таһааҕар төһө табыгастаахтык барсарын киирбит киһи аайы остуоллуур саха сиэрэ буолбатах. Билигин ону куйаарга таһаарыы кыайда. Барыта ускуустуба уонна оҥоһук. Улаатыннарбыт түөһү көрдөрүү, кэтирээбит самыыны хаартыскалааһын, хараҕы кэҥэттэрэн, хааһы уруһуйдатан, уоһу баллатан, тииһи уларыттаран баран аан дойдуга ыс да ыс, киһиргээ да киһиргээ. Миэнэ бэйэлээх бу диэн. Дьэ, сүрдээх. Тар мэйиилээхтэр үйэлэрэ төһө эрэ чэчириир, көрүөхпүт ээ.
Ити кэнниттэн олохпут куһаҕан да куһаҕан диэн буолар. Сөп дии, олоҕу дьахтар тутар. Кини иҥсэтин кыаммакка күннэтэ “аҕал” эрэ дии-дии эрин сулуйар, атын баай эрэккэ тэҥниир буоллаҕына, туох эр киһитэ тулуйуой, биллэр эрэ тыас хомунар, дьалты дьаадьыйар. Аны бу барахсан “мисскэ” сыанаҕа куоҕайан турдаҕына интеллегин бэрэбиэркэлээн, ол аата мэйиитэ төһө астааҕын билээри, даун оҕо да эппиэттиир ыйытыгын биэрэллэр: “Ийэҕэр… Дьахтар күнүгэр тугу бэлэхтиэҥий?”- диэн. Бэйи, кыраһаабыссаҥ ардыгар онуоха да сатаан хардараахтаабат, сыанаттан тахсан ытыыр, миэхэ эрэ ыарахан ыйытыгы биэрдилэр диэн үҥсэргиир!
Доҕоттоор, сахалаар, толкуйу уларытыаҕыҥ. Аан дойду алларыйар албастаах угаайытыгар киирэн оҕолорбутун олохторун алдьатымыаҕыҥ, киһилии иитиэҕиҥ! Сиэргэ, үлэҕэ, бэрээдэккэ, итэҕэлгэ.
Дьахтар тутар олоҕу дииллэрэ уу кырдьык. Кини өйдөөх-төйдөөх буоллаҕына ханнык да тутулга баттаппат. Онон, кыргыттары, норуот баайын харыстыаҕыҥ! Харчыны эрэ сырсар, тыа сирин сиилиир, онтон эрэ тэскилии сатыыр курдук сыыс толкуй мэйиитигэр мас курдук киирбитин ылҕаан быраҕыаҕыҥ. Киһи дьоло солотуулаах дыбарыаска олоруу буолбатах. Киһи дьоло Киһи буолуу. Киһи кыраттан да үөрэри, үрдүктүк туттары сатыахтаах! Омук уратылаах, бэйэтэ туһунан сиэрдээх буолуохтаах. Эһиги санааҕыт?
***
Ийэ ДАЛБАР,
“Аартыкка” анаан.
Обсуждение • 23
Добавить комментарийОставить комментарий
Шиномонтаж Левша
Cтоматология 32
Уhyн диэн длинный ээ
Дьэ олох харахха саайбыт курдук суруйуу буолбут. Сөп этии. Ити дьахтары көмүскээбитэ буолан саха дьахталлара дьэ онтуларын-мантыларын барытын түһэрэ-түһэрэ таһаардылар ахан. Киһи саатыах. Бу эрэ да, оҕото да суох илэчиискэ дьахталлар дуу, туох дуу диэх айылаах. Аны дархаммыт балта ду, эдьийэ ду ыйанан хаалбыт түөһүн кытары көрдөрдө. Бу тугу иитиэх дуу, иитиилээх ду дьиэ кэргэний диэх айылаах. Саат-суут!
Пахайбын да!
Саамай септеех суруйуу. Илдархаммыт эдьиийэ дуу балта дуу высоки5ы ейеебутэ буолан аьара сурдээхтик, сиэрэ суохтук туспутэ саха норуотун саата суута буолуох курдук
Дьаабы
Энин араас буолан акаары дьахталлар салыбыраабыт туестерин туьэрэ2 ук да ук….
Кууруссалары туох ейдетуей
Ийэ-аҕа иитиитэ суохтар. Олус кимиилээх чиэһинэй суруйуу. Мин эрэ итинник саныыр түҥкэтэх оҕонньор хааллым дии санаабытым, хата сахалар бааллар эбиит, үөрдүм. Ааптарга улахан махтал!
Ис дьинэр киирдэххэ биhиги,сахалар, сайыннахпыт аатыраары ар5аа дойдулар угэстэрин,уксугэр меку еттун суhэн ыларбытынан бэрпит.Ар5аа дойдуларга туох барыта табаарга кубулуйбутун быhыытынан биhиги,сахалар,харах харатын курдук харыстыыр сиртэн сана сэрбэйэн эрэр кыргыттарбыт нарын эттэрэ-сииннэрэ кытта уптээх-харчылаах баайдар та5ылларын ханнарар табаардарыгар кубулуйбута ыраатта.Потребление(туhаныы)обществотыгар киhи харыстыыра туох да хаалбат.Былыр ебугэлэрбит кыргыттарын харыстаан хаппахчыга олордубут буоллахтарына биhиги,аныгы дьон, билигин кэрэ куоларбытын ньылбы сыгынньахтаан,халын харчылаахтары ымсыырдар табаар бастынар кубулуттубут.Бу саха сиэригэр баппат омсолоох кестуу хаhан эмэ тохтуо дуо?Ол биричиинэтэ итэ5эл суо5ар сытар диэтэхпинэ сыыспатым буолуо.Итэ5эллээх омуктар,холобур,мусульманнар кыргыттарын куерт ыт кулуутугэр,эриэн ыт элэгэр анньан биэрбэттэр,арай биhиги,этэргэ дылы,атыттартан ортохпутуна сатанар дуу,тугуй?!
Хаһааҥҥы алдьархайый? Туох үйэтигэр биһиги олоробутуй бу? Иирээри гыммыттар диэҕи, эмиэ да дуоһунастаах аҕайдар курдук эбит. Ханна-ханна тиийдибит???
Христианнар дуу, мусульманнар дуу сиэрдэрин, эстетикаларын киллэрэ сатыыллар дуу, киһи этэ сиинэ греховнай ол иһин максимально сабыылаах, кистэлэҥ буолуохтаах диэн
Аьаа барыларын паранджа кэтэрдээри гыммыттар да😂
Дьахтар ейе аьынаагар кылгас диэн маны этэллэр эбит…
Карл кыыһын буочара….
Саха Сирин дэриэбинэлэрэ 8л8н эрэллэр. Эдэр ыччат ынах кутуругун манаабытынан кырдьыан ба5арбат. Атын он,орон таьаарар салаалар эмиэ суо5ун кэриэтэ.
Ол иьин атын сайдыылаах омуктары утуктэллэр, талаьаллар. Ким эрэ учугэй суолу булар, ким эрэ т8тт8рутун туьэр.
Кыраттан у8рэр, дьадан,ыларга кэргэн тахсар, быра5ыллыбыт дэриэбинэ5э о5ону иитэр диэн олох буолбатах.
Динозаврдар суруйан бутун! Ар5аа дойдуларга дьон-сэргэ эйэ дэмнээхтэр, мичээрдии уерэ-кете сылдьаллар, биhиги курдук ес-са5а буолбаттар. как на врага народа курдук кербеттер! Аммосов да восторгайсы гыммыта, Урдук Еруунэ танныбыта да септер. Мусульманнар эбиппит буоллар каноннартан тахсыа суо5а этибит, тыа5а ордук. Православнайдар буолбуппут учугэй кенул со5ус, ол иьин сайынныбыт ордук духовно,культурно. Мусульманнар эбиппит буоллар ба5ар….
Оммуоьапка мааската суох дьахтар сыгынньах курдук костор буолбут
Ити Оксокулээх Саха дьахталларын сэттэ мэтириэтигэр биир “оттугунэн тыкаарай.. диэн содур майгылаах дьахталлара. Былыр да быйыл да баар буолуохтара
Олус сөптөөх суруйуу!
Автор сөпкө суруйар. Анаан-минээн атыылаһаары кэлэн олорооччулар сакаастарынан тэриллэр күрэстэр. Уолу ыал аҕата,кыыһы ыал ийэтэ буоларга анаан иитиэххэ наада.
Дьэ бу олус сөптөөх суруйуу буолбут,итинник күрэстэри тэрийээччилэри мантан үүртэлээн кэбиһиэххэ наада.
Оннук. Саха дьахтара дьининэн куустээх ёйдёёх буолла5а. Онон мындыр ёйюнэн бу олоххо киириэхтээх боо, сыгынньахтаммакка эрэ. Онтуга быдан секси боо, мээнэ киьи оонньуур куклата буолбакка. Уонна онтон барсыбат да5аны саха дьахтара онтун – мантын кёрдёрё-кёёчюктюю олороро. Олуона баайытык кёстёр, даже акаары курдук образ тахсар. Много же методов есть показать свою истинную красоту. Для этого нужен интеллект и культура. Чего всем желаю. До крайностей, до паранджи, кнешна, не доходя при этом. А голой себя выставлять особого ума то и не надо.
Норуот эмчитэ, сахалыы мындыр өйдөөх киһибит Айыы Сиэн «Сиһик ойуу» диэн кинигэтигэр маннык суруйбута: “Бырабыытылыстыба баһылыгын, дойду бэрэсидьиэнин дуоһунаһын эр киһи эрэ толоруохтаах, эппиэттиэхтээх эйгэтэ. Улахан тойоттору талыыга, анааһыҥҥа эр дьоннор эрэ кыттыахтаахтар, ону уларыта сатаан (для галочки) айылҕатынан, айыллыытынан дьүөрэлэспэт, сөп түбэспэт дьахталлары кыбытыы, анааһын букатын табыллыбат.
Бу айылҕаларынан анаттарбыт, таҥараттан таҥар, өрөр саптаах буоланнар иилиир-саҕалыыр саҥнаах, дьиэ иһинээҕи үлэттэн саҕалаан, «Ил түмэн», «Госдума» дьахталлар эрэ толоруохтаах, үлэлиир эйгэлэрэ буолуохтаах. Айылҕатын, аналын аһара туһаммыт, толору толорбут элбэх оҕолоох ийэлэр уонна эбэлэр эрэ ирээттэрэ. Итэҕэстээҕи итэҕэллэригэр чугаһаппаттара, айылҕатын атарахсыппыт атыннык сыаналанара. Оннооҕор, аан дойду 720 омугун түүрэ түмпүт Чыҥыс Хааҥҥа ойохторун, бэйэтэ буолбакка, ийэлэрэ булан биэрэр этилэр. Бу төрүүр-ууһуур саастарын ааспыт, киэргэнэллэрэ киһитийбит, эттэрэ-сииннэрэ олус эмэҕирэн кырдьаҕас эмээхсин аатырыахтарын иннинэ, 50-65 диэри саастаахтар билиҥҥи «Ил түмэни», «Госдуманы» иилиэхтээхтэр, салайыахтаахтар. Дьахталлар бу саастарыгар сиэннэрдээх «эбэлэр» диэн буолаллар. Сахалар «эбэни» «иччи» суолталыыллар. Уу иччитин, күөл, үрэх, өрүс иччилэрин «эбэбит» диэн ытыктыыллар…”