Дьаҥ кэмигэр

Хоруоналаах дьаҥ кэлэн иэдээни оҥордо… Ханна да быкпакка хам хатанар баар эбит сор-муҥ диэн. Муҥар эмээхсимминээн иккиэйэх эрэ буоламмыт буолартан-буолбаттан сылтаан этиһэн ыларбыт кэнникинэн үксээтэ. Кими да киллэриэ, бэйэҥ ыалдьыттыа суохтааххын. Оҕолорбут сүрүн аһы, харса суох дьонунан, сиэттэрбитинэн ыыталлар. Эмээхсин ону да дьиэҕэ киллэрбэт, аантан ылар. Киллэртээн ону-маны кэпсэтиэх баар эбит да муҥур хотун ону көҥүллээбэт, ол ахсын киҥир-хаҥыр саҥарсыы.  Үйэтигэр кимтэн да куттамматах, чаҕыйбатах эмээхсин дьаҥтан саллыбыта сүр. Кырдьаҕастары анаан кыайар диэн куттаан да кэбистилэр. Муҥар араадьыйа, тэлэбиисэр кэпсиир сонуна ити эрэ, ханна хас киһи ыалдьыбыта,  анараа дойдуга аттаммыта ырытыллар.  Киһи эрэ  чаҕыйыах үлүгэрэ.

Хааттаран, хал буолан аралдьыйар суолу көрдүүбүт,  кураанах да ис хоһоонноох буоллаллар, сахалыы сериаллар саататаллар эрээри, онтон да салҕан эрэбит.  Этиһэн да туран чугастааҕы маҕаһыынтан үүппүн, килиэппин аҕалабын, сыыһа туттардахпына өлүү буоккабын эмиэ ылабын. Ылбакка, инньэ диэн метанолу иһиэм дуо?  Туох да диэбит иһин, эмээхсиним биһикки дьаҥы утары киирсэр санаалаахпыт. Дьаҥ квартирабытыгар диэри элбэх моһолу туораан киириэхтээх:  маҥнай тимир ааны ааһыахтаах, онтон иккис, коддаах ааны арыйыахтаах, үһүс аан  мас да буоллар син хахха буоллаҕа, итилэри ааһан лиип тимир аанын аһыахтаах, салгыы көрүдүөргэ киирэр эмиэ тимир аан, ол эрэ кэнниттэн биһиги халыҥ тимир халҕаммыт.  Ол аата алта ааны нөҥүөлээтэҕинэ биһиэхэ үктэнэр, аныгы дьиэ оҥоһуута оннук. Бачча элбэх ааны аһан  бэйэбит да сылайан квартирабытын булабыт. Киирдэҕинэ да дьаҥҥа утарылаһар санаалаахпыт, буруо таһаарарга кытыаммыт бэлэм, эмээхсин метанола чугас ууруллан турар,  итинэн тыктарарга миигиннээҕэр эрэ хапсаҕайа биллэр.

Кэлин тэлэбиисэри хас да мүнүүтэ хойутаан, Балабкина кэпсээнин кэнниттэн холбуур үгэстэннибит. Бэлэм айах  “бэйэтэ вируска майгынныыр” диэммин эмээхсинтэн оройго охсулуннум. Бырабатыылыстыба бэрэстээтэлин солбуйааччы диэтэххэ үлэтэ тоҕо судургутай, суруйан биэрбиттэрин күн аайы эн да ааҕан биэриэҥ  уонна ыйга хас эмэ сүүс тыһыынча хамнаһы ылыаҥ этэ диэтэхпинэ саҥаппат, көмүскэһэр.  Кэлин тоҕо эрэ дьахталларын көмүскэһэр, тыыттарбат. Бу дойдуну дьахталлар эрэ салайдахтарына быыһанар буоллубут диирэ хойунна. Авксентьева мээр буолбутугар кини саҕа үөрбүт суоҕа. Чуҥкук бүрүүкээбит уһун күннэригэр элбэҕи ырытта. Куорат урукку мээрэ наһаа элбэх иэстээх хаалларбытын, ону саҥа мээр төлүөхтээҕин эҥин тустарынан ханна эрэ аахпытын сиэллээн-кутуруктаан кэпсиир, ырытар. Мин да хаһыаттары ааҕар курдукпун да көтүтэрим үгүс эбит, кини курдук сыыска түһэрбэккэ ылан иһэрим суох. Куорат 17-с кыбаарталыгар эдэрбитигэр бөх-сыыс ортотугар олоро сылдьыбыппыт баара, ону умнубат эбит, бэл дьаҥ иннинэ онно бара сылдьара. Кур бэйэтэ кубулуйбат диир, ханнык эрэ кытайдар кэлэн тутуу ыытыах буолан сыбаайа саайбыттарын, лиэнтэ быспыттарын, сампааны үлтү охсубуттарын ахтар. Ол онон хаалбыт, ону туһанан харчы бөҕөтүн сиэтэхтэрэ буолуо диир.  Өссө онно киргиистэр кыбаарталлара диэн баар буолбут үһү. Оннооҕу ырыынак саҥа тутууларынан кэҥии, байа-тайа турар, оттон биһиги олорбут дьиэлэрбит сиргэ тимириэх буолтар. Эмээхсин онон саҥа мээр куорат киинигэр турар дьиэтин атыылаан баран 17-с кыбаарталга көһөрүн сөбүлээн ахан олорор. Кыбаартал оччоҕо эрэ тупсуоҕа, суол-иис оҥоһуллуо, хаарбах дьиэлэри көтүртээн таас дьиэлэр дьэндэһиэхтэрэ. Итинник эрэ буоллаҕына  кыбаартал быыһанарын саҥа мээр сөпкө толкуйдаабыт диир. Таарыйа киргиистэри үүртэлиэ үһү.

Дьахталлар эрэ дойдубутун быыһыыр  кэмнэрэ кэлбит үһү. Нартахова, Курчатова, Горохова, Овчинникова, Григорьева хайдах курдук Үрдүкү Сэбиэти салайбыттарын умуннуҥ дуо диир. Ил Түмэни атыыр оҕуһу өрө туппут курдук эр дьон салайдылар, билигин да салайа олороллор, туһалара тугуй? Ханнык   да бырааба, бас билэр туһалаах баайа суох хаалбыт үһүбүт.  Молдавияҕа Маайа Санду бирисидьиэн буолла, Белоруссияҕа эмиэ дьахтар кыайбытын балыйбыттарын көрө олороҕун буолбат дуо диир эмээхсин. Биһиэхэ да Маайа баар, Данилова диэн, аныгыскы быыбарга хайаан да республика баһылыгынан кинини талыахха наада, онто суох иэдэйэр буоллубут диир. Тэлэбиисэри, хаһыаты, араадьыйаны эмиэ дьахтар эрэ баһылаатаҕына табылларын билиҥҥи суруналыыс кыргыттар дакаастаабыттар үһү.  Суоппуйа Булчекей,  Айталина Никифорова, Нина Герасимова, Ангелина Шадринова, Сайа, Туйаара Нутчина, онтон да атыттар, тэлэбиисэри, хаһыаты-сурунаалы, араадьыйаны  илиилэригэр ылыахтаахтар. Тыйаатыры, киинэни эмиэ дьахтар өрө тарта, инникитин итини барытын кинилэргэ биэриэххэ. Дьахтарга тыа хаһаайыстыбатын эмиэ биэриэххэ, эр дьон солбуһа сылдьан хас уонунан сыл устата салайбыттарыттан туһа тахсыбата, тахсыа да суоҕа. Үөрэх эйгэтин, үп салаатын, экономиканы, доруобуйа харыстабылын дьахтар эрэ дьаһайар кыахтаах.  Бырамыысыланнаска ити атыыр оҕус курдуктары ыытыахха, Оҕус сылыгар дьаһайдынар, кинилэр миэстэлэрэ онно диир. Дьокутааттарынан дьахталлары талыахха, күлүгүттэн куттана сылдьар эр киһи курдук буолуо дуо, быһаарсан тэйиэ үһүлэр. Быыбар киин хамыыһыйатын Сулустаана Мыраан салайыахтаах, олохсуйан хаалбыт араас кыдьык, балыйыы оччоҕо эрэ тохтуур, бэрээдэк олохтонор, быыбар эрэ барытын быһаарар үһү.

– Сахалыы да сериалларга ити барыта баар буолбат дуо?- диир кини.

–  Баар-баар, байар туһугар баккыларын да устуох курдуктар.

–  Оо, баҕайы, эйиигиттэн киһи итинтэн ордугу истиэ дуо? Айаххар батаран саҥара олороҕун,  –  сапсыйан кэбистэ, кэлэйэн киэр хайыста.

Эмээхсин Арассыыйаны да умнубат:  Матвиенко, Голикова, Попова, Наибуллина, Захарова, Панфилова  үлэлэрин эридьиэстиир, хайгыыр, сыана быһар.  “Дьаабы дьахталлар”  диэн кэбиһэммин кытаанах кынчарыллыыга киирэн таҕыстым. Бэйэм да саҥарыллыа суоҕу саҥарарым баар суол. Наһаа муунтуйан буолуо.

– Оттон бэйэҕэр туох дуоһунаһы хааллараҕын, – диэн быһынным.                                     –

Пошел, дурак, итиннэ сүгүн олор, буоккаҕын тобоҕолоо уонна утуй!

Кырдьык, тобоҕолоон бараммын ороммун буллум. Балачча утуйдум быһыылаах, уһуктубутум куукунаттан минньигэс сыт кэлэр…

–Хайа, доҕоор, уһугуннуҥ дуо, кэл сылаас чэйдэ иһиэххэ.

Турбутум дьиэ-уот хомуллубут, барыта өрө тардыллыбыт, ас бөҕөтө астаммыт. Эмээхсин барахсан холкутуйбут, эдэр эрдэҕинээтинии сырдык мичээр түспүт сирэйэ тупсубукка дылы.  Кырдьык да дьахталлар бу Орто Дойдуну сиппийэн, сууйан-сотон өрө тардаайаллар, быыһаайаллар. Үүттээх сылаас чэйи иһэ, наҕылыччы аһыы олорон итинник санаатаҕым үһү. Саҥа дьыл сарсыарда уһуктубуппут арай оннук буоллун…

***

И.Семенов

31.12.2020 с.