Суруйааччы, суруналыыс Борис ПАВЛОВ Сибииргэ айаныттан бэлиэтээһиннэр

Биир идэлээхпит суруналыыс, суруйааччы Борис ПАВЛОВ, “Көмүөл” кинигэ кыһатын тэрийээччитэ, Сибииргэ айанын туһунан тэттик бэлиэтээһиннэри телеграм-каналыгар суруйар.

Борис ПАВЛОВ: “Хакаастар сахаларга сүрдээҕин майгынныыллар. Ахсааннара 80 -ча тыһыынча. Абакаҥҥа маҕаһыыннарыгар суруйааччыларын, культураларын туһунан көрдөөн көрдүм да тугу да булбатым”, – диэбит. Ону таһынан интернет мөлтөх эбит диэн суруйар.

ЕНИСЕЙ (ЭНЭ САЙ) УЛУУ ЭБЭҔЭ КЭЛЭН ТУРАН

Үгүс учуонайдар билинэллэринэн саха омук төрүччүтүгэр сүҥкэн оруолу оонньообут, улуу омуктар эргийэр кииннэринэн буолбут (Великое переселение народов) Сибиир, Россия, Аан дойду биир улахан ытык эбэтигэр Енисейгэ тиийии миэхэ суруналыыс, суруйааччы, историк киһиэхэ өр кэмҥэ утуйбат уу буолбут ыра санаа этэ. Онно уһуйбут киһинэн учууталым сахалартан бастакы тюрколог историк, профессор Николай Климович Антонов буолар.

Учууталым барахсан тоҕус уонус сылларга ыстатыйа суруйан, “Сахалар элбэх ойохтонуу туһунан сокуону киллэрэн эрэллэр” диэн күлүүгэ-элэккэ барбыта. Дьиҥэр, кини Сибиир, түүр историятын билэр, истиэпкэ тиис – тиискэ, таас – тааска хабыр хапсыһыыга ханнык омуктар тыыннаах хаалбыттарын, ханныктар история харысхала суох тыйыс халандаарыгар суола суох сүппүттэрин билэр буолан, норуотун туһугар кыһаллан эппит тыллара этэ…

Ол кыраман кэмнэргэ, былыт саппыт бириэмэлэригэр ким элбэх хорсун боотурдаах, халҕаһа кытыгырас аттардаах, силлиэ курдук уһуурар ыйылас охтордоох биистэр күн сиригэр хаалар, норуот буолар быраабы ылаллара.

Киһи хараҕа кыайан ылбат байҕал курдук киэҥ нэлэмэн истиэптэр, саха омук үһүйээннэригэр, олоҥхолоругар, номохторугар көстөн кэлэр быһылааннар, кыргыһыылар тамахтара, ырыаҕа-тойукка ыраахтан иһиллэн иэйэн кэлэр курдук дорҕооннор, киһи “сык” гына түһүөр диэри дьүөрэлэһэр тыллар-өстөр, сирэйдэр-харахтар, майгылар-сигилилэр, мэлдьэһиннэрбэт гына үүт-үкчү этиллэр сир-сир аайы ыһыллыбыт сирдэр, үрэхтэр, хайалар ааттара бу дойду сахаомук биир төрдө буоларын кэрэһэлииллэр.

Биһиги сахалар Енисейгэ Өлүөнэҕэ, Алдаҥҥа, Таас Дьааҥыга, Индигиир, Халыма эбэлэргэ сүгүрүйэрбит курдук сүгүрүйэбит..

***

Сарыаллыын Сибиир куораттарын музейдарын көрөбүт. Бу Минусинскай аатырбыт кыраайы үөрэтэр музейа.

Абакан.

Истиэп улуу кистэлэҥнэрэ…

Красноярскай куоракка олохсуйан олорор биир дойдулаахпын ( иккиэн Кириэс Халдьаайы Улукуччу үрэҕиттэн төрүттээхпит) икки чааһы быһа кэпсэттибит. Баһылай атын куоракка биир убаастанар айар үлэһит, буола сылдьарыттан астынным.

50 сыл анараа өртүгэр мин биир саамай сүгүрүйэр суруйааччыбын Александр Вампиловы эбэтэ Байкал күөл баара-суоҕа 35 саастааҕар илдьэ барбыта. Доҕорунаан балыктыы сылдьан оҥочолоро түҥнэстэн кытыл диэки харбаан иһэн былдьаммыта. Суруйбут пьесаларыгар киһи олоҕун, дууһатын хамсааһыннарын киһи өйүгэр баппат гына сатабыллаахтык кэпсээн кэбиспит гений, биһиги этэрбитинэн айылҕаттан айдарыылаах драматург бэйэтин кэмигэр өйдөммөтөх, былааска илэ-сала түспэтэх киһи этэ. Кэлин кини оруолларын улахан сэбиэскэй артыыстар Олег Даль, Зинаида Кириенко (“Утиная охота”), Александр Караченцев, Евгений Леонов (“Старший брат”) арыйбыттара.

Мин Вампилов, Шукшин курдук Сибиир айылҕаттан айдарыылаах суруйааччыдарын син биир аймахтарбит биир сахалар курдук саныыбын. Тоҕо диэтэххэ кинилэр төрөөбүт дойдулара – Алтай, Байкал, Ангара бастакы олохтоохторунан кытайдар этэллэринэн ” динлиннэр”, биһиги учуонайдарбыт быһааралларынан ” дьоннор” диэн омук эбиттэр…

***

Источник – @Борис ПАВЛОВ-Көмүөл күүс