“ТУЙМААДА”, БЫРАСТЫЫ!
“Туймаада” бастаан тахсарыгар ”Туймаада уоттара” диэн ааттааҕа. Кэм да ону испэр киллэрбэккэбин, эмиэ тугун “уоттарай”, урут барыта “Ильич уоттара” эҥин буолара диэн диэн суруйбуппун сонно тута бэчээттээн турар.
Кэлин ол “уоттарын” киэр быраҕан судургу “Туймаада” буолан тахсыбыта. Бар дьонугар сонун бөҕөтүн кэпсээн, мөккүһүннэрэн, сириллэн, хайҕанан 14 сылтан тахса кэмҥэ үлэлээн кэлбитэ. Урукку партийнай деятеллэр, холобур, М.Сибиряков, Г.Артемьев, Л.Филиппов бу эрэ хаһыаты эрэнэн суруйалларын сөҕө саныырым. Оттон биһиги сорохтор, ким да сөбүлээн бэчээттээбэт суруктаах дьон, эмиэ “Туймааданы” эрэнэр, итэҕэйэр буоларбыт.
Аһары баран өйдөөҕүмсүйэн суруйууну “тупсара”, кылгата сатаабат, суруйбуккун бэйэҥ билбэтиҥ курдук оҥорбот диэн буолуо. Хаһыаппытын саптылар. Былаас биллэн турар “биһиги саппатахпыт”, бэйэтэ кыаммата диэхтээх.
Арассыыйа үрдүнэн хаһыаттары сабыы маассабайдык бара турарын көрөбүт, билэбит. Кырдьыгы быктартыыр арай “Собеседник” хаалла быһыылаах. Оттон Сахабыт сиригэр “Жизнь Якутска” уонна ”Криминальная Якутия” курдук интернеккэ тахсыбыты устан ылан таһаарар аналлаах хаһыаттар бааллар. Балар кырдьык Интернети, Батсаабы туһаммат дьоҥҥо элбэх информацияны биэрэллэр да, тыыннара төһө уһуура биллибэт. Интернет ситимигэр тахсыбатах кырдьыгы билиһиннэрэ сатыыр “Якутск вечерний” эрэ баар да, В.Обедин уурайыаҕыттан проблеманы дириҥник ырытара мөлтөөтө. Бу да хаһыаппыт төһө өр үйэлэнэрэ эмиэ биллибэт.
“Туймааданы” суохтааччы үгүс буолара буолуо дии саныыбын. Бу хаһыат Украинаҕа буола турар сэриини сэргээбэтэҕин, оҕолору онно баран харчыта өлөрүҥ диэн хаһан да агитациялаабатаҕын хайгыыбын. Бу чааһыгар хаһыат суобаһа ыраас, ону хаһан эмэ өйдүөхтэрэ. Оттон Л. Рожин диэн киһилээхпитин “Туймаада” эрэ дьон билиитигэр таһаарбыта. Билиһиннэрбэтэҕэ буоллар сыылла сылдьан сыарҕа быатын кэрбиир, була сатаан улуу дьоммутун холуннарар, сэмнэҕи булан аһылыктанар чанчарык сиэгэҥҥэ тэҥнээбит киһилээхпитин билбэккэ сылдьыа этибит. Уонна кинини өйүүр, киксэрэ сатыыр, олоҥхобутугар Ньургун Боотуру курдук “кини диэтэх киһи” диир дьонноохпутун эмиэ билбэккэ сылдьыах этибит. Онон “Туймаадаҕа” итилэр иһин махтаныах эрэ тустаахпыт.
“Туймаада” ардыгар, син бары хаһыаттар курдук, тугу эмэ сыыстарара буолуо да, биир хайысханы, төһө кыаҕа тиийэринэн, тутуһа сатаабыта дии саныыбын. Онтун иһин Махтал! Үгүстэр да итинник махтана саныахтарыгар эрэнэбин. Маннык хаһыат республикаҕа баар буола сылдьыбыта диэн сылаас өйдөбүл хаалара эрэбил. “Туймаада”, бырастыы!
***
Иван БУРЦЕВ
2024 сыл, тохсунньу 3 күнэ
Эрэдээктэр бассаапка “бэйэм саптым, кыамматым, Арассыыйа Буостата нөҥүө суруйтарбыт дьоҥҥо харчылара төннүөҕэ” -диэбитэ баара.
Онтон эн буоллаҕына “былаас сапта” диэбиккин.
“Туймаада” Александр Яковлев чаасынай коммерческэй хасыата этэ. Ол бысыытынан кэтэх наадатынан корон саптага. Хасыата коммерческэй ортунэн ороскуотун саппат буолта А. Яковлев бэйэтин итэгэсэ , кыайбатага буолуо. Дьинэ, уонча сыллаагыга дылы ” Туймаада” асагас, тутулуга суох бэчээт диэн нишага сахалыыга соготогун эрэ миэстэтин булан бэрт улахан суолталаах хасыат этэ. Кэлин уонча сылга А. Яковлев тасаарааччы, редактор бысыытынан туохха эрэ буккуллан, мунан , сыыса , чэпчэки суолу талан охустарда бысылаах. Бэйэм санаабар, А. Яковлев политика боппуруосугар кэм кэрдии хаамыытын, Россия урдунэн да , аан дойду урдунэн да политика хардыытын кытта тэннэ сайдыбакка, ойдообокко олорон хаалан сайдыбатах итэгэстээх. Редактор бысыытынан улэлээбэккэ, биэс – алта пенсионер кырдьагастар куолуларын бэчээттээн , ханнык эрэ рожин диэн дилетан бооччойууларынан тосо ор барыаххыный. Онон “Туймаада” уота улам имик симик баран, улахан эргимтэлэр аахайбат тасаарыылара буолбута биллэр этэ. Онон сабыллар суолга сокуоннай тиийдэгэ . Ол эрэн ” Туймаада” бренд, чаасынай собственность. Медиа эйгэтигэр араас атыы – тутуу, собственность уларыйыыта буола тураллар. Онноогор Россия саамай бастын аналитическай сурунаала диэн билинилибит “Эксперт” сурунаал бу ахсынньыга хасаайына, редактора, тахсыыта уларыйда. 700 тахса молуйуон иэскэ киирэн , ол тумугэр уларыйда диэн. Онон багар “Туймаада” тасаарыы хасаайына уларыйан, ис туруга тупсарыллан саналыы тыыннанан тыыллан – хабыллан тахсыа диэн эрэниэгин
Президент России Владимир Путин, как ожидается, на следующей неделе посетит Дальний Восток, сообщили несколько источников. «Какие конкретно регионы посетит глава государства, пока неизвестно», — сказал один из собеседников.
1. Бу улахан быыбар буолаары турда5ына бэлэм, улэлии турар хаьыат оппозици5а наада буолуон соп этэ. Онон атыылаьан ылыахтарын соп. 2. Эмиэ быыбар оттунэн ыллахха, былааска маннык айдааннаах хаьыат наадата суох. Онон хаьыат хаьаайыныгар харчы толоон саптарыахтарын соп. 3. Хаьаайын бэйэтэ, харчы суох буолан сабыан соп.
туймаада норуот санаатын аьагастыг тагаарар этэ атын хаьыакка оннугу корбоккун украинага буола турар сэриини уруйдаабатага . Саха Сирэ хаьыаты аагар туймааданы аахпатах дьон санаалара олох атын буоллага центральнай ТВ Соловьев пропагандатын инериммит дьон.
Билигин атын Кэм кэллэ.Кырдьыгы суруйар СМИ суох буолла.Бары былаастан харчыланан олоролор.Онон былааьы эрэ ацаардастыы хайгаьын.Аны суут сокуон кытаатта.Журналистары сырса сылдьан онно манна тарда сатыыллар.Хата Ол оннугар уоруйах сиэмэх тойон хотун коцул сылдьар.Сууттанан да баран мунньахтыы олоролор.Эппиккэ дылы эмэьэ5итин тутуц дииллэр.
Быыбарга былаас СМИ-лэрэ дьэ туттан хаалаллар.Реклама дебат хайгабыл ТВ хаьыат ногуо.Билигин киьи итэ5эйэр сонуна да суох.Уоруу сиэьин алдьатыы атыы эрэ.Сымыйаннан талыллаары Дети Азии оонньуу.Бу хааннаах сэрии буола турда5ына.Аны дьэ Муоста тутар буоллулар.Быыбар буолбата буоллар тугу албынныахтарай.Норуот долговой яма5а киириэ.Киьиргэс дьон Оро баран Ол кинилэр арыгылыы киирэр муосталара. Платнай буолуо.Туоххунан толуугун.Арыгыгар харчы хаалбат.Хаалан бомжалыац.Барытын итэ5эйэн иьэллэр ээ.
Ха-ха, ” ол кинилэр арыгылыы киирэр муосталара”. . Ол кимнээх ханна арыгылыы киирэргэ муосталарай ? Илин энээрдэр Дьокуускайга дуо ? Мостаны тутары уогэээччилэр бутэсик аргуменнара итинник буолуохтаах этэ.. ” Арыгылаарылар .. ” диэн. Сэ сэ
Бу сыл Кытай билгэтинэн дракон Сыла буолар.Уунэр кунэ 25.01.2024с.Биьиги дьоммут сэриини ууннэбэккэ тэьиннэбэккэ куораты дьону кыра о5ону сиэттилэр.Дьиэ бо5ото урасхалланна.Аны иьээччи кочегардар дьон олорор диэлэрин тоцордулар авария бо5ото.Тот дьон кыьаллан да бэрт.Быыбардарын Айдаана.Онтон хаалсыбакка манна эмиэ бырдацалааьын.Киэц иьит салааьыныгар тиксээри.Саатар каникул кэннэ ицин агитация оцоруохтарын.Былырыыццы быыбар Аны бу быыбар дьону бэйэлэрэ надоел оцороллор.Утары туруораллар.Сыана урдээьинэ дьаабы иирбит сыана харчы уорбат бэчээттэбэт дьоццо.Сотору сотору сымыйа прямой эфир.Дьэ туох тубуста туох силигилээтэ.
Муоста сатаан тутуллубат диэн эксперт инженер тутааччылар эппиттэрэ.130,0 млрд.солк.ацаарын Саха сирэ толуур.Хантан ыла5ын оччо харчыны.Бу акаары ацала ычата суох кыра хаамаайы омук дойго5о.Киьиргэстэринэн бэртэр.
маннык баар таһымнар бааллар эбит, эр дьон ону дабайан иһиэхтээх олоҕун устата. Ол киһи-аймахха Үтүө өрүттэринэн ( кырдьыгынан, кыһаннан, харысхалынан, тапталынан, билиинэн, толкуйунан) дабайыллар.
Бастаан Тус сайдарыгар бэйэҥ тускар үтүө өрүттэри мунньан: бэйэ киһитэ, бэйэлээх киһи, бэйэлии киһи.
Онтон дьонуҥ туһугар ити үтүө өрүттэри мунньунан: киһи киһитэ, киһилии киһи, киһилээх киһи.
Иван Бурцевы мин букатын чыпчаал таһым киһитэ диэн ааттаан турабын ыраатта ол, кини КЫҺАТЫН ТАҺЫМА -ДОЙДУ: ДОЙДУ КИҺИТЭ, ДОЙДУЛУУ КИҺИ, ДОЙДУЛААХ КИҺИ.
Аһара да аҕыйах киһини хайгыыгын диэн турар Добун. Онуоха:” Сахаларга элбэх киһи хайгыыр киһитэ баара буоллар атыннык олоруохпут хааллаҕа,”-диэн хардаран турабын.
Егор Борисов президеннээн олорорун саҕана кинитэ суох тыыныа суох курдук этэ хаһыат суруйааччылар, телевизор тыллаахтара, уурайда да ыһыктан кэбистэ арбаабыт журналистара ( өссө Талбан кырдьыгынан олоробун диэн ютубка кэпсээбитэ баар). Оттон мин киниэхэ сурук суруйан ыыппытым: эһиги көрдөөх, тот олоххут дьону, Дойдуну ыста, Сири сиэтэ диэн. Бүгүн да оннук. Хас дьон салайарга талыммыт дьоно инник кырдьыгы этэр, суруйар, туруорсар кыахтааҕый? Бары Сири сиэн дьоллоох олох диэн өйдүүр салайааччылар ыра санаалара, туруорсар сирдэрэ -онкобалыыһа. Онно киирэн дьон дьоллонор дуу? Биир эмит медик, салайааччы, наука үлэһитэ атом дэлби тэбэриттэн, гептил түһэриттэн, промышленность кирдээх уулара өрүстэргэ кутулларыттан диэн суруйбутун, тохтотору туруорсубутун аахпыккыт, истибиккит дуу? Арай мин хотоммуттан кырдьык элбэҕи суруйдум.
Оҕолорбутун олордон хаалларыахтаах Аҕаларбыт Дойдута тэпсилгэн сир ким баҕарбыкка, таах ааһар, иҥсэ сиэбит дьонугар. Оттон тоҕо ол дьон биһиги олохтоох дьон курдук сүөһү,сылгы, таба кэлэн ииттэн, Сири харайан аһыыллара тоҕо сатаммат,туга табыллыбат?
бу кып-кыра дэриэбинэҕэ сайын кэллэҕиҥ аайы киһи бары куһаҕан ыарыыттан дьиэтигэр эмтэнэ сатаан барбыт буолар эбэтэр куорат балыыһатыттан аҕыйах хонон кэлэр . Онон хайдах да суруйбакка буолар арай кырдьык табыллыбат. Көрүлээн бүттэхтэринэ, сарсын үлэлии кэлэн ааҕыахтара, самолетунан ытыалаһар, кофе иһэр, кыһыҥҥы каникулга көрүлээбиттэрин ырыталларын быыһыгар, баҕар биир эмит “дьоллоох” долоҕойугар тохтотуо.
Сирэйигэр толкуй кыымай да саҕа суола суох, аҥардас тотору билбит эр дьон үҥкүүлүү сылдьара ватсап устун кэлбитэ хараххар көстөн сөхтөрөр.
билэр элбэги дп билэгин
Сүрүм бэрт дии, ол иһин эн курдук саа тэптэҕинэ бөстүөн курдук эстэн испэппин. Хас хонно аахпытым, толкуйдаан баран биирдэ суруйдум. Сүр киһиэхэ Тулалыыр Эйгэттэн кэлэр. Аныгы эр дьон сүрдээх буолаары ону кыргар, тустан тахсар, хоровод курдук оһуохайдаан сахсыллар. Позор диэн мягко сказано.
Тус, Сүр, Олох, Олоҥхо, Итэҕэл диэни дабайдаҕым дии 32 сыл сууккаҕа ардыгар 20 чаас толкуйдаан. Ол эн курдук дьон итинник сааһылыахтааҕар, Олоҥхону артыыстар кэннилэриттэн остуоруйа диэхтиир. Ол иһин Билии аана, Олоҥхо күүһэ арыллыбат киниэхэ.
Саха итэ5элин суруйа5ын.Саха оло5ун оцкулун ыйа сытыыгын.Саха буолбатах хаамаайы бурээт монгол эбээн эбэцки кыыл дьоццо.Кинилэр атын омуктар.Хааман иьэн сиир ычалаах.Сахалыыны туьэрэн Саха саарыннарын сиэн кэлбит дьон.Билигин Саха сирин атыылаан оссо эбиитин уоттаан бардылар.Онкоцентр харчы сиир туьугар тутуллар.Уокка мас сымалата умайан Диоксид хлорида дьаат тахсар.Салгыцца.Ол онкология буолар.Аны куорат бутуннуу цемент быыла кото сылдьар.Ол быыл тыца5а бронха5а киирэр.Ол иьин мас от ууммэт улусса5а.Аны свалка5а пластик умайар.Сайын аайы соруйан курдук.Бары хронически арыгы сиэбит дьоно ой санаа молтох.Куннээ5иннэн эрэ олороллор.Сырай харах олоруута сацарар саца языковой запас диэн суох.Ол иьин сатаан сацарбаттар.Оссо Ол дьону сахалыы сацарда сатыыллар.Мацнай Ньургун Боотур олоцхону аахтарыц.Дьэ Тоьо киьи ойугэр тиийэр эбитий.
Бүгүн.
Бүгүн күҥҥэ мин биллим:
Ийэм тикпит оһуорун
Итии тыына иҥмитин,
Үлэлээн, олорон кэлбитэ
Үчүгэйгэ сирдээбитин.
Бүгүн күҥҥэ мин биллим:
Өбүгэттэн кэлбит,
Үйэлэргэ үүммүт
Үтүө санаа суолугар
Үктэнээри турарбын.
Бүгүн күҥҥэ баҕарабын:
Ыраастанан, ылбайан,
Көрүнэммин көннөрүнэн,
Итэҕэспэр эбинэн
Ытык Иэспин төлүөхпүн.
Бүгүн күҥҥэ баҕарабын:
Кэлэр кэмҥэ кэмсиммэккэ,
Күүспүн, кыахпын туһанан
Кэлэр дьоммор анааммын
Кэс Тылбын этиэхпин.
онтон бэттэх сүүрбэччэ сыл ааста.
Киһи-аймахха да бу кэмҥэ айдаарар, үөгүлүүр сатала суох, табыллыбат курдук……