Олох диэн тугуй?
Хас биирдии киһиэхэ өйүн-санаатын уларытар, сүрэҕэр түһэр киинэлээх дуу, кинигэлээх дуу буолар.
Саха буолан Саха сиригэр төрөөбүт дьылҕабар бастакы махтаныым “Тыгын Дархан” Далан арамааныттан саҕаламмыта. Маннык күүстээх санаалаах, уран тыллаах-өстөөх, дириҥ силистээх-мутуктаах, сах саҕаттан саҕыллар баай историялаах норуот сорҕото буолан, тылын ылан, тыынын иҥэринэн Орто дойдуга оҕо буолан оройбунан түспүппэр Дьылҕа Хааммар махтаммытым. Ол иһин Никиитэ Аржаков “Тыгын Дархан” арамаанынан киинэ устар сураҕын истэн наһаа долгуйбутум, экраҥҥа тахсарын олус күүппүтүм. Уһуллаҕына кини эрэ уһулуо, таба көрдөрдөҕүнэ кини эрэ көрдөрүө диэн киниттэн элбэҕи эрэнэ кэтэспитим.
Арамааны аахпыт, таптаабыт буолан улахан экраҥҥа тахсыбытын көрөн сүргэм көтөҕүллүбүтэ, санаам өрүкүнэйбитэ. Ити эрээри бэлэмэ суох көрөөччү өйдөөбөтөҕүттэн бастаан бэркиһии, онтон хомойо санаабытым. Ол киинэ кыра эрэ чааһа экраҥҥа тахсыбытыгар баалаабытым. Толору 14,5 чаастаах версиятын сериал оҥорон таһаарыахтарын ээр-сэмээр күүтэбин. Онтум тахсыбат да, тахсыбат. Туох барыта кэмнээх-кэрдиистээх, бириэмэлээх. Баҕар, кэмэ кэлэ илигэ эбитэ дуу диэн төрүөт була сатыыбын, дөрүн-дөрүн Никиитэттэн сураһабын. Киһим хайдах эрэ кураанахсыйдым диир, дьон өйдөөбөтөҕүттэн соһуйдум диир, “Тулаайах оҕону” устуом этэ диир… икки саар икки ардынан. Бу сахсаан кэмигэр сахатын сыаналыыр, сахатын өйдүүр харса суох санаалаах салайааччы былааска суох кэмигэр, аны кэлэн “Тыгын Дархан” курдук күүстээх тыыннаах саҥа проектары бюджеттэн үбүлүүр кыаллыа дуо? Арай, омук сиригэр тахсыбыт бизнесмен уолаттарбыт кыттыһаллара буоллар, баҕар, тыас тахсыах эбитэ дуу.
***
Ити омук туһунан санаабын бөҕөргөппүт айымньым. Оттон ханнык киинэ бастаан миигин толкуйга түһэрбитэй, соһуппутай, дьиктиргэппитэй?
Аан дойдуга аатырбыт, элбэх киһи өйүн тиэрэ эргиппит, санаатыгар дьайбыт “Матрица” киинэни көрбөтөх киһи ахсааннааҕа буолуо. Дьикти оруоллары оонньуур, ыарахан дьылҕалаах, бүөм олохтоох, ураты суоллаах-иистээх артыыс Киану Ривз бу киинэҕэ сүрүн оруолу оонньуур.
“Матрица” киинэ экраҥҥа оруобуна 1999 сыллаахха, 21-с үйэҕэ үктэниэхпит аҕай эрэ иннинэ тахсыбыта – Үйэ уларыйыытыгар, атын кэм-кэрдиис бэриэччитин курдук буолбуттуу. Ким эрэ бу киинэни көннөрү чаҕылхай спецэффектээх фантастическай боевик курдук ылыммыта, ким эрэ уһун ууттан Уһуктуохха наада диэн илдьит курдук ылыммыта.
Мин бу киинэни аан бастаан көрөн баран: “Арай?!” – диэн улаханнык соһуйбуппун өйдүүбүн.
Бэрт соторутааҕыта диэри ойууттар, удаҕаттар тустарынан “былыр эрэ бааллара” диэн өйдөбүллээх буоллахпытына, Күннэй Кардашевская холобура аныгы дьону туох да улаханнык сөхтөрдө. “Билигин да баар көстүү эбит дуу?!” – диэн улаханнык соһуйдубут, тула-мала көрүннүбүт, дьик-дьах тутуннубут. Күннэй Орто дойдуга күлүм гынан ааспыт олоҕо Орто дойду икки атахтааҕар: “Уһуктуҥ!” – диэн илдьит буолбатах дуо? Ол аата Олох диэн судургу материальнай көстүү эрэ буолбатах эбит. Умнулла быһыытыйбыт Үс куппут, Үс дойдубут, сиэрбит-туоммут, былыргы билиибит, уурунуу сурукпут өйдөбүлэ саас сааһынан тахсан барбыта мээнэҕэ буолбатах эбит. Дьикти? Дьикти.
Сахалар атын омуктартан уратыбыт диэн – түҥ былыргы өбүгэбит билиитин хааммытыгар илдьэ сылдьабыт, атын омуктар курдук суурайбатахпыт, умнубатахпыт. Онон духуобунай өттүнэн атын омуктардааҕар баайбыт, сирэй көрөртөн атын эйгэ баарын эмиэ бүк итэҕэйэбит, эппитинэн-хааммытынан сэрэйэбит, ылынабыт.
Төһө да өбүгэлэрбит билиилэрин 400 сылы быһа хам баттаан умуннара сатаабыттарын иһин, син биир ханан эмэ дьүһүн кубулуйан тэһэ биэрэн чаҕыл гынан тахсан кэлэр эбит. “Кырдьык – хааҥҥа”, “хааны тугунан да суурайбаккын” диэн сөпкө этэллэр.
Сахаҕа Ил Иитин төрүттээбит, тутан олорбут дархан ууһунан хаҥаластар буолаллар. Билигин хаҥаластартан сыдьааннаах саҥа кэм илдьиттэрэ – айдарыылаах эдэр ыччат баар буолла. Ол аата хаан утумнаатаҕа. Бүтэһик улуу Айыы ойууттара кэлии омук илиититтэн өлөөрү туран көрүүлэммит уос номохторун курдук буолла: “Билигин кыайтардыбыт. Ол эрээри Айыы итэҕэлин кыыма куотта, саста, бүктэ. Үс үйэ тас өттүгэр Айыы итэҕэлэ бар дьонугар төннүө, өрөгөйдүө, күлүбүрүү умайыа!”. Арааһа, ол кэммит кэллэҕэ.
***
Саха бастакы суруйааччылара ааттыын да “Өксөкүлээх”, “Ойуунускай” диэннэр. Боростой босхо бастаах бороҥ урааҥхай буолбатахтарын ааттара да туоһулуур. Кинилэр илбистээх-хомуһуннаах тыллара саха хааннаах этин сааһын быыһынан киирэн сүрэҕи-быары, өйү-санааны дьикти уотунан уматаллар, дириҥ түгэхтээх кистэлэҥ тылынан абылыыллар.
Саха тыла – түҥ былыргы тыл. Төһөнөн тыл, мал былыргы да, соччонон күүстээх энергетикалаах. Ол иһин кытайдар сэлии кыыл түүтүн, аһыытын күндүргэтэн сыанатын аахсыбакка ылаллар. Кытайдарыҥ хаһан эрэ Халлаан (чараас эйгэ) анныгар сылдьыбыт дьон кистэлэҥ билиини билэллэр, тутталлар, илдьэ сылдьаллар. “Миром правят символы и знаки” диэн мээнэҕэ улуу бөлүһүөктэрэ этэн хаалларбатах буолан, кытай буукубанан буолбакка знагынан (иероглиф) суругун тута сылдьара да элбэҕи этиэн сөп.
Саха тыла түҥ былыргыттан силис таттарыылаах. Төһөнөн тыл былыргы да соччонон күүстээх – муҥура суох, киһиэхэ, тулалыыр эйгэҕэ дьайыыта сүр. Саха тылынан үүнэн турар маһы кэҕиннэриэххэ да сөп, хаппыт маһы тилиннэриэххэ да сөп. Саха тылынан өлөрүөн да сөп, абырыан да сөп. Саха былыргы суруга – уурунуу сурук (сакральные знаки) хаттаан тиллэн, норуотугар төннөн эрэр. Ити итэҕэлбит сүрүн кистэлэҥин илдьэ сылдьар бичик тиллиитэ – үс үйэ тас өттүгэр Айыы ойууттара көрүүлэммиттэрин битэ.
***
Хаһан эрэ сахалыы оскуола туһунан суруйа сылдьан Светлана Семенова диэн (кэлин Национальнай оскуола институтун дириэктэринэн өр сылларга үлэлээбитэ) учуонайы кытары кэпсэппиттээхпин. Онно кини бэрт таба быһаарыыны биэрбиттээх:
“Былыргы умнуллубут тыллардаах тиэкиһи (холобур, олоҥхону) саха киһитэ аахтаҕына син биир өйдүүр. Геннай память диэн баар, ол таһымынан, интуициятынан туох суолталаах тылын барытын өйдүүр кыахтаах”, – диэн.
Кырдьык саха хааннаах олоҥхону дуу, бастакы суруйааччылар айымньыларын дуу биирдии тылын туох этэй диэн “тылбаастыы” сатаабакка, тиэкиһи барытын курдурҕаччы аахтаҕына син биир өйдүүр. Дорҕоон, тыл ситимэ бэйэ-бэйэтиттэн сиэттэрэн тахсан киһини бүтүннүү бүрүйэн ылан иһигэр тардан кэбиһэр. Тыл умсулҕаныгар эт бэйэҥ суураллан биир күдьүс информация сүүрээнигэр холбоноҕун. Илбистээх-хомуһуннаах тыллаах айымньылар геннэй памяты – хааҥҥар иҥэ сылдьар өйдөбүлү – уһугуннарар аптаахтар, күүстээх энергетикэлээхтэр. Итинник сүдү айымньылары ойуун таһымынан сайдыылаах, өйдөөх-санаалаах эрэ дьон суруйар кыахтаах.
Олоҥхо – шифрдаммыт айымньы диэн саха учуонайдара уруккуттан этэллэр. “Матрица” киинэ аныгы дьон өйүгэр-санаатыгар сөп түбэһиннэрэн шифрдаммыт киинэ.
Былыргы сахалар Куйаар кээмэйинэн толкуйдууллара. Үс дойду – Үөһээ дойду, Орто дойду, Аллараа дойду. Бу дойдуларга тэҥинэн үчүгэй да, куһаҕан да баар. Орто дойдуга энергия чиҥ (плотная энергия), киһи хараҕар көстөр, тутар-хабар кыахтааххын. Икки атын дойдулар энергияларын “чараас” диэн ааттыыллар, ол аата чиҥ эттээх-сииннээх киһи хараҕар дэбигис көстүбэт, ураты турукка эрэ киирдэххэ көстүөн сөп.
Үөһээ дойду абааһылара ордук күүстээхтэр, суостаахтар-суодаллаахтар диэн номохторго, олоҥхоҕо кэпсэнэллэр. Оттон Аллараа дойду абааһыларыгар үчүгэй да, куһаҕан да бааллара эмиэ биллэр. Олоҥхоҕо Айыы бухатыырыгар Аллараа дойду абааһылара көмөлөһөллөрө бэрт дэлэйдик ойууланар. Онон бу үс дойдуга – барыта тэҥ, киһи эмиэ харалаах да, үрүҥнээх да, абааһылаах да, айыылаах да. Хара буортан мас үүнэр, сырдыкка талаһар. Киһи хараҥаттан кэлэр, күҥҥэ талаһар.
Өскөтүн христианскай итэҕэлгэ “ырай” уонна “аад” диэн сырдык уонна хараҥа күүстэри дойдуларынан чопчу араартаан кэбиспит эбит буоллахтарына, саха итэҕэлэригэр хайа да дойдуга үрүҥ да, хара да тэҥинэн баар.
Саха өйдөбүлүнэн киһи үс куттаах буоллаҕына, христианство биир эрэ куту – биир дууһаны билинэр. Сахаҕа салгын кут (информационное поле), ийэ кут – өбүгэттэн ситимнэнэн кэлэр кут (душа) уонна буор кут (физическое тело) баар. Религиялар Таҥара биир эрэ диир буоллахтарына, саха хас да Айыылаах уонна өссө тутаах Аар Айыылаах (Күн, омуктарга – Вселенский разум, Ра, Один, Ярило). Мантан да көстөрүнэн, аныгы баһылаан-көһүлээн олорор религиялардааҕар саха итэҕэлэ олус уустук тутуллааҕын, дириҥ билиилээҕин, киэҥин, далааһыннааҕын көрдөрөр.
Онон “язычество” диэн билигин көйгөтүтэ сатыыр Ийэ Итэҕэл – киһи-аймах бастааҥҥы Олох туһунан билиитэ, өйдөбүлэ сүһүллэ сылдьар итэҕэлэ буолар. Ону судургутутан, баһылыыр былаас интэриэһигэр иэҕэн, күүс өттүнэн норуоттарга соҥноон бу билигин аан дойдуну баһылыыр систиэмэ религия оҥорон илдьэ сырыттаҕа. “Матрица” киинэҕэ курдук дьиҥ билиини умуннаран, дьон өйүн-санаатын сүүйэн – утутан кэбистэхтэрэ.
Саха итэҕэлинэн Орто дойдуга киһи икки тэҥ энергияны – духуобунайы уонна материальнайы тэҥҥэ тутан олоруохтаах. Икки энергиянэн баай буолуохтаах. Орто дойду – духуобнай энергия, Үөһээ дойдуттан түһэр энергия, материальнай – Аллараа дойдуттан силистэнэр энергия – дьайсар, даҕайсар сирэ, ол иһин “Орто” диэн ааттаннаҕа. Орто дойдуга ортонон олорууга үөрэнэ кэлэбит.
(Салгыыта бэчээттэниэ).
***
Туйаара НУТЧИНА,
Aartyk.Ru
Аржаков салгыы уһулар баҕата тохтообут дуу?
Үчүгэй киинэ этэ
Тыгын эбэнки кинээhэ буолуохтаах: “В некоторой степени совпадает биография и имя нашего герояи вождя тунгусского рода долган – Дыгынч , проживавшего на Нижней Лене. Он выступил против «служилых» людей вместе с беглыми якутами в количестве 600 чел.” Бу улахан ученай суруйбутунан.
Ону ити киинэ5э саха диэбиттэр. Уонна итиччэ солко, сукуна танас суо5а 17 уйэ5э. Тупсарыллыбыт боевик киинэ. Чингис-Хаан курдук
Чэ, мин тус бэйэм Оксокулээх да, Ойуунускай да, Саха буттуун литературатынан да иитиллибитим диэхпин соп да, Далан “Тыгын Дарханын” роман да бысыытынан ылымматагым, киинэни да. Дьинэ, Даланы собулуубун, онтон “Тулаайах огото” романын аан дойду литературатын тасыма диэн сыаналыыбын. “Тыгын Дарганы” романы ситэ аахпатагым да. Ортолуу ааган баран тута ойдоммутэ, роман исскуственнай фабулалаага, идеялаага, политическай сакаастаага. Киинэ да ол курдук. А это скучно. Багар, историяны балайда интэриэсиргиир буолан, бэйэм ол саганаагы кэм тусунан тус реалистическай ойдобуллээхпиттэн буолуо. Норуот усуйээннэрэ, сэсэннэрэ да Дыгын тусунан, кини кэмин тусунан соптоох реалистичнай хартыынаны, сыананы, ойдобулу биэрэллэр. Норуот сыыспат. Норуот уйэлэринэн бигэргэммит, чинэтиллибит историческай ойдобулэ, сыанабыла саамай урдук тасым. Хомойуох исин Саха литературатын биир бастакы бодон историческай айымньыта, Далан “Тыгын Дархан” романа ол тасымна тасыччы тиийбэтэгэ дии саныыбын. Киинэни этэ да барыллыбат. “Тыгын Дархан” роман, мин санаабар, чопчу 90 – с сыллар сагаланыыларынаагы М. Е. Николаев культун уонна политикатын подручнай, подсобнай инструмена буолан суруллубут а. Туорт уйэ анараа олорбут кисини Михаил Ефимович тоботунэн, ойунэн, идеяларынан, тылынан санардар, ойуулуур, скучно и смешно дии санаабытым да саныыбын да. Бугун да, багар бэйэм сыысарым дуу диэн сорогор романы ылан аагаары – уорэтээри сорунан коробун да, отут сыл анараа уоскээбит ылыныым ааспат. Оссо сопко оччолорго ылыммыт эбиппин диэн санаа богоргуур. Но, мин бу Т. Нутчина курдук аагаачылары “Тыгын Дарханы” ылыммыттарын уонна ылыналларын туох да диэбэппин. Итинник ылынарга бэлэм настройдаах аранага ананан суруллубут айымньы. Политическай эрдэттэн сыаллаах литература, искусство, ол исигэр киноискуство, итинник адреснай аудиториялаах буолар. Но маннык литература, искусство сурун молтох орутэ – ол политическай идея, сорук турбут кэмин эрэ устата аудиторияга востребованнай буолар. Усун уйэлэргэ барар, обшечеловеческай сыаннастары туойар искуство бысыытынан хаалбат. Онон мин санаам – Далан “Тулаайах огото” романын автор суруйааччы бысыытынан сурэгинэн – дуусатынан сирдэтэн суруйбута. Бу – исскуство. Онтон “Тыгын Дарханын” ойунэн – илиитинэн сирдэтэн суруйбута. Бу – ремесло.
Салгыытын кэтэһэбит, Туйаара.
кимиэхэ туох Өбүгэ ситимигэр (геннай памятыгар) баарынан уһуктаахтаан эрдэҕэ. Суоҕу суоруоҥ дуо, арай өйдөөн бэйэҥ бэйэҕэр көннөрүнэн абыраныа, кэлэр ыччатын абырыа этэ. Сорохпут таҥнарыахсыт буо, үтүө дьонун эрэ буолбатах, Аҕаларын Дойдутун бүгүҥҥэ дылы илдьи кырган, атыылаан аһыырын ситиһии, сайдыы диэн өйдүүр. Бары Тыгын Дархан курдук Дойду диэн өйдөбүлбүт баһыйара, оннук өйө үлэлиир таһымҥа тахсыбыт, Дойду туругун көмүскэһэр, харыстаан этинэр кыаҕы ылбыт дьону , ол эрээри онтуҥ үлэ, мин курдук отут сыл усталаах – туоратыгар ардыгар сууккаҕа сүүрбэ чаас утуйар ууҥ көтүөҥ, аһыыр, таҥнар кыһалҕатын умнуох тустааххын,бырахтарыаххын сөп сорохтор курдук улуутуйан турдахха, инники тутан өрүһүллэр өрүппүтүн өҥөйөрбүт буоллар диэн баҕара саныыгын.
дьахталлар баччаҕа эрдэригэр кими өлөттөрөн сииллэрин көрөллөрө, өйдөрүгэр түһэрэллэрэ ирдэнэр кэмэ кэлбит курдук. Кус оҕолоро Ийэлэрин кытта эрэ бааллар.Кинилэри Ийэлэрэ үөрдээннэр соҕуруу көтүөхтээхтэр. Билигин оннук кус үөрдээн көппөт буолбута ыраатта. Тоҕо диэтэххэ оҕолору сахтары үөрдүһэр кыах биэрбэккэ дьон сиэн-аһаан апчырыйарыттан атыны анаарбат буолла. Кус оҕото барахсан Ийэтин ытан өлөрдөхтөрүнэ өлүөр дылы ДЬИЭТИГЭР эргиллэн кэлэ тураахтыыр, ону өссө аныгы мэйиитин аргы сиэбит, толкуйдуур диэни билбэт, тоторунан эрэ салайтарар аныгы киһиргэс, бэрдимсик эр дьон кус акаары, ыта олордоххо кэлэ турар диэн кэпсиир . Атыыр кустар оҕолорун харайсыбакка сайын саҕаланыыта төннөллөр. Сыалай биология института үлэлиир, быһаас онно сылдьан дьоҥҥо быһааран кэпсээҥ диэн киирэн биир хостон санаатыгар “үүрүллэн” тахсан турабын эдэр мин аҕай диэбит дьахтартан, биологическай наука доктора мин кустуу бараары олоробун диэн киһиргээбитэ аттынааҕы дьиэттэн.
Эн Аҕаларыҥ Дойдутугар ДЬОЛУ ТУОЙАР КӨТӨРДӨРҮ, ДЬИИКЭЙ диэн ааттыыр КЫЫЛларыбытын, мин курдук харыстыыр, аһынар буоллаххына, максимальный репост.
Иэйии.
Төрөттүм оҕону мин бүгүн,
Иһиллээтим тыынарын,
Бүөбэйдээтим үөрэммин.
Ийэ киһи буоламмын
Кыра, нарын көрүҥмүнэн
Кыһалҕаны барытын
Кыайар күүстээх эбиппин,
Кынаттаммыт Иэйиибинэн
Көмүскээри Күн Сирин
Кууһан ылыах курдукпун.
Ханна эрэ тымныыга,
Хатааһыҥҥа, хараҥаҕа
Көтөр-сүүрэр Ийэтэ,
Эмиэ миэхэ майгыннаан,
Көрөн олорон оҕотун
Таптаан, Иэйэн эрдэҕэ.
Этиэҕим ол иһин оҕобор
Эриэккэс Иэйии баарын мин,
Үөрэтиэҕим оҕобун
Үөскүү, ууһуу тэриммити
Үөрэ-көтө көрөргө,
Оҕолооҕу, оччугуйу
Ордороро ордугар,
Таптаабыты, ыллыыры
Тохтоон истэр буоларга.
Харыйалаах кыыһа.
2000 сыл.
Сахалар бэйэ бэйэҕитин сиэһэн бүтүҥ
бачча сааскар дылы киһи атын киһини кыайан сиэбэтин, киһи Тулалыырга сыһыанынан бэйэтин бэйэтэ сиирин билимэ.
Онтон атын дьон хас уон сылга Тулалыыры харыстаан диэн суруйдахха, саҥардахха ыыстыырынан, үөҕэринэн ыстаан, эмэн бүтэрбит буолуо этэ.Бэйэбинэн билэбин.
кырдьык дьоҥҥо Өбүгэтин ситимэ өйүгэр уһуктан үтүлүк тарбаҕын да кыайан тикпэт дьон норуот маастара буолуор дылы иистэнньэҥ, тимир уустара ким да үөрэппэтэҕин үрдүнэн эдэркээн дьон тимири билэрэ, онон оҥороро ырааҕынан, көмүстэри ыллатан киэргэлин-симэҕин кэппит эрэ барыта үс бүтэй күрүөлэммит курдук буола түһэр, эргиэмсиктэрэ уһуктан хотуттар суумканнан таһан саҕалаан эҥинэ дьикти киһи сөҕөр атыы-эргиэн дьиэлэрин хас атыыл аайы туттан билигин уолаттара ылсыһан маҕаһыын иһигэр кырдьык туох суоҕай диэбит курдук, музей курдук да киирэн көрөн сайдыы тэриллэрин туһатын үөрэтэҕин, мас уустара туттар дьиэлэрин эмиэ көрө сөҕүөҥ эрээри аныгы үйэҕэ туой кирпииччэни уматан дьиэ туттары баһылыырбыт буоллар дии саныыгын, туойдьуттары аны көр, тыа сиригэр сүөһү, сылгы иитэрин таһынан, үүнээйини үүннэрэн, ыҥырыаны ылсан саха омук үөрэппитин кырдьык аһара барар дьоҕурдааҕын итэҕэтэр.Аны ырыа айааччыта, хоһоон суруйааччыта, ырыаһыта, тойуксута элбэҕэ, үрдүк ис кута сайдыытын , дуобаччыт, Америка үрдүк үөрэҕин кыһатыгар докторскай туйгуннук көмүскээбит кыргыттар сахаҕа кырдьык аны Өбүгэттэн кэлбит ТОЛКУЙдуур дьоҕура уһуктан эрэрин туоһута. Үгүс аныгы эдэркээн ыал Ийэлэрэ аныгы олоххо сатабылларын, олохторун тэринэн олороллорун оргууй кистээн көрө үөрэҕин.
Мээнэҕэ саха омукка: кыыс – омук анала диэн бэргэн этии баар буолуо дуо? Ол аата дьоҕур, таптал, сатабыл барыта кыыс аймаҕынан бэриллэр, кининнэн омукка уһуктар.
Ол эрээри итинник киһини үөрдэр Айыы дьоно аҕыйаҕа хомотор. Үгүс өттө талынар тойотторун,кинилэртэн киллэринэр майгытынан киһиргээһин, бэрдисийии, акаарытыйыы, сиэһин-аһааһын, куруук куоталаһыы, көргө көччүйүү.
хаһан эрэ маннык суруйан турабын: кроме того есть грусть, стирающая надежды, разрушающая мечты и наводящая тоску. Это жадность, лень и невежество, превратившие озера и леса в долины смерти, Тайга, горящая то ли от жадности людей или скорби к людям, то ли от чьей-то безответственности, это невежество все на себя, в себя, про себя, о себе, под себя и для себя, эта тупая зависимость от денег, от позолота, превратившие людей в бестолковое, невидящее и неслышащее существо, готовое все изрыть, ископать, разрубить, разделить, расстрелять, распродать, лишь бы сегодня жилось потеплей да посытней, а там хоть трава не расти.
Сайын Аммаҕа күүлэйдээбит дьон кэнниттэн хаалбыт бөх хаартыскатын сахалайф таһаарбыта бүгүн дьон Ийэ Сиргэ, чуолаан Аҕаларын Дойдутугар, сыһыаныттан киһи ытыах курдук. Бөҕө да саккырыы сылдьарын анаарбат дьон ис кутун истэ үөрэниэ, Өбүгэтин билиитэ, сатабыла өйүгэр-сүрэҕэр уһуктуо ыраах курдук.Өйдөөбөккө да өлөрө буолуо сороҕо, ис куттаах эрэ туохтаах, иһэ тот буолла эрэ сөп.
Наһаа интэриэһинэй комментарийдар. Ордук Көннөрү гиэнэ. Литератураны дириҥник билэр, ырытар, анаарар, личностнай сыһыаннаах киһи гиэнин ааҕар үчүгэй даҕаны! Мин эмиэ ” Тулаайах оҕону” ууну иһэр курдук ааҕабын. Олох соторутааҕыта айдарыы, удаҕан, ойуун буолан төрүүр аналлара ыарыыга тиэрдибит дьон баарын билэн итэҕэйдим.