“САППАЙ” диэн тыл суолтата тугуй?
М.Баппаҕай, Үөһээ Бүлүү:
– Мин дэйбиир эҥин оҥоруутунан дьарыктанабын. Онно билэргит курдук сылгы кутуругун кылын туттабын. Кутурук кыла барыта дэйбииргэ туттуллубат. Кутурук төрдүгэр баар дулҕа сиэлин курдук кылгас кыллара барсыбат. Ону, былыр сылгыны өҥүнэн 44 арааска араарар өбүгэлэрбит син биир туох эрэ диэн ааттаабыт буолуохтаахтар диэн көрдөөн илигирэттим. Онтукам, бэл, сүбэ дьаһаҕын кэмигэр сылгы биригэдьиирдэринэн үлэлээбит кылааһынньыгым Ньукулай, биллэҕим Асхаар билбэттэр эбит. Арай, сир түннүгэ буолбут, Дьокубуобускай ыйытан эрдэҕинэ хардатын этэн кэбиһэр убайым Мэхээлэ:”Эриэппэтэ дииллэр даҕаны, нууччаттан киирбит буолуохтаах. Баара буолуо да, умнулуннаҕа”–диэн сөҥөдүйэн кэбиспитэ.
Онтон, өбүгэлэрим дойдуларыгар Илбэҥэҕэ бара сылдьан 86-лаах күтүөппүттэн, аатырбыт булчут Ньукулаайап Охоноостон ыйыппыппар:”Саппай”–диэбитэ. Дьэ, онно санаа көтөн түстэҕэ дии, мин кэмчи кээмэйдээх мэйиибэр баарга сөрөнө. Саппай уобуста диэн этии. Сылгыны акка сэтиилэнэргэ быатынан кутуругар эбии хам тардаллар. Онон, бу сэтиилэммит сылгы ханна да барар кыаҕа суох, уостарын ат саппайыгар даҕайан батыһарыгар эрэ тиийэр. Уҥа-хаҥас бара сатыыр, соһуллар түгэнигэр ат тэбиэлээн түргэнник өй киллэрэр. Онон, көҥүлэ суох туора-маары хаампакка, хаалбакка батыһан эрэ иһиэхтээх. Дьэ, ити курдук. Өбүгэлэрбит барахсаттар кэс тылларын билэ уонна ону олоххутугар тутта сатааҥ.
Вячеслав Степанович:
– “Саппай” диэн биир тэҥ көнө көстүүлээххэ туhунан таска, туора соноон тахсары этээччилэр. Холобур, от хааhын сыыhа уурдахха, таска саппайан турар буолар. Үксүн ынах, сылгы сүөһү кутуругун саппайыттан тахсан туттуллар быhыылаах. Ынах кутуругун саппайа төбөтүгэр, сылгы киэнэ төрдүгэр. Кутурук саппайа сүөһү туругун, үүтүн-төрүөҕүн, удьуорун сылыктыырга улахан бол5омто уураллар этэ. Сиэргэ- туомҥа элбэхтик туттуллар. “Саппай”диэнтэн, табаах саппыйата, саппыйа диэн мал үөскээбит. Түгэ5э култа5ар, үөhээ өттө үмүрүк, кыараҕас кыра мөһөөччүк. Онно маарыҥныыр күөл ата5ын – “күөл саппыйата” диэччилэр. Чэ биhиги диэки, мин билэрбинэн, итинник майгыга туттуллар тыл.
***
Aartyk.Ru
Саха былыргы Билиитэ бөлөҕөр кэспэтииттэн.
Саппай уонна Саппыйа атын суооталаах тыллар быһылаах
Саппай уопсан иһэр диэччилэр дии, киниэхэ ким да наадыйбатын үрдүнэн, сыҥаланан барсан эрэр киһини
Сыналанан диэн сыыьа эттин. Чугас батыьан иьэри этэллэр
Саппалдьыйан туhэн бу киhи да5аны, саппайданан туhэн киhи бе5е – нежелательное действие буолуон сеп, мин санаабар
“Саппай уопсан” иьэр, диэн инники киьиттэн хаалымаары суурэр-хаамар икки ардынан кэнниттэн батыьан иьэр киьини этээчилэр.
Холобура: кыра кыысчаан эдьиийиттэн хаалымары, харса суох суурэр-хаамар икки ардынан кэнниттэн саппай уопсан иьэрэ.
Олох хаалбат “саппай уопсан иьэр” – уктэммит сирбэр уктэнэн иьэр диэн ейдуубун. Саппыйа диэн олох атын суолталаах тыл. Мешок меьееччук.
Санаа,ТыаУола олус- сөпкө быһаарбыттар.өскө кутурук саппайа кутурук саппыйата буолар буоллаҕына-“саппыйа” киһи саппайа,саппыйата буолар.