Курс валют
$
92.59
0.02
100.27
Курс валют
Курс валют
$
92.59
0.02
100.27
Меню
Поиск по сайту

Күн киһитэ барыта эрэ көмүскэс буолбатах

03.10.2021 13:19 4
Күн киһитэ барыта эрэ көмүскэс буолбатах

Алтынньы 22 күнэ, 2020 сыл. Екатерина Иннокентьевна төрөөбүт күнэ. Бу күн Хамаҕаттаҕа олорор соҕотох кыыһын Сандра көҕүлээһининэн оҕолоро (үс кырата уолаттар – аапт.) ийэлэригэр кыттыһан унтуу атыылаһар сертификат ыыппыттар. Ийэ барахсан сири билбэт гына үөрэр. Оҕо төрөтөн, атахтарыгар туруоран, бу дьоллонноҕун көрүҥ!

Алтынньы 23 күнэ. Екатерина Иннокентьевна сарсыардаттан оҕолорун бэлэхтэрэ унтуутун атыылаһан кэллэ.

– Ии, оҕом сыыһа, тоҕо бэрдэй, долгуйаммын ытыах курдукпун. Мин бүгүн эһиэхэ барарым дуу? – ийэ үөрүүтүттэн Намҥа айанныах санаата кэлэн, кыыһыгар эрийэр. Чыычаахтара төрдүөн минньигэстэрэ да бэрт. Саатар бу коронавирустан сылтаан, көрсөр да ахсааннаах. Сандра, оҕо бэйэтэ номнуо улаатан, элбэх оҕолоох киһи быһыытынан, сааһыран эрэр ийэтин аһынаахтыыр:

– Ээ, тугун төттөрү-таары сырыттаххыный, сотору бэйэбит да тиийэр буоллубут быһыылаах. Петя арыгылыы сылдьар. Хата, таарыччы арыгытын эмтэтиэхпит. Чэ, мин оҕобун аһата бардым. Сарсын билсиэхпит,– диэн Сандра ийэтин кытта сып-сап кэпсэтэ түһээт, ыйын эрэ ааспыт кыһыл оҕотун эмтэрэ сүүрэр. Чочумча буолаат, Екатерина Иннокентьевна кыыһын кытта салгыы кэпсэтиэн баҕарар да, өлүү түбэлтэлээх диэбиккэ дылы, болдьоон туран аны төлөпүөнүн сэрээтэ бүтэн хаалбыт. Ол курдук түүн 12.00 ч. диэри бу төлөпүөн иитиллэн быстыбат. Тугун дьиктитэй?! Холбуу-холбуу араарар, араара-араара холбуур. Ылы-чып. Бу тухары дьиппиэгирэ илигэ. Ол сытан утуйан хаалар. Сарсыарда 6 чааска уһукта биэрээт, эмиэ төлөпүөнүн үрдүгэр түһэр. Суох, холбоммот!
Дьэ, кэмниэ-кэнэҕэс, куһаҕан бит курдук, сарсыарда 07.30 чааска төлөпүөммүт өрө тырылыы түһэр.

 

Сонно тута күтүөтүн бииргэ төрөөбүт эдьиийэ Саргылаана Руслановна эрийэр:

– Оҕолор умайан хааллылар…

– Хайдах, тугу-тугу кэпсиигин? Сандра? Петя?…

Кэпсэтии итинэн бүтэр. Екатерина Иннокентьевна төттөрү эрийэ сатыыр да, биир кэм занятай. Ол икки ардыгар хараҕа хараҥарда, кулгааҕа чуҥкунаата, мэйиитэ эргийдэ. Эмискэ барыта түүл курдук буолла.

Хантан эрэ күүс булан, эдьиийигэр эрийэн, бөөлүүн икки атахтаах, иннинэн сирэйдээх өйүгэр баппат дьулаан түбэлтэтэ буолбутун иһиттэ. Ыы-ыыы… өлүү да буолар эбит, бу иэдээни, бу алдьархайы!!! Оҕолорум барахсаттар, көмүс чыычаахтарым, ыы-ыыы, күтүөт эрэ ордубут…

Алтынньы 24 күнэ. Экспертиза. Морг. «Күтүөтүм эдьиийэ Саргылаана Руслановна итиннэ барытыгар миигин сырыт диэн соруйбута. Сөп ээ. Мин оҕолорум. Мин сиэннэрим. Сүтүктээх, ыар аһыылаах, саамай чугас аймах киһи мин. Төһө да атахпар нэһиилэ уйутуннарбын, сыккырыыр дууһам эрэ сырыттар, күдэҥҥэ көппүт оҕолорум тустарыгар бэйэм соһулуннум. Уонна ким сылдьыай… » – диэн ахтар бүгүн ол ыар күннэри Екатерина Иннокентьевна Өйө-санаата бүтүннүү оҕолоро эрэ буолаахтаатаҕа…

Күн-дьыл илим хотоҕоһунуу субуллар. Бүтүн түөрт сиэн – 9, 6, 5 саастаах уонна баара-суоҕа 1 ый 10 хонуктаах көмүс чыычаахтар – уонна 32-лээх эрэ эдэркээн кыыһын аһыыта ааспат. Аны кэлэн ааспат да буоллаҕа. Ытыыртан харах уута баранна. Кырдьыга, ыарахан кэмнэргэ аһыытын үллэстибит, күүс-көмө буолбут, барытыгар тэбис-тэҥҥэ сылдьыспыт дьүөгэлэрэ, кэргэнин аймахтара, кэргэнин эдьиийэ Федора Павловна баар буоланнар, баччаҕа тиийэн кэллэҕэ. Ол тухары ийэ, эбээ барахсан сирдээҕи олоххо чугаһаабыт толкуйа биир эрэ: Оҕолор уҥуохтарын эргийиэххэ наада…

– Кыыһым барахсан соҕотоҕун былдьаммыта буоллар, оттон-мастан тардыһан, бэйэм да эргийиэм этэ. Ону иэдээн обургу кэллэҕинэ айаҕа суох кэлэр буоллаҕа. Биэс киһини эргийиэххэ наада. Биэс биир буолбатах… – диэмэхтиир бу сыл иһигэр киһи билбэт буола кырдьыбыт ийэ. Төһөөҥҥө эрэ диэри биир аһыыга сылдьар киһитин күтүөтүн кэтэһэ сатаабыта. Оҕолор уҥуохтарын эргийэргэ көмөлөһүө диэн. Онто тылынан көмөлөһүөх буолар этэ да, күттүөннээх хамсаныыны оҥорбокко, уһата-кэҥэтэ сылдьыбыта, быһаарыныыны ылынан испэтэ аһыыга сылдьар ийэҕэ ыар-нүһэр сүгэһэр буолара ханна барыай?! Ол да буоллар кини күтүөтүн бүгүн даҕаны куһаҕаннаабат:

– Барахсан, дьиҥэр, куһаҕана суох ээ. Иһэр да буоллар, биирдэ мөхпөтөҕүм, биирдэ айдаарсыбатахпыт. Ол иһэриттэн буолаахтыа, 2019 сыллаахха сокуонунан арахсыбыттар эбит. Оҕом ону миигиттэн кистээбит, өлбүтүн кэннэ биирдэ биллим. Арахсан баран кыыспын «бииргэ олоруохха” диэн эдьиийин дьиэтин уларсан ыҥыран ылбыт эбит. Ол дьиэҕэ олорон былдьаннылар. Баһаар септик сыыһа холбоммутуттан барбыт дииллэр. Баһаарынай өттүттэн мөлтөх дьиэ буоллаҕа…

… Кыһыары Екатерина Иннокентьевна кулгааҕын уһугунан сүөргү сонуну истэр. «Петя тулаайах хаалла. Турар бэйэтэ. Петяҕа дьиэ тутуохха наада, онно оччо харчы, манна бачча харчы наада», – диэн суоттуу-суоттуу, били умайбыт дьиэ хаһаайката эдьиийэ Саргылаана Руслановна бу күһүҥҥүттэн тус бэйэтинэн уонна хас да киһинэн харчы хомуйтара сылдьар үһү диэн сураҕы. Күтүөт уол эмиэ харчы хомулларын туһунан үдүк-бадык истэ сылдьыбыт, көҕүлээбэтэх даҕаны, хомуйууга да кыттыбатах. Харчы наадатын туһунан биллэриилэр үгэс курдук сүрүннээн бассаабынан уонна инстаграмынан тарҕаммыттар. Ол түмүгэр, үһү-бадах кэпсээнинэн, биир счетка 2 500 000 солк. курдук киирбит, иккис счетка 1 500 000 солк. курдук түмүллүбүт.

Масыанньыктартан күрэтэн диэн ааттаан, киирбит харчыны барытын күтүөт эдьиийэ Саргылаана Руслановна туппут. Аны туран, бу соторутааҕыта, күһүөрү сайын, Екатерина Иннокентьевна өссө үһүс киһи харчы хомуйтун истибит. Ити курдук, алдьархайынан сирэйдэнэн диэххэ сөп эбитэ буолуо, биллэринэн үс киһи каартатыгар харчы хомулла сылдьыбыт. Бары Саргылаана Руслановна аймахтара курдук.

«Дьиэ, дьиҥэр, оҕолор киэннэрэ буолбатах эбээт. Кинилэр төрүкү дьиэлэрэ суоҕа. Күтүөт эдьиийин дьиэтэ. Онон хаһаайка ол умайбыт дьиэтигэр страховка да ылбыт буолуон сөп. Киһи хараастара диэн, ол харчыны миигиттэн кистээн курдук хомуйбуттара буолар. Биирдэ даҕаны харчы хомуйабыт диэн эппэтэхтэрэ. Төһөтүн да иһин, мин оҕолорум буоллахтара дии. Көр, оннооҕор хаһыакка таһаартарбыт кутурҕаннарыгар ааппын кыбыппатах этилэр.

Ыйыталаһан көрбүппэр: «Бэйэбит ааппытыттан таһаартардыбыт, эһиги бэйэҕит туспа таһаартарыҥ», – диэн буолбута. Саргылаана Руслановна «оччо тэрилтэ, бачча түмсүү салайааччыта киһини миигин отчуоттатаары гынныҥ дуо?” диэбитигэр сөп буолбутум.

Кырдьык, нэһилиэккэ оҕо саадын сэбиэдиссэйэ, дьахталлар, дьиэ кэргэн түмсүүлэрин тутаах киһилэрэ, салайааччы бөҕө. Ону туох диэн отчуоттатыамый? Көннөрү санаабын эттэҕим дии. Мин оччолорго Петяҕа дьиэ тутары дуу, Саргылаана Руслановна умайбыт дьиэтин ороскуотун толуйары дуу толкуйдуохтааҕар, кэриэстэбил да таһаартарар өйүм суоҕа.

Онтон кэлин “оҕолор уҥуохтарын эргийиэххэ наада” диэтэхпинэ, наар «эрдэ, билигин турбат» диэнтэн атыннык хоруйдаабат этилэр», – диэн кэпсээхтиир Екатерина Иннокентьевна.

Оттон Екатерина Иннокентьевна күннэри-түүннэри оҕолор уҥуохтарын эргийэр, пааматынньыктарын туруорар туһунан толкуйдуур кэмигэр күтүөт номнуо куоракка 3 120 000 солк. сыаналаах дьиэ атыыласпыта иһиллэр…

Биир күн Екатерина Иннокентьевна утуйа сыттаҕына түүлэ да, илэтэ да биллибэккэ бэйэтин ийэтэ тиийэн кэлэн:

«Бу туох буолбут толкуйа суох ийэҕиний. Көмүс чыычаахтарыҥ уйаларын аҕыс аргыардаах абааһыларга тырыта тыыттара сыттаҕын?» -диэн тимири тимиргэ кырбыыр курдук саҥаран баран, сүтэн хаалар.

Ити иччилээх түүл кэнниттэн Екатерина Иннокентьевна бэйэтэ эрэ сүүрдэҕинэ-көттөҕүнэ көмүс чыычаахтарын уйаларын эргийэр кыахтааҕын, күтүөт эдьиийин буолуохтааҕар, күтүөтүн да күүппэккэ тугу эрэ саҕалаатаҕына сатанарын бигэтик өйдүүр. Аһыылаах, оспот баастаах, сүтүктээх киһи хайыаҕай! Бастаан оградатын туруортарар. Ортоку кыыс Айгылаана төрөөбүт күнүгэр сөп түбэһиннэрэн. Ол туһунан Саргылаана Руслановнаҕа биллэрэр. Аны пааматынньыктарынан дьарыктанар. Туос сатыы, куорат биир уһугуттан иккис уһугар ритуальнай агентстволарынан сылдьар, пааматынньыктары талар, хаартыскаларын оҥорторор… Биир киһи буолбатах, биэс киһи киэнин!

Арай түһээтэҕинэ:

– Эбээ, кэл биһиэхэ, манна наһаа үчүгэй! – сиэннэрэ, кыыһа, эрэй, кыһалҕа бөҕөнү көрсө сылдьар эбээлэрин аһынан, бэйэлэригэр ыҥыраллар.

– Кэбии-ис, һыллыыйдар, мин манна эһиги ситиспэтэххитин ситиһиэм, – дии-дии, нэһиилэ тула өттүттэн сиэттиспит илиилэрин төлөрүтэр.
Сарсыарда эмиэ ритуальнайыгар барар. Ытыы-ытыы, хаһыс да сырыыларын, чугас дьүөгэтэ Лена Гавриловна көмөтүнэн.

Пааматынньыктарыгар тыыннаахтарыгар эппэккэ хаалбыт тылларын суруйтарар. Лена Гавриловна тылыттан тылыгар, буукубатыттан буукубатыгар тиийэ сөпкө сурулларын хонтуруоллуур. Ол тухары Екатерина Иннокентьевна хараҕар оҕолор барахсаттар илэ бэйэлэринэн тиийэн кэлэн ыҥыра тураллара көстөр. Үлэһиттэри көрдөһөн-ааттаһан, түүннэри-күннэри үлэлэтэн, пааматынньыктарын биир ыйыгар умайан өлбүт кыра сиэн төрөөбүт күнүгэр бэлэм оҥортороллор.

Оо, бу туора дьон барахсаттар киһи кыһалҕатын өйдүүллэрин эриэхсит! Кыһалҕалааҕы өйдөөн, илиилэрин утары уунан, баҕарбыт күнүгэр пааматынньыктары иккиэннэрин бэлэм оҥордулар эбээт! Аны ону Намҥа тиэйэн таһаарсыбыт дьонун үтүөтүн санаа! Екатерина Иннокентьевна кинилэргэ тыыннааҕын тухары төлөрүйбэт иэстээх, муҥура суох махталлаах.

Хомойуох иһин, ограда, пааматынньык харчытын кини били хомуллубут харчыттан сууттаһан төлөттөрбүтэ…

Екатерина Иннокентьевна аһыытын кыайан аһарыммакка, үлэлээбэтэҕэ төгүрүк сыл буолла. Инникитин даҕаны үлэлиирэ ыараата. Доруобуйа айгыраата.

Алтынньы ый үүннэ. Оҕолор суох буолбуттара сыл буолла. Бу төгүрүк сыл устата ийэ, эбээ барахсан төһөлөөх атаҕастаммыт, баттаммыт курдук санаммытын кинилэр эрэ үөһээттэн көрө-истэ сырыттахтара. Сирдээҕи кирдээх-хохтоох олохтон арахпыт аанньаллар…

Күн киһитэ көмүскэс, айыы киһитэ аһыныгас дии-дии, өрөспүүбүлүкэ үрдүнэн күн аайы харчы бөҕөтө хомуллар. Оттон ис-иһигэр киирдэххэ, ардыгар ити харчы аһыылааҕы атаҕастыыр да буолар эбит… Итини сокуон ыйааһына эрэ тэҥниир кыахтаах.

Оттон Екатерина Иннокентьевна бүгүн махтанар дьоно – суут-сокуон бэрэстэбиитэллэрэ дуу, дьиэ кэргэн, ийэ-аҕа түмсүүлэрин салайааччылара, тойоттор-хотуттар дуу буолбатах, бу ыарахан дьылы туорууругар күүс-көмө буолбут боростуой дьон – дьүөгэлэрэ, аймахтара. Дьиҥнээх күн киһитэ көмүскэс, айыы киһитэ аһыныгас санаалаах, чараас дууһалаах дьон.

***
Майя ДМИТРИЕВА,

Aartyk.Ru

Обсуждение • 4

Добавить комментарий
  1. Долгун

    Хата сиппит эбит, барытын! Айыы санаалаах дьоҥҥо махтал! Ол күтүөт оҕо саатар оҕолорун да санаабата дьикти эбит.

  2. Хаххан

    Туох баар албын туекэй сиэьин уоруу атыылаьын хааннарыгар баар.Кэбээйи эбэцкилэрэ. Саатан да бэрт. Иьэр киьи маргинал хантан ой кэлиэй. Кинилэр криминаллара буппэт.

  3. Тимир

    “Кун киьитэ кемускэс” Саха еьун хоьооно.Ону эбэцкигэ манчурга буккуйан ирдиир куутэр сыыьа. Кыыл ацаардах дьон.Итэ5элэ суохтар. Сахалыыны утуктэн туьэрэн кэбилэнэллэр. Итирэн баран охсуьа сылдьаллар куоракка. Кытай КНДР ол иьин тимир илиитигэр тутан олорор. Барыта сууьунэн араас тыллаах дьиикэй дьону. Уордахха тарбах быьаллар елердеххе бастарын быьаллар. Оччо5о эрэ тиийэр.Уерэх улэ суох сокуону билбэттэр.Аахпаттар.

  4. Мари

    Ой кошмар Сандра барахсан пусть земля будет пухом спи спокойно вечным сном

Оставить комментарий    

Шиномонтаж Левша

СахаСтройПлит
Cтоматология 32
«Стоматология Все 32»