Курс валют
$
92.26
0.33
99.71
0.56
Курс валют
Курс валют
$
92.26
0.33
99.71
0.56
Меню
Поиск по сайту

Бурдукка кураан сайын буолла

10.08.2017 10:23 0
Бурдукка кураан сайын буолла

Мэҥэ Хаҥалас улууһугар сири оҥорууга даҕаны, оттооһуҥҥа даҕаны элбэх үлэни ыытан элбэх хаһаайыстыбаҕа күүс-көмө буолан кэлбит тэрилтэлээх Афанасий Борисов улуус иһигэр от, бурдук саппааһын бэлэмнэнии харгыстардаах буолбутун бэлиэтиир.

‒ Бурдук олох курааннаан «умайда». Улуустан уонна өрөспүүбүлүкэттэн анал хамыыһыйалар тэриллэн кэлэннэр бурдук быһыытынан туһаҕа тахсыбат буолбут диэн сыаналаатылар, ‒ диэн кэпсээтэ Афанасий Борисов. ‒ Аны, мантан күһүн ардахтар түстэхтэринэ, хайдах буолара биллибэт. Хорообут нэһилиэгэр 157, Хара сиригэр 61 уонна Мэлдьэхсигэ 314 гааны ыспыппыт Бэйэбит 500 тн сенаж хомуйуохпут диэн суоттанан бобинатын атыылааһан бэлэмнэммиппит. Онтукабыт баара, сенаж да, сиилэс да кэлбэт буолла.

243 гааҕа нэчимиэни ыспыттар, уоннааҕытыгар эбиэһи. Бурдук үүнүүтэ быйыл улахан киһи тобугар тиийбэт эбит, былырыын кыра оҕо саҕа эбит буоллаҕына. Ол гынан, Афанасий Борисов хаһаайыстыбата сир үлэтин салҕаан ыытан иһэр. Быйыл Мэлдьэхси Чоххоҕун 150 гаатыгар, ото хомуллан истэҕин аайы, тутатына кэнниттэн элбэх сыллаах оту сирин таҥастаан ыспыттар. Бу иннинэ оттооһун үлэтин кэнниттэн ыһыы үлэтин ыытар эбит буоллахтарына, быйылгыттан бириэмэни сүтэрбэт гына итинник дьаһаммыттар. Хорообукка оттоно сылдьар 61 гаа бүттэҕинэ, онно эмиэ олохтоох хаһаайыстыба элбэх сыллааҕы ыһыахтаах. Мундулаах бааһынатын эргэрэн суулла турар буолбут күрүөтүгэр саҥардыы үлэтэ күүскэ барбыт. Хаһаайыстыба салайааччыта Мундулааҕы быйыл сынньаталларын этэр. Манна нүөлсүтэр ситимнэрин эһиил үлэлэтиэхтээхтэр. Барыта 10 км усталаах күрүөттэн аҥарын от ыйын 4 күнүнээҕи туругунан күрүөлээбиттэр, туруоруллуохтаах баҕаналара барыта туруоруллубуттар. Паардаан эһиилги үлэҕэ бэлэмнииллэр. Икки сыллааҕыта Мэлдьэхсигэ 100 гаа күрүөтүн саҥардыбыттар. «Өссө, эһиил 300 гаа күрүөтүн хайаан да саҥартахпытына эрэ табыллар» диэн соруктаах. Хара өртүгэр баар күрүө барыта саҥардыллан турар. Догдоҥо нэһилиэгэр элбэх сыллаах от ыһыллыбыт бааһынатын күрүөтүгэр эмиэ үлэ барыахтаах.

Оттооһун да, ыһыы да үлэлэригэр, сезоҥҥа үлэлээччилэри ааҕан туран, уонча тырахтарыыс үлэлиир эбит. Сир үлэтигэр Василий Оконешников, оттооһуҥҥа Алексей Макаров биригээдэлэри салайаллар. Хаһаайыстыба улахан уопуттаах, уруккуттан үлэлиир ити үлэһиттэрин сэргэ Афанасий Афанасьевич Вячеслав Саввины ааттыыр. Афанасий Борисов эдэрдэри үлэҕэ тардан үлэлэтэ сатыыр. Хамнастарын кэмигэр, хаһаайыстыба үп-харчы өртүнэн балаһыанньатыгар ол дьайыылаах да буоллаҕына, кэмигэр төлөһө сатыыр. «Дьон үлэлээбит үлэтин төлөбүрүн кэмигэр ылыахтаах» диэн бигэ өйдөбүллээх. Эдэрдэри, хаһаайыстыбалар салайааччыларын ходуһа, бааһына үлэтигэр сыһыара сатыыр салайааччы. «Киһи илиитэ-атаҕа бара үөрэннэҕинэ, үлэлии үөрэнэр, киэҥ бааһынаҕа хараҕа кэҥиир, сир үлэтиттэн куттаммат буолар. Өссө ханна сир баарый диэн көрдүү сылдьар буолар». Быйыл Хорообуттан 2 эдэр тырахтарыыс үлэлэһэ сылдьалларын кэпсиир. Мэлдьэхси ыччаттара эмиэ үлэлииллэр. Чоххох 150 гаатыттан 30 эрэ тн оту ылбыттар, Ходоро нэһилиэгин 100 гаалаах Улуу Сыһыытыттан 150 тн от кэлбит. Уу түстэҕинэ Мэлдьэхси Баачча арыытыгар нэһилиэк хаһаайыстыбаларын кытта тэҥҥэ оттуу киириэхтээхтэр.

Билигин биирдиилээн урбаанньыт быһыытынан үлэлиир Афанасий Борисов «Майа-МТС» тэрилтэ тэриллиэҕиттэн бииргэ үлэлэһэн кэлбит сүрүн хаһаайыстыбаларынан Мэлдьэхси нэһилиэгин «Сайдыы» уонна Николай Неустроев хаһаайыстыбалара буолалларын этэр. «Сайдыы» кэпэрэтиип хотонугар сүөһүлэрин кыстатыахтаахтар. Билиҥҥитэ, ньирэйдиин 70-ча сүөһүлээхтэр. Билигин 20-чэ ыанар тиҥэһэтэ Дьаҥхаады нэһилиэгэр урбаанньыт Андрей Холмогоров көрүүтүгэр сылдьаллар.

Уматык, оҕунуох боппуруоһа ыараханын Афанасий Борисов бэлиэтиир. «Туймаада-Нефть» хампаанньаттан иэс ылан олороллор. «Сири оҥорууга өрөспүүбүлүкэттэн көрүллүөхтээх үп хамсыы илик. Күрүө оҥоруутугар улуус абаансанан үп көрбүтэ. Уопсай балаһыанньабыт үп-харчы өртүгэр мөлтөөтө курдук. Саппаас чааһы Руслан Федотов иэс биэрэн үлэлии сылдьабыт».

От үүнүүтүн улуус үрдүнэн сүрүннээн мөлтөҕүнэн сыаналыыр. «Былырыын ардахтар мэһэйдээннэр отчуттар хойут оттуу киирбиттэрэ. Быйыл сөпкө киирэн оттоотулар. От баар диэн сорохтор үөрэллэр эрээри … Уулаах сирдэр уонна уолбут күөллэр оннулара, кырдьык, үүннүлэр. Кураан иһэр курдук көрөбүн. Эһиил ол быйыл үүммүт сирдэр кураанныахтарын сөп. Быйыл даҕаны үрдүк, кураанах сирдэр бары курааннаатылар. Аһыҥка да сиэтэ». Афанасий Борисов былырыын уһаайбатын отун үстэ охсубутун кэпсиир. Быйыл халтаҥынан көрөн турар эбит. Оттон, биллэрин курдук, уһаайба ото хото үүнээччи.

***

Аркадий ИННОКЕНТЬЕВ.

Источник: Пресс-служба Мегино-Кангаласского улуса.

 

Оставить комментарий