“Туймаада Агрохолдинг” Муома табаһыттарын кытта бииргэ үлэлээһиҥҥэ суол көрдүүр

Муома оройуонун Сааһыыр нэһилиэгэр баар “Худи-Харючи” көһө сылдьар ородобуой община табаһыттара сылын аайы табаларын элбэтэ тураллар. Ол курдук 2017с. улаханныын-кыралыын 1607 табалаах эбит буоллахтарына 2018с. 1705, 2019с. 2001 табаламмыттар. Бу күннэргэ  община үлэтин билсэ уонна ааспыт сыл аҕалыллыбыт буойунаны үлэлэтии тиһэх хардыыларын үөрэтэ “Туймаада Агрохолдинг” генеральнай директора Ефремов П.С., солбуйааччы Гуляев А.А., исписэлиистэр Саввинов Э.Я., Иванов А.Н. тиийэ сырыттылар.

“Туймаада Агрохолдинг” үлэтин биир сүрүн соруга өрөспүүбүлүкэҕэ оҥоһуллар тыа хаһаайыстыбатын бородууксуйата аныгы ирдэбиллэргэ эппиэттиир үрдүк хаачыстыбалаахтык астанан-үөллэнэн тахсарын ситиһэн өрөспүүбүлүкэҕэ эрэ буолбакка атын регионнарга таһаарарга туһаайыллар”,– диэн “Туймаада Агрохолдинг” генеральнай директорын солбуйааччы Алексей Алексеевич Гуляев кэпсиир.

“Таба этин аныгы технологиянан астаан-таҥастаан атыыга таһаардахха кини этин сыаната биллэрдик үрдүүр, ол аата табаһыт дохуота эмиэ үрдүөхтээх. Ол да иһин биһиги хампаанньабыт ааспыт сыл “Худи-Харючи” родовой община салайааччытын Ариан Валерьевич Громовы кытары көрсөн сүбэлэһэн баран буойуна аҕалан үлэлэтэн көрөргө быһаарыммыппыт. Ол соругу толорон саҥа буойуна комплегын аҕалан билигин уу-уот холбонуутун быһааран үлэлэтэрбит эрэ хаалла. Уонна дьэ табылыннаҕына таба этин астаан-таҥастаан, упаковкалаан атыыга таһаардахпытына, атын да табалаах улуустарга маннык буойуналары туруоран ол хайысхаҕа эмиэ үлэлиир былааннахпыт.”-диэн Алексей Алексеевич хампаанньа былаанын кэпсиир.
Кырдьык да агрохолдинг таба салаатыгар субу курдук үлэлэһэн эрэрэ салаа сайдыытыгар, атаҕар бигэтик турарыгар улахан тирэх буолуо этэ.

Буойуна Сааһыыр нэһилиэгэр урукку “Искра” совхоз үлэлэтэ сылдьыбыт буойунатын миэстэтигэр туруохтаах.

“Бу нэһилиэктэн чугас, онон уот ситимин тардыы да кыаллар кыахтаах, уу да чугас”, – диэн Иванов Альберт Николаевич кэпсиир, -“Былырыын аҕалыллыбыт буойунабыт комплегар киирэр оборудование барыта баар, онон уокка эрэ холбуурбут хаалла”.

Улахан Чыыстай сэлиэнньэтин олохтоохторун сүрүн дьарыктара таба иитиитэ. Ол курдук “Искра” совхоз үлэлиирин саҕана муҥутаан манна 15000 тиийэ табаны тутан олорбуттар. Ол саҕана сылын аайы хастыы эмэ тыһыынча таба идэһэлэнэн судаарыстыбаҕа туттарыллар этэ. Билигин бу нэһилиэккэ 9 ыстаадаҕа 9000 курдук таба турар. Олортон биир туруктаахтара “Худи-Харючи” родовой бщина табаларын икки ыстааданан туруорар. Салайааччы Ариан Валерьевич Громов кэпсииринэн кэнники сылларга өрөспүүбүлүкэҕэ таба салаатыгар оҥоьуллар өйөбүлү туһанан элбэх үлэ ыытыллыбыт. Ол курдук билиҥҥи туругунан нолуокка, хамнаска изс-күүс суох. Таба ахсаана эбиллэ турар. Улахан табаны тыыннаахтыы иитии 19 сыллааҕы көрдөрүүнэн 94,7 тэҥнэспит, тугут дьыалабыай тахсыыта ортотунан 46-51 бырыһыаҥҥа тиийбит. Ыччаты таба салаатыгар сыһыаран үлэлэтии кэскиллээҕин быһыытынан аймахтыы Громовтар оҕо лааҕырын үлэлэтэн сайын аайы 20-тэн тахсалыы оҕо тахсан өбүгэ үгэһин утумнаан табаһыт идэтигэр уһуйуллаллар. 2010 сылтан көһө сылдьар оскуола үлэлиир.

–“Быйыл оскуолабытыгар 4 кыыс оҕо үөрэнэр, сорох дьыл 5-6 оҕоҕо тиийээччи. Оскуолабыт начальнай буолан, 5-с кылаастан оҕолор Улахан Чыыстайга киирэн үөрэнэллэр”,– диэн учуутал Оксана Семеновна Громова сэһэргиир, – ”Хайыы-үйэ оскуолабын бүтэрбит икки оҕо табаһыттыы сылдьаллар. Программаҕа көрүллэрин быһыытынан сүрүн базабытыгар дьоҕус тутуулаах оскуола ылбыппыт. Учебниктарбытынан, методическай пособиянан хааччылла олоробут гынан баран, эбээннии тылынан учебник баара буоллар. Сарсыарда өттүгэр үөрэтэбит, онтон араас дьарык ыытабыт, оҕолор ааҕалларын сөбүлүүллэр”,– диэн Оксана Семеновна кэпсээнин түмүктүүр.

Бу ыстаадаҕа 1200 табаны тутан олороллор. Уопсайа 6 табаһыт, 2 чуум үлэһит ыстаадаҕа үлэлии сылдьар. Ону таһынан 4 оскуола оҕото, учуутал, 2 кыра оҕо баар буолан киһи кута-сүрэ тохтуох ыстаадата.

 Биригэдьиир Иван Валерьевич  Громов этэринэн таба салаатыгар кэлиҥҥи икки сылга үп көрүллүүтүгэр кэккэ дьаһаллар ылылланнар сэргэхсийии тахсыах курдук буолбут. Ону тэҥэ бөһүөлэктэн булчут тахсан маннааҕы бөрөнү бултаан төрүөх тупсубут. “Родовой община тэринэн аймаҕынан үлэлиир буоламмыт табабыт барыта биһиэнэ, бу барыта оҕолорбутугар хаалыахтаах, онон табабытын элбэтиигэ сорук оҥостон үлэлиибит. Таба үлэтэ сүрдээх ыарахан, куруутун кэтээн көрө сылдьыахха наада, хата биһиги ыстаадабытыгар 6 табаһыт баар буолан билиҥҥитэ ити өттүнэн хааччынан олоробут, атын ыстаадаларга иккилии-үстүү эрэ табаһыттаах буолан ыарахаттары көрсөр буолуохтаахтар, ол да иһин оҕоны, ыччаты эрдэттэн таба үлэтигэр уһуйуохха наада,”- диэн Иван Валерьевич санаатын этэр.

Община былаана элбэх. Айылҕа биэрэр баайын отону, сугуну нэһилиэнньэттэн тутан астыыр санаа баар. Итини тэҥэ ааспыт сыл “Туймаада Агрохолдинг” көмөтүнэн буойуна аҕалан Сааһыыр сэлиэнньэтигэр туруоран табаны эт регламенын быһыытынан астыыр-үөллүүр кыах үөскээбит. Ол биллэн турар община табаһыттарыгар эрэ буолбакка нэһилиэк бары табаһыттарын үлэлэригэр улахан көмө, өйөбүл буолара саарбаҕа суох.

***

Прокопий ХАБАРОВ