Олунньу ый билгэлэрэ

Одун Хаан олунньуга сиргэ чугаһыыр, киһиэхэ сүрү биэрэр. Сүр диэн олоҕу тутар, олох олорор күүс. Итини киһи айылҕаттан ылар. Одун ыйыгар өбүгэлэрбит сүрү күүһүрдэр алгыс этинэллэрэ. Тыл күүһүн итэҕэйэр, алгыһы ылынар киһиэхэ алгыс күүһэ хайаан да тиийэр.

Олунньуну Хомуһун ыйа диэн эмиэ ааттыыллар. Ол эбэтэр этэр тыл ис чиҥэ, иччитэ, күүһэ. Этэр тыл иччилээх, күүстээх. Бу ыйга тыл ис күүһүн туһанар анал кэм.

Олунньуга күн лаппа уһуур,күнүһүн чаҕылхайдык тыгар, дьыбар тахсар. Ол да буоллар, уларыйа сылдьар, тохсунньу курдук томороон тымныылаах, эмиэ да кулун тутар курдук ылааҥы күннээх.

Элбэхтик хаардыыр да, тыалырар да. Олунньуну атырдьах ыйа батыһар – олунньу тымныы уонна хаара суох буоллаҕына, атырдьах ыйа итии буолар.

Өбүгэлэрбит өйдөбүллэринэн, бу ый саҥатыгар тойон кыыл дойдутугар кэлэн уйатын хаардаан барар үһү. Бөрө үөрдүүр, ханыытын булсар. Ыалларга ынах төрөөн барар, үрүҥ ас дэлэйэр. Мантан саас күн-дьыл түргэнник барар.

Олунньу 1 күнүгэр– дьыл оройо. Кыһыҥҥы хонук аҥара бүтэр. Кыстык кэмҥэ бэлэмнэммит ас-үөл аҥара сиэниллэр. Бу күн хаһаастарын, отторун кэмнииллэрэ. Ампаарга бурдук, кыбыыга от лоп курдук аҥара хаалбыт буоллаҕына, сылы үчүгэйдик тахсыахха сөп. Күннэннэҕинэ, үүммүт ый тымныы буолар. Бу күн хайдаҕый да, ый бүтүүтэ эмиэ оннук буолар. Былыта суох ылааҥы күн – саас эрдэлээн кэлэр.

Олунньу 2 күнүгэр тахсыбыт ый дьиэлэннэҕинэ, сайыҥҥы үүнүү мөлтөх. Былыттаах буоллаҕына, хойукка диэри тыалырар.

Олунньу 10 күнүгэр хайах хостуур таҥара күнэ. Бу күн тыалырдаҕына, сайына ардахтаах.

Олунньу 14 күнүгэр түүн халлааҥҥа сулустар дьиримнии оонньоотохторуна, саас хойутуур.

Олунньу 12 күнүгэр иккис Охонооһойоп, Тымныы оҕуһун иккис муоһа тостор.

Олунньу 13 күнүгэр– Ийэ тыл, сурук-бичик күнэ.

Олунньу 15 күнүгэр – Эстириэҥкэй (Сретение). Тымныы лаппа сымныыр. Кыһын сааһы көрсөр, сарайга таммах чопчута тоҥор. Бу күн тыалырдаҕына, тымныы, хатааһыннаах саас буолар.

Олунньу 24 күнүгэр үһүс Охонооһойоп. Тымныы оҕуһун моойдоох баһа быстар.