Бүлүү өрүһү туоруур муоста үлэтэ кэлэр сылтан саҕаланыаҕа

Ааспыт ый бүтүүтэ Саха сирин устуоруйатыгар, сайдыытыгар кэскиллээх кэм кэлбитин кэрэһэлиир Бүлүү өрүһү туоруур муоста тутуутун улахан сүбэ мунньаҕа Үөһээ Бүлүү сэлиэнньэтигэр буолан ааста.

Бүттүүн саха дьонугар-сэргэтигэр кэскиллээх кэпсэтиигэ муоста тутуутугар эппиэттээх “Вилюй” УПРДОР тэрилтэ, “Хотьковский автомост” ААУо,  “Новосибирскгипридорнии” ХЭТ тэрилтэлэртэн салалтата, Дьокуускайдааҕы ирбэт тоҥу чинчийэр институт учуонайдара улууспут баһылыктарыгар, тэрилтэ салайааччыларыгар, уопсастыбаннаска үлэ хаамыытын, инники былааннарын билиһиннэрдилэр.

Муоста тутуутугар бэлэмнэнии үлэлэри билиһиннэриигэ “Саха сирин суолун-ииһин сайдыыта 2020-2024 сс.” диэн Саха өрөспүүбүлүкэтин судаарыстыбаннай бырагырааматын чэрчитинэн, кулун тутар 1 күнүттэн муоста тутуллуохтаах сирин, эмпэрэтин туругун, буорун, тулалыыр эйгэтин, чинчийэр, анаалыстыыр үлэлэр, улуус салалтатын быһаччы хонтуруолунан, өйөөһүнүнэн кэмиттэн кэмигэр ыытыллан, бүтэн эрэллэрин, атырдьах ыйыгар түмүктэниэхтээх диэн улуус баһылыгар Владимир Поскачиҥҥа бииргэ таһаарыылаах үлэ иһин махтанан туран иһитиннэрдилэр. Манна чинчийээччилэргэ, Хоро нэһилиэгин баһылыга Семен Чиряев өрүс кытылын үрдүгэр турар нэһилиэк саас муус харыыта таҕыстаҕына, ууга барыы куттала үөскүө суоҕа дуо диэн ыйытыытыгар чинчийээччилэр, инженердэр даҕаны, араас балаһыанньа барыта чинчийиллэр, үөрэтиллэр, учуоттанар диэн бигэтик хоруйдаатылар.

Салгыы тутууга, бу бырайыакка эппиэттээх бөлөх муоста тутарга сөптөөх үс араас хайысха оҥоһуллубутун эттилэр, үтүө уонна мөкү өрүттэрин билиһиннэрдилэр. Ол курдук, “Бүлүү” федеральнай суол 660 км тутуллуохтаах муоста ааһыан сөптөөх үс хайысхатын, нэһилиэк ортотунан, билиҥҥи Чаллыр аартыгын сиринэн уонна Бүлүү өрүс үөһээ өттүнэн, Мээнэкээн үрэҕин таарыйан туран диэн кэпсээтилэр. Бу көрдөрүллүбүт үлэлэртэн, нэһилиэги таарыйбат, Чаллыр аартыгыттан 3,9 км. үөһэ тутуллара, оҥоһуутунан да уустуга суох, үп-харчы өттүнэн арыый да ороскуота кыра Бүлүү өрүһүнэн 1500 п.м., Мээнэкээн үрэҕинэн 80 п.м. усталаах муоста, 21,3 км. муостаҕа киирии суол тутуутун үһүс хайысхата быдан табыгастаах диэн эппиттэрин, сүбэ-мунньах кыттыылаахтара сөбүлэһэллэрин биллэрдилэр.

Кэпсэтии түмүгэр УПРДОР “Вилюй” тэрилтэ Түүкээн үрэҕин туоратар муоста түмүктэнэн эрэрин, салгыы Ньурба, Сунтаар улуустарыгар эмиэ өрүстэри туоратар муосталар тутуулара былааннанарын эттилэр. Саха сиригэр сүҥкэн сайдыыны аҕалыахтаах Үөһээ Бүлүү аннынан тутуллуохтаах муоста ыйыллыбыт кэмигэр тутуллан түмүктэнэрин тоһоҕолоон эттилэр. Маныаха Дьокуускай-Мииринэй хайысхатынан айанньыттар төгүрүк сыл туох да мэһэйдэри көрсүбэккэ айанныыр буолуохтара диэн бэрт үөрүүлээх этиилэринэн сүбэ-мунньах түмүктэннэ.

Улууспут Аҕа баһылыга Владимир Поскачин:

–  Биһиэхэ анаан-минээн УПРДОР “Вилюй” тэрилтэ  салайааччыта, Үөһээ Бүлүү бочуоттаах гражданина Николай Иванович Андреев салалталаах улахан бөлөх кэлэн, Бүлүү эбэни туоруур муоста тутуутун бырайыагын дьүүллэһии буолла. Билиҥҥи туругунан сирин-уотун чинчийии үлэтэ бара турар. Бырайыактааһын үлэтэ саҕаланна. Онон муоста тутуутугар бастакы дьоһуннаах хардыы оҥоһулунна.
Барыта этэҥҥэ бардаҕына, былаан быһыытынан эһиилгэттэн тутуу үлэтэ саҕаланыахтаах уонна 2023 сылга муоста үлэҕэ киириэхтээх.
Бу сүдү муоста, үйэлэргэ киһи санамматах да тутуута үлэҕэ киирдэҕинэ, Үөһээ Бүлүү улууһа икки аҥы хайдан олороро дьэ бүтэн, дьиҥнээх биир сомоҕо улуус буола түһэбит. Итиэннэ ыаллыы сытар улуустарбыт абыраналлар.
Уопсайынан, Саха Сирин арҕааҥы улуустара Дьокуускайы кытта, киин уонна илиҥҥи улуустары кытта экономическэй да, культурнай да сибээспит өссө бөҕөргүүр.
Итини барытын этэн туран, биир дойдулаахтарбын ити баараҕай тутуу бырайыага саҕаламмытынан эҕэрдэлиибин, саҕаламмыт син биир түмүктэниэхтээх диэн эрэлбин биллэрэбин.

Бэлиэтээн этэр буоллахха, «Бүлүү» федеральнай суолугар саамай бөдөҥ муостатын сиһэ 17 миэтэрэ уһуннаах, 120 миэтэрэ кэтиттээх, тирэххэ олоҕурбут икки арыттаах буолуоҕа. Бу баараҕай тутуу 21-22 млрд суумалаах буолуоҕа, федеральнай хааһынаттан үбүлэниэҕэ.

***

Валентина ДОГОЮСОВА, Татьяна ПОТАПОВА.