ӨБҮГЭҤ СУОЛУН ТУТУС, АЙЫЫ СУОЛУН БАТЫС

Төрүт итэҕэли уонна Уурунуу сурук кистэлэҥнэрин өр сылларга чинчийбит, “СилиС” түмсүүнү төрүттээбит  Кузьма Аполлонович Федоров кэриэһигэр анаан ахтыылар.

Константин Николаевич Артемьев-Батай Көстөкүүн, 1 бөлөх үөрэнээччитэ:

Кузьма Аполлонович Федоров – Ап Оллоон Уола, РОО “СилиС” тэрийбит салайааччы, үөрэтээччи, лектор, саха төрүт билиитин, руна битигин, историятын дириҥник хасыһан үөрэппит сирдээччибит этэ. Итэҕэл уонна религиялар хайдах үөскээбиттэрин тэҥнээн көрөн, үөрэтэн, ис дьиҥин быһааран кэпсиир киэҥ билиилээх, көрүүлээх, чахчы Айыылар, өбүгэлэр мааны уоллара, киһи киэнэ килбиэннээҕэ, саха боотура, чаҕыйары билбэт чаҕылхай араатар, билиини тиэрдэр учуутал, эрэллээх атас, дохсун доҕор. Руна битиги үөрэтиини киэҥник ыытан, бэйэтин тула биир санаалаахтары түмэн, Республикаҕа улахан хамсааһыны таһаарбыта. Түмсүү билиитэ-көрүүтэ кэҥээн дьон сэҥээриитин ыларын ситиспитэ, иһигэр хас да хайысханан үөрэтии барарын олохтообута. Кузьма Аполлонович – Ап Оллоон Уолун аата үйэлээргэ ахтылла туруоҕа, тарҕаппыт билиитэ Айыы суолугар сирдиэҕэ.

Антонина Александровна Мохова, 66 бөлөх үөрэнээччитэ:

Мин аҕыс уоммар үктэммит сааһырбыт киһибин. Ол эрэн Улахан Учууталым Кузьма Аполлонович иннигэр маҥнайгы кылаас оҕото этим. Биирдэ уурунуу сурук ыҥырыыта кэлбитэ, мин ону баттаан киирбитим. Уонна күн бүгүнүгэр дылы онно баарбын. Истибэтэхпин истибитим.

Дириҥ, киэҥ далааһыннаах билиини тарҕатар сүдү киһи… Саха омук өркөн өйдөөх, Айыы тыыннаах ньургун уола! Кини саханы, тыһыынчанан үйэлэри нөҥүөлэн кэлбит, КҮН АЙЫЫга үҥэр-сүктэр итэҕэллээх, бигэ сиэрдээх-туомнаах, үрдүк култууралаах улуу омук буолар диэн дакаастыыра. Өр сылларга утумнаахтык чинчийэн үөрэппит билиитин ахса суох үгүс үөрэнээччилэригэр сылайбакка кэрэһэлиирэ. Кузьма Аполлонович Федоров – өркөн өйдөөх киһи – сырдык суола сүппэт-оспот аналлаах! Кини уонна кини соратниктара кэрэһэлиир Аар Саха Итэҕэлэ Күн сиригэр тэнийиэ! Орто Дойду олоҕун оҥоһуутун иилээн-саҕалаан, киһи-аймаҕы иитэн-үөрэтэн, таһымнаах киһи оҥорон, Күн Айыы суолугар туһаайа туруо!

Федорова Ньургууна Ариановна, 34 бөлөх үөрэнээччитэ:

В народе меня знают как Мэҥэ Ньургууна. Я являюсь верховной шаманкой Республики Саха (Якутия).

На этот путь меня направил, провидел все это, пять лет тому назад, сверхчеловек, скажу без всякого преувеличения, с которым меня свели сами Высшие силы, наши великие предки, духи нашего Срединного мира. Зовут его Кузьма Аполлонович Федоров – Ап Оллоон уола, великий человек, настоящий белый шаман, провидец, воин, сильный мотиватор, лидер. Таких сильных человеческих качеств можно перечислить без конца, и при всем этом, с очень чистой душой и сердцем, как у младенца. Невероятно был прост в общении, напрочь лишенный надменности (что говорит о высокодуховности). Таким я его запомнила, моего первого наставника, Учителя с большой буквы, и таким его запомнили, осмелюсь выразиться за других, кому посчастливилось с ним познакомиться.

Евгений Борисович Дьяконов – Дьаахан Уус:

Кузьма Аполлонович Федоров “МУНАН-ТЭНЭН БҮТҮӨХХЭ” диэн кинигэтин ааҕан баран киниэхэ уһуйулла тиийбитим. Үөрэниэхпиттэн куруук бииргэ сылдьыһан саҕалаабытым. Тэҥҥэ орооһон барбытым. Ап Оллоон Уола Кууһума олохпор улахан суолталаах учууталым буолар. Барытын утары тутатына өйдөөн иһэр, эдэр киһи курдук өйдөөх, сытыы, хорсун, күлүүк киһи этэ. Айахпытын ата-ата алларастаһан да биэрээччибит. Сыала, былаана элбэҕэ, барыта итэҕэли кытта сыһыаннааҕа. Кини олоҕун онно эрэ анаабыт киһи. “Киһини тыыннааҕар сыаналааҥ!” диэн эбит, бүтэһик уруога. Хайдах дьону иитэлээбитэ биллэн-көстөн барыа.

Марианна Михайловна Пахомова, 19 бөлөх үөрэнээччитэ:  

Кузьма  Аполлонович Федоров “Уурунуу сурук кистэлэҥэ” диэн үөрэҕэр 2019 сыллаахха тохсунньуга үөрэммитим. Кини онно Намҥа кэлэн үөрэх ыыппыта. Бөлөхпүтүгэр 10 буолан үөрэммиппит.  Бу иннинэ элбэх араас үөрэхтэртэн ылбыт билиилэрим барыта бииргэ түмүллэн сааһыланан хаалбыттара – Аҕыс Иилээх Саҕалаах Аан Ийэ Дойду бэлиэтигэр.

Анна Николаевна Петрова, 21 бөлөх үөрэнээчитэ:

С большой Благодарностью и Признательностью вспоминаю дни учебы у моего Великого Учителя – Федорова Кузьмы Аполлоновича. Он останется всегда Человеком с большой буквы в моей памяти. Узнать много нового, интересного от компетентного учителя, объяснение сложного материала доступным и понятным языком, заинтересовать многих людей, безграничное терпение и ответственность – все это относится к Кузьме Аполлоновичу.  Он всей душой делился знанием и опытом, находил доброе слово, улыбку, внимание для каждого.

Мария Прокопьевна Оконешникова, 1 бөлөх үөрэнэччитэ:

Ап Оллоон Уола Чурапчы Хатылытыттан төрүттээх, киэҥ билиилээх, үрдүк таһымнаах, Айыҥаны көрсөн, бииргэ алтыһан, эмиэ бэйэтэ туспа көрүүлээх, суоллаах-иистээх улахан Киһи, Учууталбыт буолар. Дьоҥҥо өбүгэлэрбит уурунуу суруктарын кистэлэҥнэрин арыйан, бичийиилэрин, хаалларбыт бэлиэлэрин саас сааһынан арааран, ырытан, дьоҥҥо тиэрдэн, Өрөспүүбүлүкэ араас улуустарыттан 700 тахса үөрэнээччилэнэн, улахан түмсүү тэрийбитэ. Ап Оллоон Уола дьон өйө-санаата уһуктарыгар, саха итэҕэлин тилиннэрэргэ өбүгэлэрбит үөрэхтэрин дириҥник үөрэтэн, уһуйан, “СилиС” түмсүүнү салайан, бу хайысханан элбэх үлэни ыыппыта.

Алла Ивановна Ефремова, 8 бөлөх үөрэнээччитэ:

Кузьма Аполлонович уурунуу сурукка үөрэтэр диэн биллэриини түбэһэ ааҕан  үөрэнэ барбытым. Дьэ онтон ыла миэхэ бүтүн куйаар билиитэ арыллан барбыта. Үөрэхпит түҥ былыргы, уйаара-кэйээрэ биллибэт саха итэҕэлэ буолан биэрбитэ.

Кузьма Аполлонович күүстээх, аудиторияны сэргэтэр, умсугутар, сороҕор юмордаах, сороҕор соһутан да ылар түгэннэрдээх лекцияларын сөбүлээн истибитим. Кини киэҥ билиитин, дьонум, норуотум, дойдум диэн өйдөбүллээх патриот буоларын ис куппунан ылыммытым. Саха дьоноинникитин туһугар кыһаллан, кэлэр кэнчээри ыччат түҥ былыргы итэҕэлин умнубатын, ылыннын, өйдөөтүн, утума быстыбатын диэн “Мунан-тэнэн бүтүөххэ» кинигэтэ тахсыбыта. Кузьма Аполлонович төһө да кылгас олоҕу олорон аастар, сүдү улахан үлэни бар дьонугар оҥорон ааспыт  өҥөлөөх. Тапталлаах учууталбыт үөрэнээччилэрэ кини аатын хаһан да түһэн биэриэхпит суоҕа, өссө да аатын ааттата туруохпут диэн бигэ эрэллээхпин.

Сардаана Стрекаловская – Күөрэгэй, 33 бөлөх үөрэнээччитэ:  

Мин иистэнэр буоламмын, оһуордар суолталарын билээри 2019 сыллаахха  рунаны интэриэһиргээн үөрэнэ кэлбитим. Группабытыгар 15 этибит. Кузьма Аполлонович лекциялара, сөҕүмэр өйө, билиитэ миигин сөхтөрбүтэ. Хааһахтан хостуур курдук кэпсиирэ. Рунаны сурук эрэ диэн өйдөбүллээх этим. Онтум уурунуу сурук өбүгэлэрбит биһиэхэ энньэнэн хаалларбыт дириҥ ис хоһоонноох итэҕэлбитин кэпсиир, үрүҥ ойууннар  айыылардыын  быһа алтыһар билиилэрэ эбит.

Кузьма Аполлоновичка үөрэнэ кэлэн баран, бэйэбэр элбэҕи арыйбытым, арыллыбытым,  билбитим,  үөрэммитим. Ол күнтэн ыла күнү атыннык көрөр, ылынар буолбутум. Кузьма Аполлонович олус дириҥ ис хоһоонноох, киэҥ  далааһыннаах үлэ–үөрэх бөҕө ыыппыт, киэҥ араҥаҕа сэргэппит, элбэҕи тиэрдибит, ылыннарбыт саха саарына. Кини сүдү  билиилээх, үрдүк таһымнаах, атын көрүүлээх КҮН  киһитэ саха дьонун туһугар үлэлээбитэ. Дьиҥ  итэҕэл өрө тахсыа диэн бигэ эрэллээҕэ.

Лариса Давыдовна  Константинова, 3 бөлөх үөрэнээччитэ:

​Кузьма Аполлонович лекцияларын биир тыынынан истибиппит, ылыммыппыт. Онтон бу билии саҥа ааннары арыйан, саҥа дьону угуйан, тэнийэн, кэҥээн “CилиС” түмсүүгэ тиийэ сайынныбыт. Аныгы олох тэтимэ түргэтээн иһэр. Саха омук бэйэтин өбүгэтин түҥ былыргы билиилэрин сөргүтэн, Г.В. Ксенофонтов үлэлэрин сэгэтэ арыйан, ол тыһыынчанан сыллар түгэхтэриттэн  Айыылардыын  алтыһар суруктаах-бичиктээх омук буоларбытын биллибит. Саха хантан төрдүлээҕин-уустааҕын, итэҕэлин бэлиэлэринэн бигэргэтиилэри булаттаан, холумтаммыт кэҥээн, бөҕөргөөн иһэр. Кузьма Аполлонович интернет ситиминэн история, археология чахчыларыттан саҥаны билбитин биһиэхэ сырдатан үөрэтэр үөрэҕэ күнтэн күн дириҥээн, кэҥээн испитэ.  Кузьма Аполлонович төрүттээбит проектара, баҕа санаалара олоххо киириэхтэрэ диэн эрэлим улахан, ИЛ ЭЙЭ БУОЛЛУН!

Аксинья Яковлевна Константинова-Туостуйа,  3 бөлөх үөрэнээччитэ:

Кузьма Аполлонович үөлээннээҕим этэ. Этэ диир миэхэ ыарахан, кини наһаа боростуой, сымнаҕас киһи этэ.  Үөрэтэр үөрэҕин олох төрдүттэн, мин санаабар нойосуус билэрэ. Билиитин-көрүүтүн  муҥура биллибэт киэҥ куйаарга, устан будулуйа сытар байҕалга тэҥниирим. Кини кэпсээн бардаҕына очуос таастар, хаспахтар, улуу кудулу муора, устар эбэ, күөл иэнигэр тэлгэнэ сытар Сир Ийэ, тыа, ойуур, бука барыта, киэҥ халлаан,күлүмнүү тахсар ыраас күммүт барыта тохтоло суох кэпсииллэрин, этэллэрин  өбүгэ саҕаттан айылҕаҕа сүгүрүйүү туһунан киэҥник-куоҥнук, научнайдык быһаарара. Биһиги, боростуой дьон, кинини истэн, сыҥаахпытын түһэрэн, айахпытын атан олорорбут. Кузьма Аполлонович үөрэҕин, мин культуролог да буоларым быһыытынан, сэҥээрэн кэллэҕим. Маннык улуу киһиэхэ үөрэммит дьоллоохпун, кини сырдык мөссүөнэ, үөрэтиитэ-такайыыта үйэлэргэ умнуллубат.

Анна Алексеевна Павлова, 47 бөлөх үөрэнээччитэ:

Прошел почти год как ушел Кузьма Аполлонович – Ап Оллоон уола, и уже сейчас видно какой след он оставил в душе каждого человека, кто прослушал его лекции о руническом письме (уурунуу сурук),  Вере народа Саха (Саха Итэҕэлэ).

Главным идеологом общества “СилиС”, движущей силой организуемых мероприятий был Кузьма Аполлонович – его энтузиазм, любознательность, широкие познания,владение информацией о системе мировоззренческих представлений предков современных саха впечатляли и заряжали на действия. Несомненно, он мастерски владел искусством убедительной речи, которое помогало донести свои мысли и убедить слушателей в правильности своих аргументов. Было много планов и проектов, но …

Кузьма Аполлонович останется в памяти всех, кто его знал, как неравнодушный человек с активной жизненной позицией, оптимист по характеру, пример трудолюбия и жизнелюбия. Единомышленники и последователи продолжают его дело и верю, что и планы, и проекты тоже воплотятся в жизнь. Светлая память!

Зоя Никандровна Данилова-Кэкэрдэ, 23 бөлөх үөрэнээччитэ:

Кузьма Аполлонович Саха итэҕэлин тилиннэрэргэ Гаврил Васильевич Ксенофонтов суруйбут этиилэринэн элбэх билиини сөргүппүтэ. Ол курдук билиибит кэҥээн испитэ: Бекетов кириэһэ, Карачун киэһэтэ,  Ахеменидтар,Золотое сечение,  Фибоначчи, Золото Скифов…

Өлүөнэ Очуостарыгар «СилиС» түмсүү сааскы күн-түүн тэҥнэһэр күнүгэр элбэх киһилээх айаны тэрийэн салайара. Тойон Арыы тайахтарын Аан Дойдуга бастакы ТРОИЦАны ойуулаабыттар диирэ. Былыргы  көҥкөлөйиһититтэн тоҕус халлаан оһуорун чорооҥҥо көһөрөн, алгыска туттуллар саха иһитин тилиннэрбитэ.

Ап Оллоон уола биһиэхэ уурунуу сурук кистэлэҥинарыйан, өбүгэ үөрэҕэр, итэҕэлигэр харахпытын аспыта. Кузьма Аполлонович төлөннөөх оратор – дьоҥҥо дьиҥнээх билиини, итэҕэли аптаах тылынан, киһини тардар кэпсээнинэн чопчу тиэрдэр, ылыннарар кыахтааҕа!

Татьяна Егоровна Бессонова-Күн Кыыһа Күндэ, 45 бөлөх үөрэнээччитэ:

Икки үйэни алтыhыннаран дьикти олоҕу олорорго анаммыт дьон, бүгүҥҥү күн туоhулара эн, кини уонна биhиги.

“Уурунуу сурук кистэлэҥэ” дьарыкка киэҥ билиилээх, бэриниилээх, истиҥ сыhыаннаах, санаалаах, ытыктыыр учууталбыт Кузьма Аполллонович Федоров – Ап Оллоон үөрэҕэр аҕыс дьарыктаах үлэ 10.01.2021 сылга саҕаламмыта. Наhаа да астына, дуоhуйа учууталбытын Кузьма Аполлоновыhы кытта биир кэлим, сомоҕо буолан  кини энергиятыгар киирэн хааларбыт, чугастык ылынарбыт.

Талаан! Сөҕүмэр Талаан! Хатыламмат… Ханнык  баҕарар темаҕа бу кэпсээтэҕэ! Тыла-өhө! Саас-сааhынан тиийимтиэ гына тиэрдэр далааhыннааҕа. Кузьма Аполлонович – сүбэhитим, наставнигым буолбута.

Уурунуу сурук үөрэҕэр үөрэммит 15-с бөлөх үөрэнээччилэрэ:

Уурунуу  сурук ньымалара биһиги олохпутугар үтүө уларыйыылары киллэрэр олуктары оҥордулар. Ол иһин Кузьма Аполлоновичка үөрэммиппитигэр махталбыт муҥура суох. Кузьма Аполлонович саха итэҕэлин сөргүтэр туһугар ыыппыт үлэтэ, уурунуу суругу киэҥ маассаҕа таһаарар  просветительскай  хамсааһына салҕааччылардаах буолуохтара, саха итэҕэлин түҥ  былыргы историческай суолун үөрэппит түмүктэрэ инники өттүгэр сөптөөх сыанабылы ылан саха  итэҕэлэ үөһээ тахсарыгар олук охсуохтара.

Зоя Афанасьевна Кононова:

Кузьма Аполлонович  олус үчүгэйдик кэпсиирэ, билиитэ да элбэҕэ бэрт этэ. Олох сылайбакка биир тыынынан үөрэнэр этибит. Уурунуу сурукка кутум ордук сыстыбыта. Биһиги дэриэбинэбит Улахан Аан уурунуу суруктаах хайа үрдүгэр турар. Өрүс үрдүнэн тыаннан барар суолу “сир түннүктэрэ”, улуу  кырдьаҕастар көмүскээн сыталлар дииллэрэ. Кузьма Аполлоновичка үөрэниэхпэр дылы өйдөөбөт этим. Онтум уурунуу суругу харыстаан сыталлар эбит. Учууталбыт маны элбэхтик тоһоҕолоон этэрэ. Эн Хаҥаласкын, үчүгэйдик үөрэт диирэ. Ордук Г.В. Ксенофонтовка сүгүрүйэрэ. Кини барытын сатаан кистээн суруйан хаалларбыт диэн кэпсиирэ. Хаҥалас хайаларын суруктарын барытын ааҕан саха дьонугар, норуотугар Андрей Ивановичтыын улахан үлэни хаалларда. Ап Оллоон Уола   учууталбыт эрэ буолбатах, баар суох сүбэһиппит этэ. Кини өбүгэлэрбит тиийбит, сылдьыбыт сирдэрин аайы Аар Айыы Тойон итэҕэл билиитин өйдөбүллэрин араас ньыманан оҥорон хаалларбыттарын бар дьонугар үөрэтэн, харахтарын аһан бараахтаата. Кузьма Аполлонович салҕаабыт үлэтин кини үөрэнээччилэрэ салҕыахтара диэн эрэнэбин.

Николай Николаевич Иванов – Хоро Холлой, 44 бөлөх үөрэнээччитэ:

Кэриэстэбил

Бараллар Олохтон Доҕоттор
Быраман Дойдуга Сорохтор
Былыргы Өтөҕүн Олбоҕор
Баараҕай Тииттэрин Буоругар.

Бараллар Доҕоттор Олохтон
Быраһаай Дэспэккэ Хомотон
Быстахха Соһумар Ыарыыттан
Былдьанан Соһуччу Дьайыыттан.

Бараллар Доҕоттор Аттанан
Балаҕан Аһаҕас Аанынан
Баҕана Сэргэтин Аттынан
Бүтэһик Аартыгын Суолунан.

Бараллар Олохтон Доҕоттор
Бииргэ Алтыспыт Ыччаттар
Билэ Дьонуҥ Эйгэтигэр
Бэйэккэн Ийэҥ-Аҕаҥ Тэлгэһэтигэр.

Бараллар Сырдыкка-Ыраахха
Биһирээн Тиийиэхтээх Саҕахха
Быдан Дьылларга Бараҕыт
Быралыйа Көтөн Хаалаҕыт.

Булгуччу Олоххут Салҕаныа
Быстыспат Көлүөнэ Дэлэйиэ
Биллэрдии Ааккытын Ааттатыа
Бигэтик Суолгутун Тэнитиэ.
​                                                                          

***

“СилиС” түмсүү кыттыылаахтара.