Марианна Петрова: «Россия лидердэрин академияҕа үөрэтиэхпит»

Саха сиринээҕи тыа хаһаайыстыбатын судаарыстыбаннай академиятыгар үөрэх саҥа хайысхаларын, ньымаларын төрүттээһиҥҥэ былааннахтык үлэлииллэр.

Үс сылтан бэттэх академия сайдыытын тыа хаһаайыстыбатын эрэ кытта буолбакка, тыа сирин биир кэлимник сайыннарыыны кытта ситимнээн хайысхалаатылар. Үөрэҕи ылыахтаах үлэһиттэр компетенцияларын чопчулуурга анаан туһааннаах министерстволары, дьарыктаах буолуу комитетын, улуустары кытта ыкса үлэлииллэр. Ректор, норуот Дьокутаата Иван Иванович Слепцов академия үлэһиттэрин, преподавателлэрин таһымнарын үрдэтиини болҕомтоҕо ылла. Онон араас таһымнаах квалификацияны үрдэтэр үөрэхтэргэ, эйгэни тэрийэргэ анаммыт конкурстарга, кадры уонна студеннары атастаһан үөрэттэрии программаларыгар академия аатыттан ситиһиилээхтик кыттааччылар үксээтилэр. Бу күннэргэ “Россия лидердэрэ” бүтүн дойду үрдүнэн ыытыллыбыт конкурска Марианна Петрова кыттан кэллэ. Марианна Ильинична академия биир тутаах салаатын – Тиһигин быспат үөрэхтээһин институтугар директордыыр. Бүгүн ааҕааччыларга конкурс ис хоһоонун, киһиэхэ дьайыытын билиһиннэрээри кинилиин кэпсэттибит.

Марианна Ильинична, Россия саҥа салайааччыларын иитэр аһаҕас конкурсугар кытыннын. Бастатан туран, тугу ордук чорботон бэлиэтии санаатыҥ?

Конкурска Россия бөдөҥ корпорацияларын, регионнарын салайааччыларыгар тиийэ кэлэллэр эбит. Сахаҕа киһи кута-сүрэ тохтуур сирэ диэн өйдөбүл баар дии. Оннук. Билиэн-көрүөн, сайдыан баҕалаах кэлбит дьон салгыныттан киһи санаата кэлэр, өрө көтөҕүллэҕин. Ол тэтимҥэ бэлэм тиийбит буолан тэбис тэҥҥэ сырыттыбыт.

Полуфиналга диэри ханнык тургутуулары ааһар эбиккиний?

Бастаан дойдубутуттан тест толортообуппут. Ыйытыылара наһаа киэҥнэр. История, культура, литература, математика, география, психология барыта баар. Аны ити ыйытыылар бөлөҕүнэн арахсыбакка сылдьаллар. Бииртэн биир хайысхаҕа соһуччу көһөҕүн. Саҥа кыттар киһиэхэ төһө түргэнник, булугастык таба тайанар эбиккиний диэн тургутуу көрүҥэ эбит дии санаатым. Аны туран, Владивостокка тиийбиппитигэр чиэһинэй буолуу тургутуута буолла. Ол аата, дьиэбититтэн ыыппыт тестэрбит түмүгүн бигэргэтэн сорудахтары толордубут.

Ити кэннэ Саха сириттэн хас буолан хааллыгыт?

Саха сириттэн аан бастаан 2 аҥаар тыһыынчаттар ордук сайаапка киирбит эбит. Онтон 23 буолан полуфиналга барбыппыт. Онтон хос тестээһин түмүгэр Саха Сириттэн 15 буолан хааллыбыт. Онтон салгыы хамаандаларынан үлэ буолла. Олоххо буолуон сөптөөх хас да балаһыанньаны, бырайыактары көрдөрөллөр. Ордук туһалааҕын, кэмигэр сөптөөҕүн көрөн талаҕын. Экономическай суот, юридическай нюанстары билии көмөтүнэн сирдэтэҕин. Хамаандаҕа баар дьоҥҥун кытта алтыһаргар эн этииҥ тоҕо сөбүн сааһылаан биэрэҕин. Аттыгар экспертэр туран ким туохха дьоҕурдааҕын көрөн сыана быһаллар.

Марианна Ильинична, Саха сирин, үлэлиир сиргит, бэйэҕит тускутунан интэриэһиргииллэр дуо?

Ыйытылаһаллар. Үлэлиир академиябын истэн сэҥээрэллэр. Тыа хаһаайыстыбатын аҥардастыы буолбакка, тыа сирин бары хайысхаларын хабан студеннары үөрэтэн эрэрбитин интэриэһиргииллэр. Экономика факультетын сөргүппүппүтүн, ойуур комплексын уонна сири туһаныы факультетын арыйбыппытын хайгыыллар. Тиһигин быспат үөрэхтээһин институтугар үлэлиир хайысхаларбытын ыйыталаһаллар.

Академияны сайыннарыыга саҥа көрүүлэрдэнниҥ дуо?

Наһаа элбэх санаа киирдэ. Сааһыланан, табан үлэлиэххэ эрэ наада. Биһиги сайыннахпытына биһиги студеннарбыт сайдаллар. Ол сайдыы туһата диэн академияҕа үөрэммит оҕолор инникитин Россия лидердэрэ буолуохтара дии. Түгэнинэн туһанан ректорбар Иван Ивановичка уонна бииргэ үлэлиир дьоммор махтанабын.

Саха сириттэн тиийбит кытааччылар аҥаргыт кэриҥэ кыргыттар этигит. Холобур эн элбэх оҕолоох дьиэ кэргэн ийэтэ буоларгын кэпсээтиҥ?

Кыргыттар элбэхпитин биһиги олорор сирбит наһаа тыйыс, онон былыр буоллун быйыл буоллун дьахтар эр киһини кытта тэбис тэҥҥэ хачыгырайар диэн быһааран биэрдим. Элбэх оҕолоохпун истэн ордук бириэмэбин хайдах аттарарбын интэриэһиргииллэр. Улахан уолбут үөрэҕин бутэрэн атын региоҥҥа олорор, үлэлиир, иккис уол -студент, үһүс уол оскуолаҕа үөрэнэр, кырабыт 4 сааһын туолла. Оҕолор бэйэ-бэйэлэрин көрсө үөрүйэхтэр. Аҕабытынаан былааннаан, барыбытын бары үллэстэн сылдьабыт. Аймахтар бэйэ бэйэбитин өйөһөбүт диэн эмиэ быһаарабын.

Маннык тэрээһиннэргэ мустар дьон элбэҕэ киһи сайдыытыгар дьайыыта сүҥкэн суолталаах. Күрэстэһии ньымаларын туттар буолан хамаанданан үлэҕэ киһи быһыытынан хаачыстыбалар, күүстээх уонна ситэрэн биэриэххэ сөптөөх өрүттэр дьэҥкэтик көстөн кэлэллэр. Киһи киһиттэн уратыта куту-сүрү баттаабакка, тулуйсуу уонна сайдыыга дьулуур хаачыстыбаларын көбүтэллэр.

***

Ольга Семенова