Майа Ураһалааҕар “Мас тойуга” салгыы дуорайда

Мэҥэ Хаҥалас улууһун култууратын уонна уус-уран оҥоһуктары оҥоруутун эйгэтигэр кэккэ үтүө үгэстэр бу кэнники уонча сыл иһигэр олох чаҕылхай чахчылара буоланнар, салҕанан иһэллэрэ кэрэни кэрэхсээччилэри үөрдэр, сэргэхситэр. Итиниэхэ, улуустааҕы култуура уонна духуобунай сайдыы управлениетын үлэһиттэрин көҕүлүүр, сүрүннүүр оруоллара сүҥкэн. Уустары, маастардары кытары үлэни управлениеҕа үлэлии киириэҕиттэн Роман Петухов таһаарыылаахтык сүрүннээн кэллэ.

Майа сэлиэнньэтин ытык сиригэр – Ураһалаах алааска “Мас тойуга” диэн ааттаммыт тэрээһин быйыл төрдүс төгүлүн алтынньы 9-11 күннэригэр үрдүк таһымнаахтык буолан ааста. Ыытыллыбытынан бэсиһэ буолар. Бастакы мас оҥоһуктарга улуустааҕы күрэс 2016 сыллаахха дьиэтээҕи сорудах курдук тэриллибитэ диэн Роман Александрович чуолкайдыыр. Үс эрэ кыттааччылаах буолан, маннык халыыбынан ыытыы табыгаһа суох эбит диэн түмүккэ кэлэннэр, 2017 сылтан саҕалаан Ураһалаахха тэрийэр буолбуттара.

– Пандемия буолан, элбэх киһини мунньубатыбыт, – диир сүрүн тэрийээччи. – Бары ирдэбиллэри тутуһан тэрийдибит. Камернайдык барда. Бэл, хаһыаты, тэлэбиидэнньэни ыҥырбатахпыт. Информациятын, онон, тэйиччиттэн биэрии бэрээдэгинэн биэрдибит.

Быйылгы күрэскэ 6 киһи кыттыбыт. Үксэ, Майаттан. Сэлиэнньэттэн Роман Петухов бэйэтэ айыы сыдьаайын санатар “Хомпоруун Хотой айыы” үлэтинэн (Ураһалаахха бастакы кыттыыта, бу иннинэ Төҥүлүгэ ыытыллыбыт аһаҕас “Кэрэһэ бэлиэ” күрэскэ кыттан турар), быраата Петр Петухов олоҥхо тыынын биэрэр “Умсуура удаҕан” үлэтинэн, Архип Скрябин “Хомус тойуга” диэн хомустуу турар кыыс уобараһын айан, Дьулус Марков “Күөх Боллох алгыһа” диэн саха төрүт итэҕэлин уобараһынан, Төхтүртэн Иван Мохначевскай чыычаахтарын –сиэннэрин кэтэһэр саха эбээтин уобараһынан уонна Бөкөттөн Прокопий Скрыбыкин “Ыйдаҥалаах түүҥҥэ” соҕотохсуйбут бөрө уобараһын арыйда. Кыттааччылартан “Мас тойугар” Иван Мохначевскай уонна Прокопий Скрыбыкин бастакы кыттыылара.

– Кыттааччыларга барыларыгар 4-түү миэтэрэ уһуннаах уонна 60-ка сантымыатыр диаметрдаах мастары бэлэмнээн биэрбиппит, – диир Роман. – Күрэс ирдэбилинэн, үлэлэр ис хоһоонноро, тыыннара ыһыахха, Ураһалаахха бэйэтигэр барсар буолуохтаахтара. Быйыл ити хоруона-вирус хамсыгынан сибээстээн күһүн тэрийбиппит эмиэ ыытарга бэйэтэ уратылардаах буолла. Бу иннинэ, ыһыах иннинэ ыытан, наҕараадалааһыннары ыһыахха оҥорорбут. Иккилии күн буолара. Быйыл уһатан, икки аҥаар күн буолбута маастардарга үлэлииллэригэр ыгыма суох, идиэйэлэрин мастан чочуйан таһааралларыгар сөптөөх бириэмэни биэрдэ диэн бэлиэтээтибит. Температурата да олус сөптөөх буолла: итии да, тымныы да буолбатах, үөн-көйүүр суох. Итэҕэһэ диэн күһүн буолан, кыстыкка бэлэмнэнии үлэлэрин кэмэ буолан, күн былдьаһыга эбит. Онон, кыттааччыбыт ахсаана аҕыйах соҕус буолла. Ол иһин, бары маастардарга туохтарын барытын хаалларан, туора ууран туран кэлэн кыттыбыттарын иһин тэрийээччилэр ааттарыттан махталбытын биллэрэбит. Кырдьыга, “Мас тойугун” үөн-көйүүр түһэ илигинэ, ыам ыйыгар да ыытыахха баара диэн толкуйдар бааллара эрээри, ону олоххо киллэрбэккэ кэлбиппит.

Күрэс түмүгүнэн Дьулус Марков үлэтэ бастыҥынан буолла. Иккис миэстэни Иван Мохначевскай ылла. Кини Төҥүлүтээҕи аһаҕас күрэскэ “Хопто тойугунан” эмиэ иккис буолан турар. Онон, “тойуктар” быйыл киниэхэ үтүө эркиннээх буоллулар. Үһүс бириистээх миэстэни Петр Петухов ылла. Кыайыылаахтарга бириистээх, атын кыттааччыларга көҕүлүүр сэртипикээттэр туттарыллыннылар.

***

Ааптар: “Эркээйи” хаһыат,

Источник: ulus.media