АММАҔА КЛЕЩТЭН ЫСТАТЫЫ АҔЫЙААБЫТ ЭРЭЭРИ, СЭРЭХТЭЭХ СЫЛДЬАР ОРДУК

Саас кэлиитин кытта ойуурга сылдьыы биир кутталынан клещ буолла. Урукку сылларга бу үөннэри соҕуруу эрэ баалларын билэр эбит буоллахпытына, билигин күн-дьыл уларыйан буолуо, клещкэ ыстаппыт дьон баар. “Амма олоҕо” хаһыат кэрэспэдьиэнэ улуус кылаабынай судаарыстыбаннай санитарнай бырааһа Айаллаана Романованы кытта бу ыарыыттан хайдах харыстанар туһунан ыйыталаста:

– Айаллаана Николаевна, клещкэ ыстатыы туох кутталы үөскэтэрий?

– Иксодовай клещтэр клещевой энцефалит, боррелиоз вирустарын тарҕатааччы буолаллар. Клещ киһи тириитин быыһынан киирэн обороругар таһаарар сүлүһүнүгэр клещевой энцефалит, боррелиоз вируһун сыһыарар. Клещевой энцефалит, боррелиоз диэн ыарыылар киһи ньиэрбэтин систиэмэтин эмсэҕэлэтэллэр, киһи инбэлиит буоларыгар тириэрдэллэр. Бу ыарыылартан киһи өлүөн да сөп. Билиҥҥитэ Саха сиригэр итинник ыалдьыбыт киһи суох эрээри, сылын ахсын клещкэ ыстатыы элбээн иһэр.

– Дьэ өскөтүн ыстаттахпына тугу гынабын?

– Клещ уһун оттоох, инчэҕэй сиргэ, окко-маска хатанан олорон киһиэхэ ыстанар. Таҥаска ыйаастан баран үөһээ ыттар уонна аһаҕас сир булан тириигэ хатанар. Тирии сааһынан киирэн обороругар таһаарар сүлүһүнэ ыарыыны суох оҥорор буолан, киһи ытырарын билбэккэ хаалар. Оборо олорор клеһи туурар олус ыарахан буолар. Хоботун хаалларымаары пинцетинэн эбэтэр илиигитинэн сурааһынныы ытыттаран баран эрийэн ылыллар. Ыстаппыт киһи тутатына “Суһал көмө” сулууспатыгар тиийэн иммуноглобулин диэн препараты ылыахтаах. Тириититтэн ылыллыбыт клещтэрин биһиги сулууспабытыгар аҕалан туттарыахтаах. Ыстаабыт сирин 70% испииринэн эбэтэр 5% йодунан сотуллар. Илиини кичэйэн сууйуллар.

– Клещкэ ыстаппат туһуттан тыаҕа хайдах харыстанабын?

– Клещкэ ытыттарбат туһугар тыаҕа тахсарга биир өҥнөөх сырдык таҥаһы кэтиэхтээххит. 10-15 мүнүүтэ буола буола тэбэнэ, көрүнэ сылдьыахтааххыт. Уһун бэгэччиккин хам тута сылдьар сиэхтээх ырбаахы ордук. Наскыны бүрүүкэ таһынан кэтиллэр, ырбаахыгын бүрүүкэҕэр симиэхтээххин. Төбөҕөр капюшон кэтиллэр эбэтэр былаат бааныллар. Таҥаскын репелленнэринэн ыстарыаххын сөп. Харыстанар сыалтан тыаҕа тахсыан 1-2 ый иннинэ прививка ылар ордук.

-Улууска клещкэ ыстатыы статистикатын билиһиннэриэҥ дуо?

– Амма улууһугар быйылгы сылга биир киһи ыстаппыта бэлиэтэнэр. 2019 сылга 3 киһи, 2018 сылга 6 киһи ыстаппыта, онтон 2017 сыллаахха 19 киһи ыстаппыта биллэр. Көрөргүт курдук сылын аайы дьон, сэрэтэр ньымалары туттар буолан ыстатыы түбэлтэтэ кэм аҕыйаата дии саныыбын. Онон олохтоохторго туһаайан этиэм этэ, кытаатан бары сэрэтэр миэрэлэри тутуһуҥ, бэйэҕитин көрүнэ, харыстана сылдьыҥ, доруобай буолуҥ!

***

“Амма олоҕо” хаһыат.