Курс валют
$
92.26
0.33
99.71
0.56
Курс валют
Курс валют
$
92.26
0.33
99.71
0.56
Меню
Поиск по сайту

СУНТААРТАН АЙГУЛЬ АШИРБЕКОВА ӨРӨСПҮҮБҮЛҮКЭ ОҔОЛОРУН КЭРЭҔЭ УГУЙАР

10.11.2020 12:47 0
СУНТААРТАН АЙГУЛЬ АШИРБЕКОВА ӨРӨСПҮҮБҮЛҮКЭ ОҔОЛОРУН КЭРЭҔЭ УГУЙАР

Кини аатын иһиттэххэ тута сыралаах үлэ, дьаныһыы, кыайыы-хотуу диэн тыллар ситимнэһэн ааһаллар. Кэккэ сылларга Сунтаар оҕолоро киниэхэ эрчиллэн, дьоҕурдарын, талааннарын таба арыйан циркэ көрүҥэр – акробатикаҕа үгүс элбэх ситиһиилэммиттэрэ. Саха да дьонугар саҥа үөдүйэн эрэр акробатика курдук уустук көрүҥү баһылаан, араас сирдэринэн күөн-күрэстэргэ кыттан инники күөҥҥэ сылдьаллар. Оҕо кыаҕын толору арыйыы, эрчийии-такайыы бэйэтэ туспа сыралаах үлэ.


Сунтаардар «Диаданс» диэн успуорт-акробатика устуудьуйатын ураты дьоҕурдаах оҕолорун, кинилэр ситиһиилэрин истэн киэн тутталлар. «Диаданстары» ситиһиигэ сирдиир, ирдэбиллээх тириэньэр-педагог Сунтаар төрүт ыччата Айгуль Байжановна Аширбекова буолар. Аҥардас ааспыт 2019 сыл ситиһиилэриттэн ылан көрүөҕүҥ: «Просторы вдохновения» норуоттар икки ардыларынааҕы бэстибээл-куонкуруска (Казахстан) – «Цирковое искусство» диэн номинацияҕа I истиэпэннээх лауреаттар; «За смелость» номинацияҕа диплом хаһаайыттара; Норуоттар икки ардыларынааҕы “Art premium” бэстибээлгэ (Казахстан) циркэ көрүҥэр I истиэпэннээх лауреаттар. Өрөспүүбүлүкэтээҕи «Хотугу сулус» ТРК циркэ көрүҥэр I истиэпэннээх лауреаттар. Өрөспүүбүлүкэтээҕи циркэ искусствотын куонкуруһугар – «Дебют года». Бүтүн Арассыыйатааҕы «Танцевальное призвание» хореографическай искусство бэстибээлин 2 тууругар I истиэпэннээх лауреат. Өрөспүүбүлүкэтээҕи «Зима начинается с Якутии» куонкурус-бэстибээлгэ I истиэпэннээх лауреаттар. Бүтүн Арассыыйатааҕы «Танцевальное призвание» бэстибээл 3 тууругар I истиэпэннээх лауреаттар. Бу өссө 2019 – биир эрэ сыллааҕы ситиһиилэрин аахтахха. Быйылгы 2020 сылга «Таланты Земли Олонхо» куонкуруска «Звездочки» дуэт I истиэпэннээх лауреат буолан «Самы яркий зрелищный номер» анал аат хаһаайыттара, бу куонкуруска иккис нүөмэр «Зажигалочки» II истиэпэннээх лауреаттар өссө даҕаны итинник быйылгы ситиһиилэри ааттыы туруохха сөп. Хайдахтаах курдук үлэ түмүгэй?

Былырыын тириэньэр Айгуль Байжановна Дьокуускай куоракка көспүтэ. Иитиллээччилэрэ ити сонуну олус хомойо истибиттэрэ. Бэл диэтэр, кинини сэргэ дьарыктаабыт оҕолоруттан эмиэ дьиэ кэргэнин кытта көспүт иитиллээччилэр эмиэ бааллар.

Киин куоракка тиийэн, устуудьуйаҕа саҥа сүүмэрдээһин оҥоһуллан, 35 оҕо талыллан «Модун» успуорт комплекска дьарыктанан саҕалаабыттара.

Хомойуох иһин быйылгы 2020 сыл араас эйгэҕэ барыны-бары хааччахтаата. Бу соторутааҕыта Айгуль Байжановна билиҥҥи кэм ирдэбилинэн онлайн – интэрниэт нөҥүө дьарыктары ыытан саҕалаата. Бу эрэ биллэриини кэтэһэн олорбут баҕалаах оҕолор, дьарыктана сылдьыбыттар, төрөппүттэр тута сибээстэһэ охсон, былдьаһа-тарыһа суруттардылар. Онон бу сэтинньи ый икки маҥнайгы өрөбүллэрэ долгутуулаах, күүтүүлээх саҥа ньыманан-онлайн дьарыктар этэҥҥэ сэргэхтик буолан аастылар. Бу интэрниэт нөҥүө дьарыкка Сунтаартан эрэ буолбакка, Мииринэй, Кэбээйи, Нерюнгри, Ньурба, Уус Алдан, Нам оройуоннарыттан, Баатаҕайтан, Дьокуускайтан киирдилэр. Чэбдик олоххо уһуйааччы, Сунтаар биир кэрэ аҥара, билигин Дьокуускайга үлэлиир-хамсыыр Айгуль Аширбекова циркэ көрүҥүн хайдах саҕалаабытын, устуудьуйатын туһунан  бу курдук билиһиннэрэр:

– Айгуль Байжановна, акробатика диэн биһиэхэ, сахаларга, сонун, саҥа көрүҥ. Оттон эһиги бу ааспыт 2019 сылы элбэх ситиһиилээх түмүктээбит эбиккит, быйылгы да дьылга ситиһии, кыайыы-хотуу аҕыйаҕа суох. Бэйэҥ тускунан уонна хайдах саҕалаабыккын билиһиннэриэҥ дуо?

– Мин бэйэм идэбинэн экэнэмииспин. Бу идэм таһынан 2016 сылга кэтэхтэн Хабаровскай куоракка ДВГАФК (Дальневосточный спортивный центр, курсы акробатики для дошкольных детей) үөрэммитим. Аан бастаан 2014 сыллаахха И.С.Иванов аатынан Сунтаар 2 N-дээх оскуолатын дириэктэрэ Василий Русланович Иванов ″хореограф наада, биһиэхэ хореограбынан үлэлии кэлбэккин дуо″ диэн ыҥырбыта. Үөрүүбүн кытары сөбүлэспитим.

Хореографтыы сылдьаммын тута хас да оҕону акробатикаҕа барсыах курдуктар диэн бэлиэтии көрбүтүм (Никитин Вадим, Рыкова Жанна, Антипина Диана о.д.а.). Ити сылтан оҕолору дьарыктаан саҕалаабытым. Бэйэм кыра эрдэхпиттэн успуорка, үҥкүүгэ сыһыаннаах оҕо этим, оннук кэрэ эйгэҕэ улааппытым. Оҕо сылдьан гимнастка, акробатка буолар баҕа санаалааҕым. Оттон бу “Диаданс“ диэн спортивнай-цирковой, акробатическай устуудьуйаны ити сыл алтынньытыгар тэрийбитим. Онон оҕолору үөрэтэммин баҕа санаабын толорорго санаммытым.

Тириэньэр идэм ити сылтан саҕаламмыта. Биһиги аан бастакы кыайыыбыт 2015 сылаахха кэлбитэ. «Хотугу сулус» ТРК куонкуруһугар циркэ жанрыгар кыттыбыппыт. Ити оруобуна саас, суол хаайтарыытын кэмэ этэ. Уон оҕо уонна төрөппүттэр буолан стыковканан айаннаан тиийбиппит. Дьэ, ол айан бөҕөнү айаннаан тиийэммит 1 истиэпэннээх лауреат буолан, кыайыы өрөгөйүн билбиппит.

– Ханнык баҕарар успуорт көрүҥэр дисциплинэ, тулуур, дьулуур ирдэнэр, эн бэйэҥ төһө ирдэбиллээх тириэньэргиний?

– Тус бэйэм санаабар, кытаанах ирдэбиллээхпин. Туруоруммут соругу хайаан даҕаны тиһэҕэр тириэрдэри, ирдээбиппин оҥотторон баран биирдэ тэйэбин. Ол да буоллар, оҕону кытта үлэлиир киһи буоларым быһыытынан, хайаан даҕаны кэмигэр оҕону хайгыыбын, сөбүнэн сымнаан, ачаалатан ылыахпын сөп.

– Дьарыктыыр оҕолоруҥ төрөппүттэрин кытта хайдах үлэлэһэҕин?

– Төрөппүттэрбин барыларын кытары биир улахан дьиэ кэргэн курдукпут. «Один за всех, все за одного» диэн девизтээхпит. Сунтаарым төрөппүттэрэ ончу сүрэхпэр бааллар, билигин да чугастар. Мэлдьи сонуммутун үллэстэ, билсэ олоробут. Бассаап бөлөхпүтүн ыспатахпыт, оҕолорум ситиһиилэрин билигин даҕаны барытын билэ олоробун. Онон Сунтардааҕы төрөппүттэрбэр махталым улахан. Куоракка көһөрбөр икки иитиллээчим Алина уонна Дайаана дьиэ кэргэттэрин кытта миигинниин тута көһөн кэлсибиттэрэ. Оттон биир кыыһым Маринам эмиэ быйыл куоракка көһөн кэллэ. Быйылгыттан «Диаданспыт» туох баар көстүүмнэрин иитиллээччим Лилияна ийэтэ уран тарбахтаах эмиэ Сунтаартан төрүттээх Лена Васильевна Илларионова тигэр. Бэйэтэ устуудьуйаҕа кэлэн оҕолор кээмэйдэрин устан, сып-сап сөрү-сөп кэрэ көстүүмнэри тигэн таһаарар. Маны таһынан биир тэҥ көстүүм чехолларын тикпитэ, күрэхтэһиилэргэ тиийдэхпитинэ тэбис-тэҥ буолан көстүүтэ олус үчүгэй, харахха тута быраҕыллар буолааччы. Онон киниэхэ төрөппүттэр, бэйэм истиҥ махталбытын тириэрдэбин. Мин дьолбор «Диаданска» оҕолоругар олус кыһаллыгас, култуураҕа даҕаны, успуорка да чугас төрөппүттэр түбэспиттэриттэн үөрэбин эрэ. Саас аайы бары бииргэ, оҕолор, төрөппүттэр буоламмыт айылҕаҕа тахсаммыт күөс өрүнэн, шашлыктаан, оонньоон, айылҕалыын алтыһан дуоһуйа сынньанан кэлээччибит. Ол кэрэ күннэрбитин билигин олус диэн суохтуубун.

– «Диаданс» тэриллиэҕиттэн элбэх сиринэн араас таһымнаах күөн-күрэстэргэ кытынныгыт. Айан бөҕөтүгэр сырыттаххыт. Биир эмит өйдөөн хаалбыт, умнуллубат түгэн баара буолуо?

– Хаһан баҕарар айаҥҥа турунарбытыгар булгуччу алаадьы астанан барабыт. Айаҥҥа турунуох иннинэ хайаан даҕаны сирбитин-уоппутун аһатан баран биирдэ араҕабыт. Онон оҕолор кыраларыттан бэйэ төрүт сиэригэр-туомугар үөрэнэлэллэр. Биһиги тэриллиэхпититтэн олус элбэх күрэстэргэ сырыттыбыт. Хас биирдиитэ бэйэтэ ураты, умнуллубат, күндү. Үөрүүлээх даҕаны, ыгым-ыксаллаах да араас түгэн буолан ааспыттаах. Олортон холобура, биир түгэммин хаһан даҕаны умнубатым буолуо. Казахстантан, Нур-Султан куораттан күрэхтэһэн бүтэн баран, поездка киирэн оҕолор уонна төрөппүттэр ахсааннарын чуолкайдаатым, арай Селенам уонна төрөппүттэрэ суохтар. Поездпыт хоҥнон эрэр. Мин олус ыксаан хааллым. Бортпроводницаҕа ойутан тиийэммин: «Пожалуйста остановите поезд, моих нехватает» диэн көрдөспүппэр, поезд графигынан барар диэн үттү сарылаан эрэ кэбистэ. Ону хайдах буолуох баҕайыбыный, оҕолорбун уонна төрөппүттэрбин ыыталаан бараммын бэйэм хаалан, дьоммун көрдүү барыахпын наада быһыылаах дии саныы турдахпына поезд хамсаата, дьоммут оруобуна киирэн кэллилэр. Мин үөрдүм ахан, наһаа да аймаммытым! Онон бу түгэни дьэ умнубатым буолуо.

– Акробатика көрүҥэ оҕоҕо тугу биэрэрий?

– Оҕо эт-хаан өттүнэн эрэ буолбакка, бары өттүнэн сайдар. Успуордунан дьарыктанар оҕо ону-маны өйдүүрэ, толкуйдуура, саҥаны ылынара (памята) үчүгэй буолар, тупсар. Актыыбынай, хорсун, дисциплинированнай буола улааталлар. Кыргыттар көнө систээх, тутта-хапта сылдьаллара да ураты кэрэ буолар.

– Циркэ көрүҥэ саҥа сайдан эрэр диэххэ сөп. Аҥардас онно-манна баран кыттан, талааны, дьоҕуру арыйыы диэн улахан түбүк буоллаҕа. Бу көрүҥү сайыннарыыга өйөбүл хайдаҕый?

– Циркэ көрүҥэ диэн сахаларга саҥа үчүгэйдик пропагандаланан тарҕанан эрэр. Онон үөрэтэргэ барыта саҥа, уустуктардаах. Элбэх үбү-харчыны ирдиир. Итиннэ бэрэниилээх оҕолор уонна төрөппүттэр баар буоллахтарына эрэ ситиһиилээх буолаҕын. Этэргэ диэри, бу үлэҕэ дьиннээх фанат буолуохха наада. 2018 сыллаахха РФ уонна СӨ үтүөлээх артыыһа Сергей Расторгуев үбүөйдээх тэрээһиннэрин чэрчитинэн ыытыллыбыт «Мамонтенок» өрөспүүбүлүкэтээҕи бэстибээл-куонкуруска II истиэпэннээх лауреат буолбуппут. Ити бэстибээлгэ үлүгэрдээх тириэньэрдэртэн “За плодотворную работу” диэн анал ааты уонна «Уран Саха» пиирмэ анал бирииһин миэхэ уонна өссө биир тириэньэргэ туттарбыттара.

Сунтаар улууһугар үлэлии сырыттахпына миигин нэһилиэк баһылыга Эдуард Егорович Филиппов уонна “ПАРТИЗАН” НАТК дириэктэрэ Юрий Дмитриевич Очосов биир бастакынан өйөөбүттэрэ. Устуудьуйам оҕолоро дьарыктаналларыгар анаан «Партизан» кулуубугар саала биэрбиттэрэ.

Онон кинилэргэ билиҥҥээҥҥэ диэри махталым улахан. Итини таһынан Оҕо успуорт оскуолатыгар дьарыктанарга биһиэхэ наадалаах «ковровай покрытиеҕа» нэдиэлэҕэ 1-2 эрчиллэр этибит. Оскуола дириэктэрэ Александр Николаевич Михайловка эмиэ улахан махталлаахпыт. Улууспут баһылыга Анатолий Васильевич Григорьев биһиги устуудьуйабыт элбэх оҕолоох дьиэ кэргэттэригэр үп-харчы боппуруоһугар үгүстэ өйөөн, абыраан турар. Онон оҕолорбут үүнэн-сайдан, дьаныардаах дьарыктара ситиһиилэнэригэр күүс-көмө, өйөбүл буолбут бар дьоммутугар махталбыт муҥура суох.

– Элбэхтик эрчиллэн, араас таһымнаах күрэстэргэ холонон, ситиһиилэнэн оҕолорго умнуллубат кэрэ түгэннэр хааллахтара. Оттон бу быйыл хааччах сылыгар дьарыктарын төһө эрэ суохтаатылар. Интэрниэт нөҥүө дьарыгыҥ туһунан билиһиннэрэ түс эрэ?

– Сэттиньи сэттис күнүттэн онлайн дьарыкпын саҕалаатым. Сунтаар улууһуттан 15 оҕо киирдэ. Бу дьарыкка өрөспүүбүлүкэ араас оройуоннарыттан уопсайа 40-тэн тахса оҕо киирдэ. Онон «Диаданспыт» географията кэҥээтэ. Онлайн дьарыкпыт этэҥҥэ үчүгэйдик ааһа турар, табыллар. Бастакы иитиллээччилэрбин Маринабын, Алинабын, Дайаанабын көҕүлүү, өйүү таарыйа кыратык хамнастаталаан инструктор оҥортообутум. Кинилэр хамсаныыларын үчүгэй баҕайытык оҥорон, көрдөрөн биэрэллэр. Мин оҕолорго дьарык терминнэрин этэбин, ким тугу алҕаһыырын көрөн олорон көннөрөбүн. Онон билиҥҥи кэм ирдэбилинэн онлайн үөрэтэр сатанан эрэр эбит дии санаатыбыт. Бу интэрниэт нөҥүө онлайн дьарыкка өссө даҕаны Сунтаар улууһуттан дьарыктаныан баҕалаах оҕолор баар буоллаххытына, миэхэ сибээскэ тахсыҥ диэн ыҥырабын. Бу хааччахтааһын бүттэҕинэ инникитин сайыҥҥы кэмҥэ Сунтаарга баран оҕолору эрчийтэлээн, саҥа акробатическай үҥкүүлэри туруорар былааннаахпын. Кыра кэнсиэр бэлэмнээн туруорар баҕа санаалахпын.

– Айгуль Байжановна, кэнчээри ыччаты чэбдик олоххо уһуйар, оҕолору, төрөппүттэри биир ситимниир дьарыккар мэлдьи ситиһии сиэттиһэн кэлэ турдун!

Сценаҕа тахсан ураты иирэ талахтыы имигэс, уустук кэрэ көстүүнү бэлэхтиир оҕолор – бу кинилэр дьаныардаах дьарыктарын түмүгэ. Көрөөччү ытыс тыаһын харыстаабакка бэлэхтээн, сөҕө-махтайа, хайгыы эппит тыллара «Диаданс» оҕолорун, бэриниилээх тириэньэр-педагог сыралаах үлэлэрин сыанабыла буолар.

***

Юлия Алексеева

Источник: ulusMedia

Оставить комментарий    

Шиномонтаж Левша

СахаСтройПлит
Cтоматология 32
«Стоматология Все 32»