Правительство тыа сиригэр “оптимизацияны” салгыы ыытар былааннаах

Правительство бэрэссэдээтэлин э.т. анаммыт Андрей Тарасенко тыа сиригэр – бюджеттэн үбүлэнэр муниципальнай тэрилтэлэри “бэрээдэктиири” салгыыр былааннаах.

Ол туһунан  экономика миниистирэ Майя Данилова солбуйааччытын аатыттан улуус баһылыктарыгар тиийбит докумуон туоһулуур.

Аҕыйах хонуктааҕыта улуус баһылыктарыгар атырдьах ыйын 19-гар диэри улууска бюджеттэн үбүлэнэр төһө тэрилтэ баарын, хас киһи онно үлэлиирин, баччааҥҥа диэри тоҕо “правительство былаанын” толорбокко сылдьалларын анаалыстаан ыыталларыгар сорудахтаабыт. Онон тыа дьонун үлэтэ суох хаалларар правительство айдааннаах  “202-с дьаһала” салгыы олоххо киирэр буолбут.

Солодов правительствоны салайарын саҕана, тыа сиригэр дьону үлэтэ суох хаалларар 202-с дьаһалы  Айсен Николаев көтүрбүтэ. “202-с дьаһалы урукку [куһаҕан] правительство ылыммыта, биһиги ону [үчүгэйдэр] көтүрэбит. Ким да үлэтэ суох хаалыа суоҕа” диэн буолбута. Ол гынан баран Ил Дархаммыт эппит тылын дуораана сүтэ илигинэ тыа сиригэр 780 медицинэ үлэһитэ үлэтэ суох хаалбыта. Административнай аппарат аҕыйыа диэбиттэрэ даҕаны, хата төттөрү “кыра-хара” дьон ууратыллыбаттара. Иэдээн буолбат дуо, бу билиҥҥи кэмҥэ сүүһүнэн саха ыала үлэтэ суох хаалара? Тугунан айахтарын ииттинэн киһи-хара буолаллар, оҕолорун иитэллэр, үөрэтэллэр?

Быраас, эмп-томп, балыыһа тиийбэтэ дьэ бу пандемия саҕана ырылхайдык көһүннэ. Улаханнык ыалдьыбыт, өрүһүммэтэх дьон ахсаана Дальнай Востокка эрэ буолбакка, Россия атын регионнарыгар да холоотоххо, бу аҕыйах нэһилиэнньэлээх Саха сиригэр олус элбэх буолан биэрдэ. Бу күҥҥэ диэри ыарахан дьаҥ тарҕана турар, тохтуур сибикитэ биллибэт.

Ити былырыын медицинэ эйгэтигэр 800-чэкэ киһи үлэтэ суох хаалбыт буоллаҕына, быйыл төһө-хачча киһи бюджет тэрилтэтиттэн уурайара биллибэт. Номнуо атырдьах ыйын 19-гар диэри кулубалар  тэрилтэлэрин, үлэһиттэрин ахсаанын чуолкайдаан, төһө штаты сарбыйыахтаахтарын “ырытан” ыытыахтаахтар.

Правительство муниципаллары күһэйэн, баһылыктар илиилэринэн дьону уураттарар санаалаахтара көстөр. Улуустар республика бюджетыттан тутулуктаахтар, бары ууммут илиилээх, нэлэйбит ытыстаах олороллор. Экономика миниистирэ Майя Данилова республика олохтоохторун туһугар экономиялыыры баҕас сатыыр, хата, ол оннугар республика бюджетын хас да сыллаах миллиардынан иэскэ баайар, араас олигархтары кытары  “концессионнай сөбүлэҥнэргэ” илии баттыыры дэгиттэр сатыыр.

Аны билигин республика бюджетыгар РФ хааһынатыттан олохтоох былаастар боломуочуйаларын толороллоругар биир да солкуобай киирбэккэ турар диэн информация кэллэ. Суруналыыстар суруйалларынан, “А-Проперти” Нерюнгри таас чоҕун хостуур “Мечели” атыылаһарыгар республика бюджетын “прачка” оҥостубуттар –   атыы-кутуу нолуогун саха бюджетыгар ыытан кэбиспиттэр. Онтон сылтаан федераллар республикаҕа кэлиэхтээх субвенцияны быспыттар.  “Бэйэҕит харчыгыт элбэх”.

“Ал5аска” ыытыллыбыт нолуок бюджеккэ иҥэрэ буоллар, дьиҥинэ, туох куһаҕаннаах буолуой,  бэрт этэ. Ону хомойуох быатыгар, соторутааҕыта миниистир Майя Данилова “алҕаска” киирбит нолуок хаһаайыттарыгар булгуччу төннүөхтээх диэн эттэ. Инньэ гынан, федеральнай бюджеттан кэлиэхтээх харчыттан маттыбыт, ол “алҕаска” кэлбит нолуокпутун да туура тутан ылаллар.

Онон республика бюджетын кэтэх бас билии курдук туттуу, олигархтар интэриэстэригэр туһаныы, эргитии-урбатыы – боростуой тыа дьонугар охсуулаах буолла. Билигин харчы суох дии-дии улуустарга үлэ миэстэтэ сарбыллыаҕа. Ол иһин ыксал бөтөрөҥүнэн баһылыктары муннукка-ханныкка ыгыталаан эрэллэр. Билигин куһаҕан “варяг” Тарасенко буолуоҕа, чээ оҕо Айсен Николаев буолуоҕа. Дьиҥинэн, тугун барытын туран биэрээччи, дьонун-дойдутун кыһалҕага угааччы ил дархаммыт буоллаҕа.

Отто депуттаттарбыт тэллэйдии, отоннуу, сынньана сылдьаллар, социальнай ситимҥэ тылба-өспөй буолаллар. Боростуой тыа дьонун ким көскүөй?

***

Туйаара НУТЧИНА,

Aartyk.Ru