Курс валют
$
92.37
0.1
99.53
Курс валют
Курс валют
$
92.37
0.1
99.53
Меню
Поиск по сайту

Олох, таптал, имэҥ

02.12.2020 09:07 4
Олох, таптал, имэҥ

Хомоҕой хоһоонньут Саргылаана СТРУЧКОВА хоһооннорун бэчээттиибит.

Саргылаана Ньурба улууһун Бордоҥ нэһилиэгиттэн төрүттээх. Н.Г.Чернышевскай аатынан Бүлүүтээҕи педучилищеҕа алын кылаас учууталын идэтигэр үөрэммитэ. Педагог.  “Билигин пенсияҕа олоробун, 5 төрөппүт оҕом таһынан 2 оҕону эппиэкэҕэ ылан иитэ сылдьабын, сиэннэрдээхпин”, – диэн бэйэтин билиһиннэрэр

***
Киһилии сыһыан кэмчититтэн,
Доҕордуу сыһыан хобдоҕуттан,
Истиҥ сыһыан татымыттан
Туоххаһыйдым, тууйулуннум,
Тулаайахсыйа сананным.

Биир сылаас көрүү,
Биир өйдүүр этии
Умнаһыта буоламмын,
Сииккэ сиэллим,
Хаарга хаамтым,
Халтай сырыы
Хара муҥун
Харах уутунан сууйдум…

***

Эрэйдээх,
Эндирдээх
Эн биһи сыһыаммыт
Эриэккэс да этэ,
Эриэнэ элбэҕэ…
Эмиэ да
Эйэргиир курдугуҥ,
Эмиэ да
Эмискэ тоҥуйуҥ…
Эпсэри кууһарыҥ,
Элбэҕи этэриҥ,
Эрэнэн эрдэххэ
Эргийэн кээһэриҥ…
Эрэйгэ тэбэҥҥин
Элбэххэ үөрэттиҥ,
Эриэн ыт элэгэр
Эмиэ да киирдэмий?!.
Эр киһи буоллаҕыҥ,
Эрдээхтик эн иһит.
Эйигин аны мин
Эрэммэт эбиппин.
Эйэнэн арахсыах,
Эрэйи көрүмүөх,
Эстибит эрэллээх
Элиэтии көтүмүөх…

***

Курус санааларбын тиһэммин
Куруһуба былаат өрүммүтүм,
Кумуйбут санныбар иилэммин
Кутурҕаны бүрүммүтүм.

Сатыылаабыт көтөр курдук
Санньыйа аргыый хаампытым,
Сатаан көппөт кынаттарбын
Санньылыччы соспутум…

Мин куруук соҕотоҕум
Дьон ортотугар да сылдьан,
Мин куруук огдообо этим
Холоонноох  доҕордоох да сылдьан…

***

Эн-
Сылаас,
Сымнаҕас сыһыаҥҥынан
Сылгытыйбыт куппун
Оҕуурдаан тутан
Далыҥ иһигэр киллээртиҥ,
Кураҥхарбыппын билэн
Күөх оттоох
Кыбыыгар хаайбытыҥ…
Мин-
Тэппини көрбөт
Тэһии кутум
Тэлгэһэҕэр
Тэһийбэккэ
Тотон, туолан,
Таһымнаан
Тэбиэһирэр түгэнигэр,
Таптыыр, өйдүүр харахтарын
Тырымнара тохтотуо,
Тыбыырбахтаат уоскуйуом,
Тэһииммиттэн сиэттэриэм…

***

Саргыы, барыма дии сатыаҥ
Ыраатар бэйэбин сайыһан,
Кытылга соҕотох хаалыаҕыҥ-
Дьылҕабыт ыйааҕын ылынаар.

Саргыы, кэлиий дии сатыаҥ
Ыас хара соҕотох түүннэргэр,
Түбүктээх күнүскүҥ кэнниттэн
Түүллэргэр көрсөҥҥүн дьоллонуоҥ…

Доҕоруом, олоҕум бүтэһик аргыһа,
Дьылҕабыт бэлэҕин сыаналыах,
Халтайга, ааһарга, көлдьүҥҥэ
Хаарыаннаах кэммитин бараамыах.

***

Эн уонна мин
Көрсүөхпүт дуо бу сиргэ,
Отуора алдьаммыт
Бу орто дойдуга,
Үтүрүйсүү-үҥсүһүү
Түбүлээбит кэмигэр,
Дьалхааннаах үйэбит
Баалларын быыһыгар…

Үтүмэн да үгүс киһиттэн
Арааран билиэм эйигин,
Эгэлгэ да элбэх харахтан
Арааран булуом эйиэнин,
Сир сиҥнэр, күн көҥнөр
Чыпчылҕан да түгэнигэр
Эйигин булан көрбүт
Сүрэхпэр сүдү үөрүүлээх.

***

Тапталынан таһымныыр,
Дьалыҥынан дьалкыйар
Үтүө, кэрэ кэмнэрим
Номнуо ааһан эрэҕиэт.

Сүрэх үөрэн эппэҥниир,
Сүһүөх хамсыы долгуйар
Дьиктилээхэй түгэнэ
Күрэммитиҥ түргэнэй.

Хара быарым хамсыар диэри
Хааным кэйэн тыгыалыыра
Тохтообутуҥ тоҕо сүрэй,
Эстибитиҥ эмискэтэй.

Харахпынан хайгыырым,
Сүрэхпинэн сөбүлүүрүм
Суоҕун иһин, быһыыта,
Уоскутабын бэйэбин…

***

Эн
Харыстыыр сыһыаҥҥар
Хаҥыл бэйэм
Сылаанньыйа
Сымнаабытым.

Эн
Истиҥ эйгэҕэр
Тоҥуй бэйэм
Уйадыйа
Ууллубутум.

Эн
Ыраас тапталгар
Ыгым бэйэм
Ымманыйа
Ыллаабытым.

***

Күннээх халлаан оҕотугар
Миэхэ манна кыараҕас…
Хандалылаах кэриэтэ
Хааччахха, бобууга
Мин тыыным хаайтарар,
Куолайым бобуллар.

Киэҥ куйаар кыыһыгар
Миэхэ манна кыараҕас…
Татым санаа, албын-көлдьүн,
Сирэй көрбөх, иҥсэ-обот
Баһылаабыт сиригэр,
Орто дойдум туонатыгар…

***

Эйиэхэ сыстаммын
Үйэ-саас туруоҕум,
Сылааскын иҥэрэ,
Тоҥмуппун аһара…

Баастарбын-дьарҕабын,
Тоҥмуппун-ааспыппын,
Соҕотох түүннэрбин-
Барытын умнуоҕум.

Ол курдук эн эрэ
Эриэккэс эйгэҕэр
Эмтэниэм, үтүөрүөм,
Туос ама буолуоҕум!

***

Сахалыы саҥаны
Саҥардын диэннэр
Салайан ыыппыттар,
Саллаҕар баспар
Салгын куппун
Сахалыы иитэн бараннар
Сайа үрэн киллээртэр.

Тиҥиргии тэбиэлиир
Тыгыалас хааннаах
Тымырдаах сүрэхпэр
Тыыннаах тылы
Тылбыйдын диэннэр
Түөһүм тылынан хайытан,
Тойук добун дорҕоонун
Туонатыгар торолуйбут
Толуу-мааны ийэ куппун
Тоҕо кутан биэрбиттэр.

Хара быарым диэкинэн
Хайа быһан бараннар
Халлаан алтыс бүүрүгэр
Хаһаайыннаан олорор
Хара Суорун тойонтон
Буор куппун ыланнар
Хоохтуу түһэн бараннар
Хоһоон-ырыа суруйар
Хотун буоллун диэн анаан
Ходьоччу симэн кээспиттэр.

***

Өлтүм кэннэ
Туохха наада
Суолтатыгар этиллэр
Хойутаабыт этиилэр…
Ону барытын
Билиэм суоҕа,
Истиэм суоҕа,
Орто дойду олоҕуттан
Кутум номнуо арахсан…

***

Хаһан эрэ миэхэ да
Таптаабыт сиригэр миэнэ диэн
Алыс минньигэс бэчээт уурар
Муннулаах уос баар этэ.

Атын дьонтон күөйэ кууһар,
Имэрийэр, илбийэр
Дьикти сылаас, сымнаҕас
Таптыыр илии баар этэ.

Аны мин көҥүлбүн –
Атах балай да барыым,
Ханна бардыҥ, сэгээр диэн
Күөйэ кууһар илии суох,
Кэлээр, күүтүөм диир уос суох…

***
Эдэркээн сааһыгар
Эмискэ суох буолбут
Кэргэммин ыыттыннар,
Саргыгын бул диэннэр…
Уун-утары
Көрсөрө да буоллар
Букатын билбэккэ
Таспынан ааһыаҕа,
Эдэркээн Саргытын
Ыҥыран сүүрэлиэ…
Онтон мин туруоҕум
Кинини аһынан,
Бу баарбын диирбиттэн
Сүрдээҕин кыбыстан…

***

Иилии кууһар
Илиилэр
Илгэлээх сылааһынан
Илгийдилэр,
Ичигэс эйгэлэригэр
Ириэрдилэр…

Итиинэн таарыйар
Имэҥнээх уостар
Иҥсэлээх суоһунан
Иэммин кэдэҥнэттилэр,
Испин-таспын барытын
Илбиһирэ дьалкыттылар…

***

Инчэҕэй эттээх тулуйбат
Иҥсэ-обот соллоҥноох
Имэҥ уоттаах оонньуутун
Илбиһирэ түһэрдиҥ…

Кынталдьыйар кыыс кутум
Куота көтө сатаабытын
Кууһа тутан сыһыттыҥ,
Кыбыйан ылан налыттыҥ.

Уоспун булан утаппыттыы
Уураан бардыҥ уҥарардыы,
Утарсыах санаабын ууратаҥҥын
Уулларан, уоскутан нуураттыҥ.

***

Дьалыҥа киирбит эр киһим
Дьаралытар суоһуттан
Дьахтар эрэ буолларбын
Дааммын биэрдим, бэринним.

Ол барыта-
Эн сылааскар бигэнэн,
Эн имэҥҥэр бэринэн,
Эн таптыыргар эрэнэн,
Эр киһим эн эрэ – мин эрим.

***

Тарбах төбөтүнэн таарыйыаҥ,
Тута таалыам, налыйыам,
Таптал нарын тылларын
Тохтообокко сипсийиэҥ,
Толорукаан түөстэрбин
Тутан ылыаҥ сэрэнэн,
Тумуктарым чопчуларын
Тылыннарыаҥ имэҥирэн…
Таптыыргар толору эрэнэн
Талбаарыам эйиэхэ бэринэн…

***

Таптыыр киһим барахсан
Таабырыным таайыытын
Тыла да суох таайыаҕа,
Тапталынан хардарыаҕа…

***

Хороонноох тыһы кыыл кэриэтэ
Холоонноох доҕорум
Хоонньугар киирэммин
Хонноҕун анныгар хорҕойуом.

Ханнык да хахсаат тыал аргыара,
Ханнык да хаар-самыыр силбигэ
Хотуппат мин сылаас эйгэбин,
Холкуйар, сынньанар мин дьолум уйатын.

***

Миэхэ кэлиэхтээх ыллыгыҥ
Ычыкка киирэн сүттэҕэ,
Аҕалыахтаах аартыккын
Силлиэ-буурҕа типтэҕэ,
Айаннаан испит суолларгын
Ардах уута суурайдаҕа,
Хайысхатын сүтэрбит
Хараабылыҥ муннаҕа
Атын кытылга тигистэҕэ…

***

Күн-дьыл ааһар түргэнник
Тохтор кумах кэриэтэ.
Ону кытта сыыйа уостар
Умнуллубут таптал уота,
Эрэл эмиэ сэмээр эстэр
Эн кэлэргин кэтииргэ…

***

Аалай баарыстаах хараабыл
Хапытаана буолаҥҥын
Эдэр-сэнэх эрдэххэ
Кэлбэтэҕиҥ эн миэхэ.

Түҥнэркэй туос тыыга олорбут,
Көмүс күөнэҕин куоттарбыт
Балыксыт эрэйдээх буолаҥҥын
Булбутуҥ мин хомобун.

Алдьаммыт харыытам таһыгар
Хаалларан барыаҕыҥ быраҕан.
Балыксыт ойоҕо буолумуум,
Кытылбыттан мин  кыйдыым.

***

Өссө да кытылга турабын,
Өссө да муораны маныыбын…

***

Бүтэһик кирбии
Тиһэх мүнүүтэ
Өйбүн өһүлэр түгэнигэр
Эйигин саныам,
Эйигин ааттыам,
Эйигин көрсөөрү тиэтэйиэм.
Сырдык устун
Эдэр кыыстыы
Эн күүтэргин эрэнэ
Сындыыс буолан
Көтүөҕүм.

***

Обсуждение • 4

Добавить комментарий
  1. Оһуохай Уола- Федоров Дм. Ник.

    Хоһооннор астыктар!!!

  2. дед

    сурдээх иэйиилээх хоьооннор, автор барахсан оло5ун до5орун сутэрэн, кини истин сыьыанын, тапталын санаан, ахтан, уйадыйан суруйбут, киьини толкуйдатар…

  3. Альбина Күндээдинскэҋэ

    Оһуобаҋ да үчүгэҋ хоһуҋуулар олус астына аахтым, истиҥ иһирэх иэҋиилээхтэр,киһини уҋадытар.

  4. Александр ИЛЬИН-ЕГОРОВ

    Дириҥ ис хоһоонноох, киэп өттүнэн эмиэ уурбут-туппут курдук чаҕылхай хоһооннор. Үрдүк таһымнаах бэйиэт айымньылара 😉👍

Оставить комментарий    

Шиномонтаж Левша

СахаСтройПлит
Cтоматология 32
«Стоматология Все 32»