Хасан Хайырсевер: Саха тыла сүтэр кутталлаах тыллар ахсааннарын бастакы таһымыгар сылдьар
Олунньу 18-19 күннэригэр Чурапчыга “Тыл-омук тыына” диэн бастакы республикатааҕы форум буолан ааста. Чуолаан бу форум бастакы саха алпаабытын айбыт лингвист-учуонай С.А. Новгородов төрөөбүт дойдутугар тэрилиннэ.
Форумҥа саха тылын анаан-минээн үөрэтэр, чинчийэр учуонайдар кэлэн кытыннылар. Ыраахтан кэлбит ыалдьыттар – Герцен аатынан Санкт Петербурдааҕы гуманитарнай университет илиҥҥи тыллары үөрэтэр кафедра доцена, учуонай Маргарита Дубровина, Санкт-Петербург куораттан СПбГУ илиҥҥи тыллары үөрэтэр кафедра сэбиэдиссэйэ Алексей Пылев, Анкара (Турция) Хажеттепе үнүстүүт, аныгы түүр тылын кафедратыттан наука кандидата Хасан Хайырсевер бааллар диэн эрдэ Чурапчыттан сонун кэлбитэ.
Хасан Хайырсевер саха тылын – түүрдэр түҥ былыргы тылларын көрүҥүн илдьэ сылдьар диир. Былыргы түүрдэр тааска хаалларбыт руналарын суруктара уонна саха тыла атылыыларын этэр.
Омук киһитэ олус хомоҕойдук сахалыы саҥарарын истэн дьон сөхтө-махтайда.
Турок учуонайа тыл этиитин сүрүн санаата: “Омук тылын сүтэрдэҕинэ – омук аатыттан ааһар”. Оҕоҕо, ыччакка анаан сахалыы мультиктары, киинэлэри айыахха наада диир. Лааҕырдары тэрийэн үөрэтиэххэ сөп диэн этэр.
Былырыын Дьокуускайга кэлэ сылдьан саха оҕолоро төрөөбүт тылларын билбэттэриттэн наһаа хомойбут, онтон Чурапыга кэлэн баран санаата көтөҕүллүбүт. Онон төрөппүтэргэ оҕолорун ийэ тылларынан иитэллэригэр махтанна.
-Мин өссө саха тыла – эбээ тыла диэн ааттыахпын баҕарабын, – диир. Уонна холобур быһыытынан, нууччалыы акцена суох саҥарар саха доҕорун туһунан кэпсиир. Ол ахтар киһитэ оҕо сырыттаҕына эбэтэ мөҕө-мөҕө сахалыы үөрэппит эбит. – Эһээ, эбээ суолтата тылы үөрэтиигэ олус улахан оруоллаах, – диэн түмүк оҥорор.
Турок учуонайа саха тыла сүтэр кутталлаах тыл ахсааныгар киирэ сылдьар, сүтэр кутталынан бастакы таһымҥа сылдьар диир. Урут Сэмэн Данилов суруйарынан, 1950-с сылларга саха интеллигенцията сахалыы саҥарарыттан кыбыстар, билбэккэ буола сатыыр эбит буоллаҕына, билигин интеллигенция эрэ буолбакка норуот оннук таһымҥа түспүтүн бэлиэтээтэ.
Түмүккэ Хайырсевер Сэмэн Софронов “Сахам тыла” диэн хоһоонун сүрдээх долгутуулаахтык аахта.
Видеота – https://youtu.be/CnYpb3hUvEc
***
Источник: Aartyk.ru
Обсуждение • 6
Добавить комментарийОставить комментарий
Шиномонтаж Левша
Cтоматология 32
Бу маладьыаһы. Омук дьоно кэлэн өйдөтө сылдьаллар төрүт тылбытын харыстыахтаахпытын. Бэйэбит буоллаҕына аанньа ахтыбаппыт, тутахсыттыбыт, наар нууччалыыга оҕуннубут. Сахабыт тылыгар төннүөхпүтүн наада, саамай туспа өйдөөх-санаалаах, олохтоох-дьаһахтаах, олоххо көрүүлээх омук буоларбытын ол эрэкөрдөрөр. Онон Сахам дьоно оҕолоргутугар, сиэннэргитигэр Сахабыт тыла кэрэтин кэпсээн, остуоруйалаан, наада буоллаҕына ирдээн да ылын.
Чурапчылар дьиҥнээх сахалар, атыттар сахалыы саҥарар тоҥустар буолаллар, чуолаан Бүлүү бөлөх аташкааннара!
Чурапчыга тэриллэрэ учугэй, дьиннээх саханы саха дэппит дьоннор теруттэрэ-уустара.
Бүлүү бөлөх улуустарыгар аташканнар суохтар.Хата Чурапчыларын аташкааннар ини.Саха тыл сүмэтин Бүлүү бөлөхтөр илдьэ сылдьаллар.
Үс саха төрүөҕүн
Үс аҥыы ыһарга
Үүрбэ сүөһү оҥорорго
Үчүгэйгит быһыылаах
Түөрт саха төрүөҕүн
Түөрт аҥыы хайытарга
Түҥнэри төлкөлүүргэ
Тиллэр эрэ курдуккут
Төрүт тылы умнумаҥ
Төрдүгүтүн тумнумаҥ
Тойон буолуҥ, хотун буолуҥ
Төрүт тылы туттан үөрдүҥ
Улуу киhи, Семен Данилов оччолорго эппитэ дьэ кэллэ. Кыбысталлар, министерстволарга киирдэххэ, сахалыы эппиэттииллэр.
Аташкаанна – Булуу 17 уйэ5э дылы эбэнкилэр дойдулара этэ, Билигин Булуу оройуонун хоту етте барыта, Угулээттэр энин Елеенннеру кытта эбэнкилэрбит дэнэллэр