Хотугу улуустарга ветеринарнай сулууспалары аччатыы былааннанар

Биир уоспутунан үлэтэ суох киһи ахсаана элбээн иһэр, үлэ миэстэтэ наада диэн этэбит, иккис уоспутунан бюджеккэ үп суох, бюджетниктары аччатыахха диэн дьаһайа олоробут. Өйдөммөт балаһыанньа.

Хотугу сир тыйыс айылҕатыгар төрөөбүт-үөскээбит, хара үлэнэн айахтарын ииттинэр дьон олох күн-түүн ыараан иһэрин эттэринэн-хааннарынан билэллэр. Бу дьон олоҕун хаһан да тибиигэ тибиллибэтэх, буурҕаҕа сөрөммөтөх сыаналаах көстүүм иһигэр олорор чунуобунньуктар өйдөөбөттөр, өйдүү да сатаабаттар. “Кэлии дьон билбэттэр, оттон бэйэбит зампредтарбыт тоҕо тугу да этиммэккэ, ээҕи кытары ээхтии олороллоруй?!” – диэн дьон кыйаханара элбээн иһэр.

Ааспыт нэдиэлэ саҥатыгар улуустардааҕы бэтэринээрийэ управлениеларын уларытан тэрийэр туһунан сүрүн боппуруоһу Ил Түмэҥҥэ дьүүллэспиттэрэ, -диэн Гульнара Байгильдина “Улуус медиаҕа” суруйар.

“Буолаары буолан хара бастакыттан тыйыс айылҕалаах, уустук суоллаах-иистээх ыраах хотугу арктическай улуустар дьоҕус тэрилтэлэрин үрдүлэригэр түспүттэрэ. 2021-2023 сылларга  государственнай бүддьүөккэ үп-харчы кырыымчыктанан, бу салааҕа харчы хамнаска эрэ көрүллүбүт эбит. Онон хоту улуустар сулууспаларын инникитин сарбыйан үлэһиттэри атын киин улуустарга көһөрүү быһаарыллыбыт. Ол эбэтэр Бэтэринээрийэ Департамена 2012 сыллаахха Ил Дархан дьаһалыгар олоҕуран,  бастакы түһүмэххэ Аллайыаха, Эдьигээн, Уус Маайа улуустарынааҕы управлениелары уларытан тэрийэн салайар аппарааттарын Нам уонна Амма улуустарыгар биэрбит.

Оттон иккис суолга быйыл аны  Анаабыр, Өлөөн – Мииринэйгэ, Өймөкөөн – Тааттаҕа, Абый – Уус Алдаҥҥа, Муома – Чурапчыга салайыллыахтаахтар эбит. Бу биэс улууска филиал эрэ быһыытынан хаалыахтаах”.

Буоларын курдук, салалта штаты “сарбыйыы” диэн тылы аны билигин “бэрээдэктээһин” диэн кубулутан олорор.

“Улуус медиа” суруйарынан,  СӨ Бэтэринээрийэтин Департаменын салайааччыта Петр Петров ” үлэһиттэри сарбыйыы былааннаммат, салалтаны уларытан бииргэ холбоон бөдөҥсүтэбит” диэн “быһаарбыт”.

Хата, хоту улуус депутаттара  – Елена Голомарева,  Матвей Евсеев, Иван Андреев уонна Андрей Находкин Арктикаҕа ветеринарнай сулууспаны бэрээдэктээһини утарбыттар.  “Бэтэринээрийэ управлениетын начаалынньыктара хотугу улуустардааҕы управлениелар статустарын намтатыы итиэннэ тугунан охсон тахсара биллибэт”, – диэн сөбүлэспэтэхтэр.

Холобур, суруналыыска кэпсээбиттэринэн, Нам улууһугар холбоммут Эдьигээнтэн бэрэстэбиитэл Майя Попова бу уларытыыттан тэрээһин боппуруостарга үлэ-хамнас уустугурбутун, аны быйыл Чурапчыга холбонуохтаах Муоматтан управление начаалынньыга Матрена Терехова маннык түбэлтэҕэ тыа хаһаайыстыбатын табаары оҥорооччулары кытта быһаччы үлэлэһэр кыаҕа суох буоларын о.д.а. кыһалҕаны этиммиттэр.

 Анаабыр оройуонун бэтэринээринэй чинчийэр лабораториялаах  бэтэринээрийэ управлениетын начаалынньыгын эппиэтинэһин толорооччу Лена Большакова:

– Биһиги Артика усулуобуйатыгар үлэбит чыҥха атынын өйдүөхтэрин баҕарбаттара  биһигини ордук мунчаардар, долгутар. Улууспут үрдүнэн табабыт ахсаана элбэх, ол эбэтэр 21 110 тахса табаны иитэбит, көрөбүт-истэбит. Мин бу идэбэр 1987 сылтан ыла, тыа хаһаайыстыбатын техникумун бүтэриэхпиттэн  харыс да халбарыйбакка үлэлиибин. Онон түбүктээх үлэҕэ, кыра хамнаска бэриниилээх үлэһиттэрбит хайдах  үлэлии-хамсыы сылдьалларын бэркэ диэн билэбин.

“Биһигини Департамеммыт көмүскүөҕүн, уустук кэмнэргэ өйөөн саҥа суоллары тобулуоҕун оннугар итинник толкуйдамматах быһаччы дьаһаллары эмискэччи ылынан эрэр.

Өлөөн бэтэринээринэй управлениетын начаалынньыга Анжелика Николаева маныаха эмиэ утарарын, дьаахханарын этиммитэ. Анаабыртан Мииринэйгэ диэри айан суола ахсынньы бүтэһигиттэн муус устарга диэри эрэ баар. Ити кэннэ сөмөлүөтүнэн биир көтүүгэр 35 000 тыһ. солк. билиэтинэн көтөргөр тиийэҕин. Аны уматык сыаната өссө үрдүк, кэлэрбитигэр-барарбытыгар ороскуоттааҕа биллэр, эмтиэхтээх, харааллыахтаах  табабыт ыстаадалара бөһүөлэктэн лаппа ыраах сыталлар. Билиҥҥитэ  бэйэбит чинчийэр лабораториябытыгар сибиэһэй таба этигэр, балыктарыгар анаалыс ылабыт. Холбоотохторуна, дьэ эстэрбитигэр тиийэбит, ол Мииринэйгэ чинчийиигэ диэн биир киилэ эти ыытарга, кэтэһэргэ-манаһарга да ыарахаттары көрсүөхпүт.

Аны улуустартан кэлбит эдэр исписэлиистэр дьиэнэн ситэ хааччыллыбаттар, хоту сиргэ ас-таҥас сыаната киинтэн үрдүк кэмигэр кыра хамнастаах дьоммут уурайдахтарына тугу булан ылыаҥый…

Үлэбитин сөбүлүүр, дьоҥҥо-сэргэҕэ, улууспутугар туһалаахпыт, табаларбытыгар ыарыы турбатар ханнык диэн санаанан тулуктаһан сылдьабыт. Онон, Департамеммыт салалтата ыксаабакка толкуйдаан, бары өттүнэн ыараҥҥатан көрөн баран биирдэ быһаарыныы ылынарыгар баҕарабыт. Олохтоох бэйэбит бородууксуйабытын астааһын, батарыы кэмигэр Анаабыр улууһугар олус наадалаах бэтэринээринэй управление тэрилтэтин эстиигэ тиэрдибэккэ, миэстэтигэр көрсүллэр кыһалҕалары олохтоохтук быһаарар өйүүрбүт сөптөөх суол буолуо этэ.

Маныаха Ил Түмэҥҥэ буолбут Уопсастыбаннай палаата төгүрүк остуолун түмүгэр кыттыбыт депутаттар туспа сүбэ мунньах оҥорон өссө сирийэн көрүөхпүт диэбиттэрэ эрэмньини үөскэтэр”, – диэн “Улуус медиа” суруйар.

Бюджет үлэһиттэрин сарбыйыы медицинэттэн саҕаламмыта – 800 штат сарбыллыбыта. Билигин үөрэх эйгэтин “бэрээдэктээн” эрэллэр, улуус үөрэҕириитин управлениеларын ыган-түүрэн ыххайыы сүрдээх диэн дьон үҥсэр. Аны ветеринарнай сулууспалар үрдүлэригэр түспүттэр.  Аныгыс сылтан федеральнай – налоговай сулууспалар уонна пенсионнай  фонда улуустарга филиаллара “бэрээдэктэнээри” тураллар. Онон тыа дьонун олоҕо өссө уустугурара күүтүллэр. Бултаан аһаан диэбит да буоллахтарына, билигин бултуур да бобуллан турар, булпут да баһаарга былдьанна. Оттон бу дьону эһии буолбатах дуо?

***

Aartyk.Ru