Ытыктабыллаах сылгыһыттар, сылгыны иитии салаатын бэтэрээннэрэ уонна үлэһиттэрэ!

Эһигини Ил Түмэн тыа сиригэр уонна аграрнай бэлиитикэҕэ сис кэмитиэтин уонна тус бэйэм ааппыттан  Сылгыһыт күнүнэн итиитик-истиҥник эҕэрдэлиибин!

2016 сыллаахха Ил Дархан «Саха Өрөспүүбүлүкэтигэр сылгыны үөрдээн иитии дьаһалларын туһунан» ыйааҕар олоҕуран, кулун тутар 21 күнэ өрөспүүбүлүкэҕэ Сылгыһыт күнүнэн биллэриллибитэ.

Саха сирэ сылгытын ахсаанынан дойдуга бастакы миэстэҕэ сылдьар. Ааспыт 2024 сыл түмүгүнэн сылгы иитиитин бары хаһаайыстыбаларыгар 172 112 төбө сылгы, ол иһигэр 118 602 биэ кыстаан тураллар. Өрөспүүбүлүкэ үрдүнэн 25 хаһаайыстыба племеннай үлэннэн дьарыктанар. Кулуну тыыннаах таһаарыы 2024 сыл түмүгүнэн 60/9 бырыһыаҥҥа тэҥнэспитэ. Көстөрүн курдук, сылгы бүттүүн ахсаана билиҥҥитэ төһө даҕаны көбүччү курдугун иһин, ахсаана сылтан сыл кыралаан сарбыллан иһэрэ дьиксиннэрэр.

Өрөспүүбүлүкэбитигэр тыа хаһаайыстыбатыгар сыһыаннаах эрэгийиэннээҕи 16 сокуон баар. Онтон 4 сокуон сылгыга сыһыаннаах, 2003 сыллаахха сылгыны үөрдээн иитии сокуона ылыллыбыта. Ааспыт сылга ылыллыбыт т/х-тын боломуочуйатын улуустарга кэҥэтии сокуонунан бэриллибит 14 көрүҥҥэ улуустар сылгыны иитии хайысхатынан ыстаапканы үрдэтэр, эбии баасалары тутар кыахтаахтар. Нам, Мэҥэ Хаҥалас улуустара бу хайысханы сайыннарыыга быһаарыныы ылынан үлэни-хамнаһы саҕалаатылар.

Ил Түмэн дьокутааттара бу күннэргэ киин уонна хоту улуустарынан сылдьан үлэ дьонун, ол иһигэр сылгыһыттары кытта көрсөн кэпсэттибит. Сылгыны иитии производство эрэ өттүттэн буолбакка, социальнай өттө эмиэ учуоттанара ирдэнэрин дьон туруорсар. Манна биэнсийэ өттүгэр, сылгыны үөрдээн иитиигэ, мэччирэҥи кэҥэтиигэ, өртөөһүн үлэтин сөргутүүгэ элбэх этиилэр киирдилэр. Онон биһиги Ил Түмэҥҥэ сотору кэминэн бу боппуруостары дьүүллэһиигэ мунньахтары тэрийэн ыытыахпыт.

Сылгыны иитии – биһиги үгэс буолбут төрүт дарыкпыт, экэниэмикэбит биир көдьүүстээх хайысхата буолар. Дьөһөгөй оҕотугар сүгүрүйүү – ытык туом, кэһиллибэт сиэр буолар. Саха норуота баарын тухары сылгыга сүгүрүйүү тохтуо суоҕа.

Сылгыһыт өҥүрүк куйааһы, бытарҕан тымныыны аахсыбакка Дьөһөгөй оҕотун, сыспай сиэллээҕи иитэн, көрөн-харайан бу күҥҥэ илдьэ кэллэ. Ыарахан үлэҕэ ис сүрэхтэн бэринииилээх эрэ буоллахха, сылгыһыт үрдүк аатын тутаҕын. Өбүгэлэрин ытык дьарыгын харыстаан илдьэ сылдьар сылгыһыт дьоммутугар дириҥ ытыктабылбытын тиэрдэбит уонна кинилэринэн киэн туттабыт!

Сылгыттан ылыллар бородууксуйа – биһиги төрүт аһылыкпыт, чэгиэн-чэбдик буолуубут, норуот быһыытынан уһун үйэлэниибит төрдө, чөл ыраас айылҕа бэлэҕэ буолар. Бу күннэргэ улуустарга сылгыһыттар күрэхтэрэ, кэскиллээх кэпсэтии түһүлгэлэрэ тэриллэн ыытыллаллар, сыллата бу хамсааһын кэҥээн тэнийэн иһэр. Дьон-сэргэ сөбүлээн, норуот дууһатынан ылынан бу хамсааһын үтүө үгэскэ кубулуйан ыччат дьону бу салааҕа тардыаҕа, удьуор утума салҕаныа диэн бүк эрэнэбин.

Сылгыһыттарга – тыа сирин хоһуун дьонугар үтүө түмүктэрдээх үлэни, чэгиэн-чэбдик, чөл туругу, этэҥҥэ буолууну баҕарабын. Өбүгэбит үтүө дьарыга салгыы сайыннын, киэҥник тэнийдин, уйгу-быйаҥ дьыл буолуохтун!

***

Александр Атласов, Ил Түмэн тыа сиригэр уонна аграрнай бэлиитикэҕэ сис кэмитиэтин бэрэссэдээтэлэ

Фото из открытых источников