Сунтаар дьоно-сэргэтэ ойуур баһаардарын бохсууга көхтөөхтүк турунан үлэлээтилэр

Бары билэрбит курдук, быйыл сайын биһиги Сахабыт сирин үрдүнэн өтөрүнэн буолбатах уот куйаас, кураан сайын буолан ааһан эрэр. Маннык сайын арай 1888 сыллаахха буолбут эбит. Дьэ ити уһун куйаас, кураан содулугар биһиги Сахабыт сирин үгүс улуустарын үрдүнэн өтөрүнэн буолбатах улахан ойуур баһаардара тураннар улахан иэдээни оҥордулар, хоромньуну таһаардылар.

Биһиги Сунтаарбыт улууһугар бастакы ойуур баһаара ыам ыйын 14 күнүгэр Түбэй Дьаархан нэһилиэгэр саҕаламмыта. Онтон ыла биһиги улууспут сиригэр-уотугар 17 нэһилиэккэ барыта 110 ойуур баһаардара туран умайан күүдэпчилэнэ сырыттылар. Онно барыта 2193 киһи уоту бохсууга сыралаахтык үлэлээтилэр. Ол иһигэр 1525 мобилизованнай дьон, РФ десантнай-баһаарынай сулууспатыттан 195, Ыксаллаах быһыы-майгы министиэристибэтиттэн 42 киһи. Дьэ, ол түмүгэр биһиги кыайыылаах таҕыстыбыт диир кыахтанныбыт. Ойуурга сыһыаннаах үлэһиттэртэн ураты бэйэлэрин баҕа өттүлэринэн үлэлээбит, көмөлөспүт дьоҥҥо ураты махтал тылларын этэбин!

Айылҕа алдьархайын утары охсуһууга кыттыбыт улуус хас биирдии олохтооҕор ураты махталбын улууспут салалтатын уонна тус бэйэм ааппыттан тириэрдэбин. Итини сэргэ махтанабын Ил Дархаммытыгар Айсен Николаевка, СӨ Бырабыыталыстыбатын Бэрэссэдээтэлин бастакы солбуйааччы Дмитрий Садовниковка, Айылҕа харыстабылын миниистиригэр Сахамин Афанасьевка о.д.а.

Кистэл буолбатах, ааспат-арахпат дьаҥы кытта алтыспыт ойуур баһаардара уйулҕабытын улаханнык уйгуурда, санаабытын аймыы сырыттылар. Бастаан утаа айылҕа бэйэтэ таптаабытынан дьаһайбыт уота быйылгы сайыҥҥы кураантан ордук тэптэн, күүстээх тыаллартан күөрт уотунуу күүскэ сириэдийэн, иилиир-саҕалыыр, бохсор кыаҕы биэрбэккэ үөһэнэн айаннаан, дьон олорор сэлиэнньэлэригэр кииртэлии сыһан улаханнык куттаталаабыта.

Бүтүн Арассыыйаны аймаабыт бу быйылгы ойуур баһаардарын утары охсуһууга Ил Дархаммыт Айсен Николаев дьулуурдаах, дьүккүөрдээх туруорсуутун түмүгэр федеральнай салалта улахан көмөнү оҥорбутун биһиги эмиэ улаханнык махтанан бэлиэтиибит. Дойдубут Бэрэсидьиэнэ Владимир Путин быһаччы дьаһалынан, тус бэйэтин хонтуруолунан дойдубут Оборуонатын, Ыксаллаах быһыыга-майгыга министиэристибэлэрин тиэхиньикэлэрэ кытта кэлэн үлэлэспиттэрэ.

Биһиги улууспут дьоно-сэргэтэ бу ойуур баһаардарын бохсууга ким төһө кыахтааҕынан көхтөөхтүк турунан үлэлээтилэр. Бу маннык ыарахан быһыыга-майгыга даҕаны биһиги Сунтаарбыт улууһун дьоно-сэргэтэ түмсүүлээх, уопсай дьыала туһугар көхтөөх улууһунан буоларын өссө төгүл көрдөрдө диир кыахтаахпын. Ол курдук, баһаары умуруорууга кыттыбыт дьон ким тиэхиньикэ күүһүнэн, ким күрдьэх, сүгэ тутан – туох кыалларынан устар сайыны быһа киһилии аһыыры, утуйары умнан туран турууластыбыт. Мин биир бэйэм бу уодаһыннаах уот инники кирбиитигэр, уот кутаа ортотугар буолуталыы сылдьыбытым. Онно көрдөххө, доҕоттор, айылҕа кырдьык ытыыр, айманар эбит.

Өбүгэлэрбит барахсаттар «Ойуурдаах куобах охтубат» диэн мээнэҕэ эппэтэхтэрэ бу да сырыыга көһүннэ диэххэ сөп. Сунтаарым дьоно-сэргэтэ бу ааспыт ыарахан күннэргэ эрэллээх эркин, тулхадыйбат дурда-хахха буоллугут. Баһаары умуруорууга быһаччы да кыттыбаталлар, сүбэ-соргу, алгыс тылларынан арчылыы, харыстыы олорбут дьонум-сэргэм баарын эмиэ билэбин. Эһиги бары күүскүт түмүллэн, өйү-санааны, тулууру, дьулууру, үтүөҕэ, сырдыкка итэҕэли холбоон биир сомоҕо буоламмыт бу уустук күннэри этэҥҥэ туораатыбыт диибин.

Күндү бар дьонум, инникитин айгыр-силик айылҕабыт тыынар тыҥатынан буолар ойуурбутун харахпыт харатын курдук харыстыаҕыҥ!

***
Сунтаар улууһун баһылыга Анатолий Григорьев