Хаҕыннар быһалыы суол оҥоруута салҕанарын туруорсаллар

Бүлүү улууһун Хаҕын нэһилиэгин олохтоохторо оройуон Сэбиэтин сессиятыгар депутаттар Хаҕыҥҥа диэри быһалыы муниципальнай бас билии суолу оҥорууну үбүлээһин боппуруоһун сөптөөхтүк быһааралларын күүтэллэр, эрэнэллэр.

Бүлүү улууһун кытыы нэһилиэгэр – Хаҕыҥҥа билиҥҥитэ өрөспүүбүлүкэ суолталаах Бүлүү-Эдьигээн кыһыҥҥы суолунан сылдьаллар. Тутаах тыла – кыһыҥҥы суол. Ол эбэтэр сайынын сылдьар суолу өрөмүөннээһиҥҥэ – астарыыга, көннөрүүгэ, ууну аһардыыга, кутууга өрөспүүбүлүкэ үп көрбөт, оттон улуус кыттыһара Бүддьүөт Кодексатынан бобуллар. Мастаах түөлбэтин үс нэһилиэгин: Балаҕаччы, Кыргыдай уонна Хаҕын олохтоохторо араас таһымҥа үрдүк өһүөлээхтэргэ сайыҥҥы суол оҥоһуутун туруорса, этинэ сатаан сылайдылар да быһыылаах. Тыа сиригэр суол – тыын кыһалҕа буолара биллэр. Сотору-сотору боппуруос быһаарыллыыта оннуттан хамсыах буолан дьон санаатын көтөҕүөхчэ буолар да эмиэ тохтоон уһаан-тэнийэн хаалар.

2019 сыллаахха Бырабыыталыстыба отчуотугар Тырааныспар миниистирин бастакы солбуйааччыта Сергей Владимиров Бүлүү-Эдьигээн кыһыҥҥы суолу оҥорууга улуус, нэһилиэктэр, министиэристибэ, “Автодор” кыттыылаах бөлөх тэриллэн, сайын суолу көрөн-истэн докумуоннары бэлэмнээн министиэристибэҕэ тиксэрдэҕинэ, бырайыага оҥоһуллан сайыҥҥы суол тутуута саҕаланыан сөбүн быһааран биэрбитэ. Ол сыл сайыныгар кэлэн көрөн барбыттара да буоллар, боппуруос оннуттан сыҕарыйбакка турар. Син биир мастаахтар бүтэр уһугар быһаарыллыа диэн эрэнэ күүтэллэр.

Улуус кыһыҥҥы суолтан Кыргыдайга уонна Хаҕыҥҥа туорааһын суолларын оҥорууга бырайыак бэлэмнэтэн, үбүлээн сылын аайы кыралыы да буоллар үлэ ыытар. Быйыл үбүлээһин боппуруоһа оройуон Сэбиэтин сессиятыгар тиийэн, ситэриилээх уонна бэрэстэбиитэллээх былаас тыл-тылларыгар киирсибэккэлэр, сессия хаста да көһөрүллэн, быһаарыллыбакка “ыйанан” хаалла.
Эбиитин быйыл саас Бүлүү улууһун хоту өттүгэр сытар нэһилиэктэр сирдэрэ-уоттара ууга баран кыһалҕаны сытыырхатан биэрдэ. Айылҕа кубулҕаттара: күһүҥҥү уһун ардах, хаар түспүтүн кэннэ эмиэ халлаан уута тоҕута түһүүтэ, кыһыҥҥы халыҥ хаар, халаан уута, үрэхтэр туолуулара саас сири-дойдуну ууга ыыппыта, нэһилиэктэр улуус киинигэр сиринэн сырыыларын быспыта.

Сир-дойду ууга барыытыгар ама суол ордуо дуо? Суох буоллаҕа. Элбэх нэһилиэк сүөһү ииттэр хаһаайыстыбалара, ол иһигэр бөдөҥ кэпэрэтииптэр бырыы да бадараан суолларынан сайылыктарга сылдьаары, уу суурайбыт муосталарын чөлүгэр түһэрээри сайыҥҥы оттооһуҥҥа кичэһэн ааҕан-суоттаан хаһааммыт сэлээркэлэрин көҕүрэппиттэрэ.

Хаҕын нэһилиэгин олохтоохторо коронавирус дьаҥа ааҥнаан турар кэмигэр “хааччахха – “самоизоляцияҕа” барбыттара. Ыарыыттан харыстанан буолбатах – суол алдьанан. Бөһүөлэктэн тахсар да кыах суох буолбутугар муниципальнай таһымнаах ыксаллаах балаһыанньа биллэриллэн, олохтоох дьаһалта баһылыга Оксана Христофоровна Еремеева салалтатынан эр дьон 7 биригээдэлэрэ тэриллэн, кыра үрэхтэри туоруур муосталары чөлүгэр түһэриигэ туруммуттара. Субуотунньук күүһүнэн уу суурайбыт 15 муостатын өрөмүөннээбиттэрэ. Хаҕыннар улуустан муосталары өрөмүөннээһин төлөбүрүн, ууну түһэрэргэ мелиорация үлэтэ саҕаланарын, быһалыы суолларын салгыы оҥорууга үп көрүллэрин туруорсаллара оруннаах.

Даҕатан эттэххэ, урукку өттүгэр өрөспүүбүлүкэ суолталаах Бүлүү-Эдьигээн кыһыҥҥы суолун астараары суол тэрилтэлэрэ хаҕыннар оттуур ходуһаларыгар тиийэргэ үрэхтэр туорааһыннарыгар оҥостубут муосталарын сүргэйэн ааһаллара, алдьаталлара баар дьыала. Олохтоохтор хайдах гыныахтарай? Саҥаттан оҥостоллоругар эрэ тиийэллэр. Сүөһү ииттэ, тыа сиригэр олорон туох эмит дохуот аахса сатыыр киһиэхэ эбии ороскуот көрсөр кыһалҕа буолбатах дуо?

Балаҕаччыттан тиийэр суол икки нэһилиэккэ арахсар сирэ – Жданов учаастага. Быйыл ордук Балаҕаччыттан Жданов учаастагар диэри суол тиэхиньикэ хараҕар диэри түһэр бадарааныгар кубулуйда. Күн бэҕэһээ үс улахан уйуктаах тиэхиньикэ олоччу түһэн туралларын олохтоохтор кэпсээтилэр. Билиҥҥи үйэҕэ Бүлүүттэн Хаҕыҥҥа, Кыргыдайга диэри 10-14 чаас сылдьаллара хайдах дии саныыгыт?

Хаҕын дьаһалтатын баһылыга Оксана Христофоровна Еремеева Хаҕыҥҥа диэри быһалыы суол үбүлэниитэ оройуон Сэбиэтин сессиятыгар быһаарыллара буоллар диэн эрэллээх:

– Оройуон Сэбиэтин уочараттаах сессиятыгар Бүлүү-Эдьигээн суолуттан Хаҕыҥҥа диэри быһалыы 8 км усталаах суолга үбүлээһин боппуруоһа көрүллүөхтээх этэ. Ааспыт икки сыл устата үлэ барда, суолу оҥорон испиттэрэ. Быйыл улуус дьаһалтата эмиэ харчы көрбүтэ. Оройуон Сэбиэтин депутаттара Хаҕын кыһалҕатын быһаарыыга ылсыахтара, көмө көрүөхтэрэ диэн эрэнэбит.

Нэһилиэк олохтоохторо оройуон Сэбиэтин депутаттара Хаҕыҥҥа быһалыы суол оҥоһуутун үбүлээһинин көрөн тыа сирин дьонун кыһалҕатын быһаарыыга кылааттарын киллэриэхтэрэ диэн эрэнэллэр.

***

Николай КУПРИЯНОВ.