Санаа ситимэ

Саха ССР (Якутия) 1990 с , балаҕан ыйын 27 күнүгэр Судаарыстыбаннай Суверенитетын Декларациятын ылыммыт күнүнэн эҕэрдэлиибин!

Эһиил Декларацияны ылыммыппыт 30 сыла буолар. Онон сылтаан чөмчөкөбөр араас санаа киирэрин суруйдахха сатаныыһы.

Быйылгы аһыллар халандаарбытыгар ханнык да Декларация ылыммыт күммүт дуу, СӨ Судаарыстыбаннас күнэ дуу диэн сурук

Бу Декларациябыт Өрөспүүбүлүкэбит Конституциятын ылыныытыгар, бигэргэтиигэ тирэх буолбута дии.Онтон 2009 с Ил Түмэн IV ыҥырыытын дьокутааттара сиэссийэлэригэр Конституциябытыгар Суверенитет туһунан балаһыанньаны ылан быраҕан баран Ыһыахтыы барбыттара. Ол туһунан Орто Дойду уонна Якутск вечерний хаһыаттар эрэ сырдатан тураллар. Атын хаһыаттар ньимиликээн буолбут этилэр, ол саҕана.
Онтон ыла СӨ Судаарыстыбаннаһын күнэ диэни билэр буоллубут.

Дьэ, бу күнү булкуйаахтыыбыт. Сорох “Өрөспүүбүлүкэ күнүнэн” диэн эҕэрдэлэһэр…Билигин бу күнү былыргы ааспыт үйэтээҕи быһыыны- майгыны кытары ситимнииллэр. Судаарыстыбаннас сахаларга былыргыттан баара диэн. Үһүйээннэртэн сирдэттэххэ бу күн 1682 с, балаҕан ыйын 27 күнүгэр Дьэллик Тойон киин сиртэн кэлбит батталы утары турунан, биир санаалаахтарын түмэн өрө турууну оҥорбут…

Саха сирин судаарыстыбаннаһын туруулаһыыга, кинини бастакы хардыыны оҥорбут киһинэн тус бэйэм ааттыыбын.
Сорох мындыр дьон айылҕаҕа уу эргийэринии, сирдээҕи олох тупсан, ситэн эмиэ хаһан эрэ эргийэн кэлиэн сөп дииллэр. Оннук баар эбит буоллаҕына Сахабыт сиригэр көҥүлү, сайдыыны аҕалбыт киһинэн Бастакы Президеммит Михаил Николаев буолар!
Уонна амалыйыыбын ытыктыыр киһим Сайа хоһоонунан түмүктүүбүн.

Күннээх халлаан лоскуйун
Мин илиибэр ылабын,
Сахам ыра санаатын
Түөспэр ыга тутабын.
Айыым сирин үрдүнэн
Алгыс аман күүһүнэн
Киирбэт күнү дьүһүйбүт
Килбиэн кэми өйдүүбүн
Күнтэн эрэ тэһииннээх
Күн улууһа буоларга
Күннээх былаах ыҥыра
Күлүмүрдээн кэлбитэ.
Хара былыт халыйбат,
Хаардаах самыыр баһыйбат
Халлаан уунар урсуннаах
Хаарыан кэмэ күүппүтэ!
Көҥүллэммэт Көҥүл кэрэ
Ырыаларын ыллаппыт…

***

Иннокентий Аммосов, Мэҥэ Хаҥалас