Курс валют
$
92.26
0.33
99.71
0.56
Курс валют
Курс валют
$
92.26
0.33
99.71
0.56
Меню
Поиск по сайту

Регионнары бэрээдэктээһин. Татаардары “тобуктатыы”

10.12.2017 17:23 16
Регионнары бэрээдэктээһин. Татаардары “тобуктатыы”

“Аартык.ру” икки сыллааҕыта “Аймалҕан да араастаах” (http://old.aartyk.ru/sakha/item/6825-aymal%D2%95an-da-araastaah) диэн ыстатыйата элбэх мөккүөрү да, өһүргэнсиини да таһаарбыта.

Ил Түмэн дьокутаатынан талыллыбыт республикатааҕы лицей дириэктэрэ, общественник Иван Шамаев аҕыйах ахсааннаах сахалары “татаардар курдук  буолуоҕуҥ” диэн ыҥыран, федеральнай былааска утары туруорарынан дьарыктанара кыра-хара  омукка охсуулаах буолуон сөп диэн суруйбуппут.

Сахалар татаардарга ханан да тэҥнэһэр кыахпыт суох. Бастатан туран, татаардар Россияҕа нууччалар кэннилэриттэн саамай халыҥ ахсааннаах норуот. Бэйэлэрэ ааҕалларынан, 5 мөлүйүөнтэн тахсалар.  Саха мөлүйүөн аҥаарын да кыайбат.

Иккиһинэн, татаардар – Ислам итэҕэллээх омук. Аан дойдуну атыйахтаах уу кэриэтэ аймыыр күүстээх, аарыма итэҕэл бэрэстэбиитэллэрэ – кэннилэригэр-иннилэригэр мусульманскай дойдулар суон дурда, халыҥ хахха буолаллар.  Татаар Ислам дойдуларыгар хайа талбыт барыа-кэлиэ, оттон саха сордоох ханна барар? Саха бэйэтин икки ардыгар биир тылы булар кыаҕа суох, эгэ итэҕэл туһунан этэ да барыллыбат.

Үсүһүнэн, татаардар Россияҕа еврейдэр кэннилэриттэн иккис улахан баай, экономическай кыахтаах, туох баар федеральнай структураларга дьонноох омук, балысханнык сайдыбыт республикалаахтар.

“Сахалар атын омуктары кытары тэҥҥэ туруулаһар  биир да баай киһибит суох, туох да производствоны бас билбэппит, сирбит баайыгар хара үлэһитинэн киирэн кыттыстахпытына барҕа махтал, федеральнай былааска сыппыт да суох. Бэйэбит сирбитигэр кыайан хаһаайын буолар кыахпыт суох. Ахсааммыт, сайдыыбыт таһыма быстар мөлтөх. Бэйэбит бэйэбитин “улуубут”, “кыахтаахпыт”, “сайдыылаахпыт” диэн төһө баҕарар этиниэхпитин сөп”. “Урукку улуу убайдарбыт сирдээн, судаарыстыбалаан хаалбыт өҥөлөрүн тобоҕор олоробут. Кэм – тыйыс. Биирдэ сотон ааһыахтара. Киһи утарытынан баран тугу да ситиспэт: былыр да, аны да” онон норуоппут интэриэһин утарытынан буолбакка, атын суолунан туруулаһыахха диэн суруйбуппут.

Ону сэргэ “сыыйа-баайа федеральнай былаас татаардары оннуларын булларыаҕа, оонньообуттара оҕус буолан тахсыа” диэн сылыктаабыппыт. Ити кэнниттэн икки толору сыл ааспата, национальнай республикалар тумус туттар Татарстааммыт, биир ый иһигэр үс улахан туруорсуутун төттөрү хамыйда:

  1. Татарстан 2007 сыллаахха федеральнай киини кытары түһэрсибит уон сыллаах Федеративнай дуогабары уһатары аны туруорсубат буолла. (Коммерсантъ: Власти Татарстана больше не намерены поднимать вопрос продления договора о разграничении полномочий между Казанью и Москвой”.).
  2. “Президеннэнэн” бүттүлэр. (РБК: Рустам Минниханов станет последним президентом Республики Татарстан). Минниханов кэнниттэн кэлэр татаардар салайааччылара, син биир атылыы регоиннарга курдук, “баһылык” диэн ааттаныаҕа.
  3. РФ Прокуратуратын бэрэбиэркэтин кэнниттэн, оскуолаларыгар төрөөбүт тылларын үөрэтэр чаастарын сарбыйдылар, нэдиэлэҕэ икки чаас үөрэтэр буолуохтара.

Минниханов итини таһынан, биир дойдулаахтарын  “урукку хом санааларын умнан”, быыбарга Вл. Путины кандидатуратын өйүүллэригэр ыҥырда.

Федеральнай былаас илиитэ уһунун, баппаҕайа ыараханын татаардар саамай улахан авиакомпанияларын “ВИМ-авиа” холобуругар көрдөрдө. Ити көһөҥө муус үөһэ эрэ өттө, сир аннынан туох-туох өссө оҥоһуллубута биллибэт.  Саамай кыахтаах, сүүһүнэн маршруттаах, аныгы сөмөлүөттэрдээх хампаанньаны биир күн “лас” гынна.  Итинник тэтиминэн бардаҕына, татаардар экономическай түөрэхтэрин биир-биир тоҕо тэптэриэхтэрин өйдөөтүлэр. Кинилэр сүтэрэллэрэ элбэх. Ол иһин республикатын, норуотун интэриэһин инниттэн, Минниханов федераллары кытары сирэй утарылаһартан аккаастанна, билигин чеченнэр курдук ньуолбар суолу тутуһаллара сэрэйиллэр. Улахан авторитеттаах Шаймиевтара бардаҕына балаһыанньалара өссө кытаатар буолуохтаах.

***

Казань уонна Москва икки ардыгар түһэриллибит уон сыллаах Федеративнай дуогабар бу дьыл атырдьах ыйын 11 –гэр болдьоҕо бүппүтэ. Ону салгыырга Татарстан Госсовета туруулаһан айдаан бөҕө тардыбыта да, Кириэмил иннин биэрбэтэ. Саха сирэ 90-с сылларга Ельцин саҕана Федеративнай дуогабар түһэрсэ сылдьыбыттааҕа.

Аан бастаан 1994 сыллаахха Федеративнай дуогабары Татарстан түһэрсибитэ. Ол дуогабарынан, республикаҕа экономическай ураты чэпчэтии оҥоһуллубута. Холобур, Татарстан бэйэтин территориятыгар үлэлиир туох баар тэрилтэлэртэн, хампаанньалартан нолуок хомуйар бырааптаммыта. Бэйэлэрэ бас билэр Национальнай бааннары тэрийбиттэрэ. Сирдэрин баайын 2007 сыллаахха диэри бэйэлэрэ эрэ бас билэн олорбуттара.

2007 сыллааҕы иккис Федеративнай дуогабарга татаардар экономическай чэпчэтиилэрэ сотуллубута, арай пааспарга бэйэлэрин тылларынан суруктаах, бэчээттээх эбии сирэй  киллэрэр быраабы ылбыттара. Ити сылга татаардар бастакы президеннэрэ М.Шаймиев 70 сааһын туолбута, федеральнай киин киниэхэ анаан, бэлэх быһыытынан, Федеративнай дуогабарга илии баттаабыта диэн экспертэр сыаналыыллар.

Билиҥҥи салйааччы Рустам Минниханов 2020 сыл президенниир болдьоҕо бүтэр. Кини кэнниттэн талыллыбыт салайааччы “баһылык” диэн ааттанар буолуоҕа диэн суруйаллар. Атын национальнай республикалар 2015 сылга тойоннорун аатын бары “баһылыкка” уларыппыттара.

Татаар тылын оскуолаҕа булгуччу үөрэтэри ирдээһин уонна “төрөөбүт тылы” үөрэтэр чааһы кыччатарга Россия прокуратурата бырачыастаабытын кэннэ, атыыр айдаан тахса сылдьыбыта. Билигин ол суох буолла, Госсоветарыгар саҥа сокуон барыла киирдэ: “төрөөбүт тыл” диэҥҥэ татаар тылын таһынан, чуваштыы, нууччалыы, удмуртуу, марийдыы о.д.а. тыллар эбилиннилэр, татаар тылын үөрэтии нэдиэлэҕэ икки чааска диэри аччатылынна.

10-11 кылаастарга татаардыы тыл баҕалаах эрэ оҕолорго үөрэтиллиэҕэ. Нуучча тылыгар күҥҥэ икки чаас бэрилиннэ. Маннык сокуон барылын федеральнай министр Ольга Васильева сөптөөҕүнэн аахпыт.

Бэл, татаардар курдук кыахтаах, баай-талым, халыҥ омуктары Киримэмил бэрт дөбөҥнүк иннин ылла.

***

Aartyk.Ru

 

 

Обсуждение • 16

Добавить комментарий
  1. албас

    “Сахалар атын омуктары кытары тэҥҥэ туруулаһар биир да баай киһибит суох, туох да производствоны бас билбэппит, сирбит баайыгар хара үлэһитинэн киирэн кыттыстахпытына барҕа махтал, федеральнай былааска сыппыт да суох.”
    Источник: Aartyk.ru
    аартыктар саха5ыт дьоннун сэмэлииртэн соло буобат эрээригит ытаан ньымансыйман. эьиги сиигит саха утуе дьонун, тала-була кири хостуугут, айдаан аартыгын таьаара5ыт, сирэ5эстэр. ессе ким да саха чулуу киьитэ суох диэбит буола-буолалар.

  2. Минсаха

    Аартык сепке суруйар, этэр: Саха са5алыырын са5алыыр- киhиргээн хаалар. Эбэтэр саха олигарх уескээри гынна5ына капиталист, сиэмэх диэн сиэри гына5ыт – норуот бэйэтэ, вчерашние коммунисты уе5эн баран буппэккит.

  3. Барс

    Сахалартан олигарх тахсар кыага суох. Кыра да харчыны уйар кыахтара суох. Маппый хайдах дьаабыланна. Тихо молча сылдьыбыта буоллар бидигин да олоруох этэ.

  4. Кугдаров

    Артык.ру не рано начала праздновать пиррову победу Кремля? Благодаря таким журналистам, как Аартыковцы, воры и жулики Кремля поработили народы России и вывозят миллиарды долларов в различные оффшоры. Если бы регионы сплотились вокруг Татарстана, Кремль не занималась бы херней по отмене выборов глав регионов после позорного обосрания элитных частей в Беслане, потеряв около 300 безвинных детских душ и обвинив в этом регионы. Сейчас надо нормальных вождей выбирать в регионах и решительно отказаться от бессменного царя в Москве. Как в любом государстве, должна быть вполне адекватная сменяемая власть, за ошибки побитая, за победы-награжденная, а не нынешная жополизная власть. Если бы в властных структурах России и регионов вес людей, как Шамаев И.И. перевесил людей типа аартыковцев и ЧК, Россия бы развивалась семимильными шагами в такой богатой стране, а мы, как всегда, первые сзади.

    • Кугдарову

      Ессе бирдэ аах. Утары сирэйинэн киирсэр табыллыбат онноогор татаар курдук халын омук хоттордо дэнэр. Атын суолунан бэйэ интэриэьин кемускуеххэ наада диэн этиллибит. Для особо одаренных быьаардахха.

  5. Далбар

    Сепке суруллубут. Ыччаппыт гей буолар, хааьын кырааскаланар, суол быьылааныгар бэйэтин атын дьону суорума суоллуур. Маннык омук ессе ньудьу балай федераллары утары миитинниир. Итинник гынан теье ыраатабыт???

  6. Далбар

    Сокуону сокуонунан кыайыллыахтаах. Онно таьымнаах билии, ей уерэх наада. Ньуолбар саьыл буолуохха наада.

  7. Восток

    Ньуолбар саьылгыт саха сирин сир баайын федералларга босхо бэлэхтээтэ.Оссо туох наада.Сокуон суо5а буоллар олох да моруу гынан дьону суоьуох киьи.
    Татаардарга ханан тугунан тиийэри ол эрэн дьонтон уорэнэр омнуо буолбатах.Казахстан туспа баран хата оазис буолла. Фед.тиийэн эмэьэлэрин эрэ сыллаабаттар.Совет.кэмигэр бас баттах космодр. дьону таракаан курдук буор босхо трави гыналлара.Тоьоллоох киьи олбутэ буолуой.Дьэбирдэри онно5ор амерекостар кыайбаттар.Биьиги ветиринардарбыт хаьан кинилэр иннилэрин ылыахтарай.

  8. стрелок

    Сахалар эстибэт буоларбытыгар Аар айыы итэгэлин тула тумсуо этибит.Ону тумсэр сирбит да суох.Салайар баай да киhибит суох.Сурукка киирбит итэгэлбит быраабылалара да суох.Онон иэдээн.Борисов Е А бастакы срогар хаста да мунньубутун итэгэл билиилээх дьоммут бэйэ-бэйэлэрин кытта дэлби этиhэн ,охсуhа сыhан.Кырыах буоланнар онтон куттанан соhуйан хомойон тохтотон кэбиспит.Билигин дьиэ тутар уптээх киhи суох..Хайдах буолабыт..Олох молтох норуоппут.Билигин итэгэлбит суох,сирбит суох,баай киhибит суох.Хайдах уол огону иитэри,кыыс огону иитэри даганы билбэппит.Бырааhынньыктаан тахсабыт.Дьэ иэдээн

  9. стрелок

    Онон 50 сылынан сахалар эстэн симэлийэн нууччатымсыйан.атыннык эттэххэ эбээннэр юкагирдар курдук буолуохтаахпыт.Еврейдэр этэллэр-итэгэлэ суох норуот быдло-инникитэ суох эстэр..Ол иhин бары мустуоххайын итэгэл тула.Дьиэбитин туттан сагалыаххайын.Жураковскай Александр суруннуур

  10. Но выжили

    Казахстанский ССР:
    Семипалатинский ядерный испытательный полигон, космодром Байконур.

  11. Сулус

    Кырдьык, итэҕэллээх эрэ буоллахпытына сүтүө-симэлийиэ суохпут быһылаах.

  12. со5уруу

    дьэ ити итэ5элгэ бары бэрт былдьаьан этиьэн бюттюбют диигит. Оччотугар саха омук буолла да, бары биир буолуохтаахпыт: ханнык да итэ5эллээх буол. ООл аата омукпут аатыгар сомо5олоьуу буолуохтаах., кими да тугунан да араарбат курдук. Сахабын диир киьи-дьон= бары бииргэ. ООл элбэх ахсааннаах дьон ара5ыстыннар онон манан, итэ5элинэн эмиэ. Биьи оннук арахсыа суохтаахпыт. СЁрюн ИИТ-Ийэ(Идея)= ааппыт буолар, САХА омукпут, САХА буоларбыт. Максимально сомо5олоьуу буоларбыт ситиннэ сытар. Оннук маннык диэн баллыр5аабакка. Сэнэнимиэххэ наада уонна., уонна дьаллайан мээнэ киьиргээмиэххэ эмиэ наада.. Ити биир алтан харчы икки ёртюн суолтата буолар: биир ёттюнэн, бэйэтин сэнэнэр киьи= иккис ёттюнэн киьиргэс буолар, дьону аанньа ахтыбат буолар, то5о диэтэххэ бэйэтин сэнэнэр киьи кими да ордорбот, сиэмэх буолар. Эдэр ыччаты атын кююстээх-сэнэх суолга иитэргэ бэйэ5итин кёрюнюн-туттунун, тутта-хаама сылдьаргытын с8ргютюн, сапкытын-танаскытын харанын-к8рюнюн, сирэйгитин-хараххытын сэн,ээрдин, ч8м буолун, до5оттоор…ньаллан,наан-ньа5айданан бютюн, 8йгютюн-туомн,утун улуутаан-дуоспуруннаан, бэйэ-бэйэ5итин убаастаан-8й88н, сэнэнэн=киьиргээн бютюн, а5ыйахпыт диэн айдаарыман-айманыман, а5ыйахха – ахсаанн,а дьыал-куолу сыппат (ону бары бэккэ диэн билэ5ит) Ити барыта кёлюёнэбит инникитин быьыы иитиигэ киирсэрин ёйдёён тылгытын-уоскутун сююмэрдээн айаххытын атын,, суругу- бичиги биилээн. Барыта этэннэ буолуо оччо5о.

  13. со5уруу

    дьэ итинник буоллахпытына, ёйбют-тёёйбют, сирэйбит -харахпыт, испит=ёспют, сюрэхпит-быарбыт уларыйда5ына эрэ= итэ5эл да кэлиэ, олохпут да уларыйыа. Итэ5эл сомо5олоьууттан, биир буолууттан тахсар, норуот бээтин убаастанна5ына эрэ, тугу барытын онорбута-санаабыта барыта олоххо киирэр.

  14. со5уруу

    уонна норуокка биир-икки куьа5ан дьонтон норуоту барытын онно сыбаан, бээ5итин тюьэн бютюн, чычаас ёйдёёёр. Туох ааттаах куьа5аны сыбанан тахсар дьонуй. Ючюгэйи сэргээн, ону кё5ётюн, хата оннуктары ёё5эр, аахайбата буолар инигит, уруккутун-хойуккутун хостуур инигит.Онтуккутун толкуйданын, санаа5ытын ситимнээн хата. Дьону-норуоту эьэр ба5алаах иделогия наар куьа5аннры хостуур, ону дьэ сонун оностор, хаьыакка тар5атар, бэлэм-босхо сценарий суруйар кэриэтэ кэпсиир. АА5ын эрэ оол идеологиялар тустарынан хата. Эбэтэр бары ээл=дээл, бюгюн,н,юнэн эрэ сылдьа5ыт ду, тугу да дирин,ник кёрбёккё, хайдах эмит суруйбут эрэ киьи диэн дьону сырдаппыта буола5ыт ду.

  15. Кугдарову, стрелку, востоку и.

    Коротко, четко, ясно, тезисно надо выражать свои мысли. Краткость сестра таланта. Наhаа уhуннук сымыйанан куолулаан бутун

Оставить комментарий    

Шиномонтаж Левша

СахаСтройПлит
Cтоматология 32
«Стоматология Все 32»