Курс валют
$
92.26
0.33
99.71
0.56
Курс валют
Курс валют
$
92.26
0.33
99.71
0.56
Меню
Поиск по сайту

“Дьукаах” өйө-санаата

06.04.2017 17:16 13

Уопсайынан, биһиги курдук омукка салайааччы, буолаары буолан «президент» буолар олус ыарахан, куһаҕан анал дии саныырым элбээн иһэр.

“Дьукаах” өйө-санаата
Дьокуускайга Поярков икки Киров аатынан уулуссалар быһа охсуһууларыгар Абакайаадаҕа уонна Семен Дежневка памятник турар. Элбэх киһи аттынан ааһан эрдэҕэ. Үлэм суолун айаҕар турар буолан итиннэ элбэхтик тиэстэбин. Уонна памятнигы иилии сүүрбүт таас суругу дьиктиргии ааҕабын. «Россия Саха сирэ Доҕордоһуу».  Ким эмэ итини муодарҕыы ааҕара дуу, суоҕа дуу…

***

Түөрт үйэ буолла Саха сирэ Россия судаарыстыбатын састаабыгар киирбитэ. Биир дойду, биир судаарыстыба буолбуппут 400-чэкэ сылыгар үктэнээри турар. Түөрт уон көлүөнэ саха солбулунна.  Ол тухары сахалар россиянин быһыытынан тоҕо эрэ санаммаппыт, сананар санаабыт да суох дуу… Туора ыалга дьукаах киирбит дьон курдук туттабыт-хаптабыт. Дьукаахтыы өйдөөхпүт-санаалаахпыт, дьукаахтыы итэҕэс бырааптаах курдук сананабыт, дьиэ кэргэн толору бырааптаах чилиэнин курдук бэйэбитин өйдүү иликпит. Бу түөрт  үйэ тухары маннык санаалаах, кирик-хорук туттан, наар атаҕастабылы, туора көрүүнү көрдүүр кэнэн кэтэх санаалаах олорорбут бэйэбитигэр охсуулаах буоларын хаһан өйдүүрбүт буолла? Бу хаһан дьиэтийэр дьоммутуй? Хаһан Россияны төрүт дойдубут, төрөөбүт дьиэбит курдук көҥүллүк ылынар кэммит кэлэр?

Саха сирэ, Россия син биир атын 80-тан тахса субъектарын кэриэтэ, эмиэ Федерация биир субъега буолабыт эбээт. Ханнык да туора судаарыстыба дуу, дойду дуу буолбатахпыт. Биир кэлимсэ, биир территория иһигэр олорор региоммут. Син биир республика 35 улуустааҕын кэриэтэ, Саха сирэ Россия эмиэ биир «улууһа» буолар. «Саха сирэ Өймөкөөн (Ньурба, Уус Алдан…) Доҕордоһуу» диэтэхпитинэ олуонатык иһиллиэҕэ буолбатах дуо?

***
Россия, туох да диэбит иһин, национальнай республикаларга сыһыана сымнаҕас. Америкалар, канадалар эбиттэрэ буоллар былыр үйэҕэ чааммытын тардыбыттара ырааппыт буолуох этэ. Хата диэбиккэ дылы, нуучча, улуу класспикпыт эппитинии – бэйэбит курдук дьон буоллахтара, ол-бу «улуутумсуйар» да, «атаҕастанар» да айдааммытын тарбахтарын быыһынан көрөллөр. Сорох-сороҕун өйдөөбөттөр да быһыылаах.

Хаһан эрэ биир табаарыһым Россия ханнык эрэ муннугар дэриэбинэҕэ сылдьан кэлэн баран: «Хайдах эрэ дьон. Наар үлэлээн уонна арыгылаан тахсаллар», – диэн сиилээн турардаах. «Кинилэри кытары киһи улаханы кэпсэппэт, сэлэспэт дьоно». Табаарыһым, куолуһут бэрдэ нуучча оҕонньотторун кытары күн аҥаара лааппы иннигэр олорон ыаһахтаһыан баҕарбыт – сахалар дэриэбинэҕэ маҕаһыын иннигэр мустан сэлэһэрбит курдук. Ону анараааҥҥылара «улаханы» – глобальнайы, куйаары, дууһаны, кистэлэҥ күүһү, бэл бэлиитикэни эҥин сэҥээрбэт дьон буолан биэрбиттэр. «Наар үлэлээн уонна арыгылаан тахсаллар». Ону үһүс киһибит истэн олорон: «Син үлэлии-үлэлии арыгылыыллар эбит. Биһиги куолулуу-куолулуу арыгылыыбыт», – диэн күлэн алларастаабыта. Оттон, кырдьык, «куолу» диэн ууну таһыйыы буоллаҕа, кураанаҕы эрдии, буолары-буолбаты түҥнэри лэбэйдээһин. Эмиэ да үһүс киһибит сөпкө эппит буолан тахсар. Биһиги наар куолулуурбутун сөбүлүүр, дьэ, куолуһут омуктарбыт барахсаттар. Барытын быһаарсабыт – ыйытыаҥ эрэ кэрэх.

***
Дьукаах өйдөөх-санаалаах буолан, туох баары барытын– «национальнай уратыбытыгар» саантааһын курдук ылынабыт. Туох эмэ уларыйыы таҕыста, тахсаары гынна да – «сиэтилэр-аһаатылар» уй-хай бөҕө түһэрии, омун-төлөн, түптэ түрүлүөн, миитин-пикет, тиргиллии… Бары да оннукка наһаа көхтөөхпүт. Ким эмэ «норуот туһугар» ханнык эмэ үлэҕэ тахсыҥ, босхо субуотунньуктааҥ диирэ буоллар – хас киһи тахсарын көрбүт киһи.

Ааспыкка  «Аартык.руга» маалай норуоттар комплекстарын туһунан бэрт интэриэһинэй ыстатыйа тахсыбыта. Биһиги эрэ «өлөр-сүтэр» ыарыылаах, кутталлаах буолбатахпыт эбит. Туох баар аҕыйах ахсааннаахпын дэнэр омук, бэл – поляктар, киһи-аймах бүттүүн сайдыытыгар сабыдыаллаабыт – гректэр кытары «маалай комплекстаахтарын» истэн, хата диэбиккэ дылы,  куһаҕантан үөрдүм – бэйэбит курдук дьон баарыттан.

Бүтүннүү комплекс быһа сиэбит киһитин өйө-санаата туох аанньа буолуой, дьиҥинэн? Куһаҕаны түүйүү, биттэнии, ытырыктатыы, наар кэтэнии-мананыы. Уонна хантан сайдыаххыный субу өлөргүн кэтэһэ сылдьан? Сарсыҥҥыҥ санааҕар суох буолан тугу уһуну-киэҥи ырытыаххыный?

***
Дьиҥинэн, кырдьыгынан эттэххэ, биһиги сүрэҕэ суохпут. Ол туһунан соторутааҕыта «Бассаапка» Игорь Луковцев диэн урбаанньыт суруйан турар: «Ыччаппыт сүрэҕэ суох буолла», – диэн. Наар бэлэмҥэ олоробут, олоруохпутун баҕарабыт, ол туһугар төһө баҕарар куолулуохпутун сөп. «Биһиэхэ ону гыныахтаахтар, маны гыныахтаахтар, итини биэриэхтээхтэр». Барыта ирдиир, көрдүүр, модьуйар өйдөөхпүт-санаалаахпыт. Оттон бэйэбит тугу эмэ улаханы, далааһыннааҕы айар-тутар, оҥорор кыахтаахпыт дуо? Тоҕо наар бэлэмҥэ мээтиргиирбитин эрэ билэбитий?

Хаһан эрэ таксига биир нуучча дьахтарын кытары Нерюнгрига айаннаан турардаахпын. Ол дьахтар: «Сахалар улуутумсуйаҕыт аҕай даҕаны биир да собуоту, фабриканы айбыккыт-туппуккут суох!» – диэбитин улаханнык кыһыйа истэн сөмүйэбин чолоҥното сатаан баран, тугу да хоруйдуурум суох буолан уостан хаалбытым. Кырдьыга оннук. Бэлэм собуоттарга, фабрикаларга,  буор-босхо үөрэх, идэ ылан баран, кыайан үлэлээбэппит. 20 сылы быһа салалтабыт, Ньукулаайаптан Барыыһапка тиийэ сахалары промышленноска сыһыара сатаатылар ини, сатаабатылар ини. Ханна баарый түмүгэ? Үп-харчы бөҕө төлөөн киин куораттарга араас үчүгэй идэлэргэ ыччаппыт үөрэннэ  уонна тоҕо үлэлээбэттэрий? «Атаҕастыыллар, тойон оҥорботтор» диэн ытаныы-суланыы бөҕө. Өссө бэлэмҥэ үөрэниэхпит үһү, өссө биһигини – «саха» буолбуппут дьолугар ньээҥкэлиэхтээхтэр, тута тойон оҥоруохтаахтар үһү. Ити тротуары уура сылдьар таджиктары, узбектары, бааһынаҕа күн устата тоҥхоруҥнуур кытайдары, кэриэйдэри тиийэн кэпсэтэн көрүҥ эрэ. Биир да киһи «былааспыт ону оҥорон биэрбэтэ, президент маны гынан кулбата» дииллэрин саараама истиэххит суоҕа. «Дьоммутун, оҕолорбутун иитээри үлэлии, харчылаһа сылдьабыт» диэхтэрэ. Арай ити дьону судаарыстыбалара  босхо үөрэттэрбит буоллун, итиннэ сылдьыахтара эбитэ дуу? Үүт-хайаҕас булан, син биир ханна баҕарар тиийэн, киирэн үлэлиэх, муннуларын хаана барарын да кэрэйбэккэ, онно тутуһан-тулуктаһан хаала сатыах этилэр. Биһиги ыччаппыт буоллаҕына, син биир бэйэбит күлүкпүт буоллаҕа, бары Дьокуускайга бартыбыал кыбынан баран массыынаҕа тиэллэ сылдьыахтарын баҕараллар.

Ким да дьиҥнээхтик тиритэ-хорута үлэлиэн баҕарбат. Көрүҥ ээ, манна кэлэр омуктары – бары биһиги сирэр-талар хамнаспытыгар систэрин көннөрбөккө үлэлииллэр. Урут, бэл, тыаҕа тэрилтэ туалеттарын улус кииниттэн тахсан нууччалар ыраастааччылар. Мааны сахалар ол диэки сылдьыбат дьон курдук ыраастааһын саҕана тумна хаамарбыт. Ол алмааска, көмүскэ үлэлиир нууччалары, белорустары, украинецтары да ылыҥ – үлэһиттэр эбээт. Ону билиниэххэ наада. Олус үлэһиттэр, доҕоттор.

***

Дьокуускайга халлаан сылыйыыта сөмөлүөтүнэн сүүстүү омук көтөн кэлэр. Биир эмэ саха ол Таджикистаҥҥа дуу, сатахха Россия атын регионугар тиийэн ойоҕум, оҕом, ийэм-аҕам туһа диэн «гастриктыа» этэ дуу? Саарбах. Били, бэйэтэ эмтиэкэ Макаар курдукпут: балаҕаммытыгар – хардаҥ эһэ тириитин кэтэн баахтыйабыт, алааспытыттан тэйдибит да – аҥала буолан хаалабыт. Биһиги суолбутун ким эрэ наар хайан, тэлэн биэриэхтээх. Биир балыыһа иһигэр икки окуоска икки ардыгар мунар-тэнэр Макаар сордоох курдукпут.

Куолуһутунан баппатах, бэрисидьиэнтэн саҕалаан дьокутааттарга тиийэ барыларын «миэстэлэрин» буллартыыр биир атаһым Москваҕа эмкэ барыахтаах – аргыс, сирдьит көрдөөн туох баар киһини барытын аймаата, атаҕар туруорда – «Москва күлүгээттэрэ кинини эрэ манаан пуорка хонуктаан сыталлар үһү».

***

Биһиги «айылҕаҕа чугас дьон» куспут-балыкпыт, ыһыахпыт, көрбүт-нарбыт дэлэйэ, дьэллэмэ бөҕө. Саас кумааҕы сырсыытыгар охто сыстым. Биир да тэрилтэ эр дьон үлэһитэ суох – «кус бүттэҕинэ кэлээр» диэннээхтэр. «Бассаапка» баара этэ дуу: «Дьиэбитин – эрмээннэр туталлар, суолбутун – чуваштар оҥороллор, тротуарбытын – таджиктар уураллар, оҕурсубутун – кытайдар үүннэрэллэр, аспытын – киргизтэр астыыллар, сирбит баайын – хохуоллар хостууллар, оттон биһиги кустуубут, ыһыахтыыбыт» уонна миитинниибит. Уот харахха.

«АЛРОСАбытын» былдьаатылар, ньиэппитин сиэтилэр, гааспытын ханарыттылар диибит. Ол промышленнай собуоту эн-мин үппүнэн туппуттара, карьеры хаспыттара дуу? Сир «миэнэ» диэн саба баттаан сытаары гыммыппыт дуо? Бэрдэ бэрт дии. Сир – Россия – ол аата эн-мин дойдум баайа, бас билиитэ. Сири «ыллылар-биэрдилэр» диэн боппуруос туруо да суохтаах. Биир судаарыстыбаҕа олоробут. Бэйэбит да туһаммаппыт, атыттартан да көҥөнөбүт. Оттон Иваново куорат фабрикалара тикпит бырастыынатыгар сытабыт дии, Алтайдар бурдуктарын мотуйабыт, «Скороход» фабрика тикпит атаҕын таҥаһын кэтэбит, атын регионнар оҥорбут бородууксуйаларын туттабыт-туһанабыт. Өссө ол туһугар «аҕалбаттар-хааччыйбаттар» диэн күүскэ туруорсуох эҥин курдукпут. Оттон Саха сирэ Россия сайдыытыгар тоҕо тугу да утары уунуо суохтааҕый? Биһиги сир баайыттан ураты тугу да утары уунарбыт суох эбээт. Сахалар тугу оҥорон таһаарбыттарынан киэн туттуохпутуй Бэлэм тэриллибит промышленноска кыайан киирэн үлэлээбэппит даҕаны. Ол этэ буолуохтааҕа эбээт – каадырдарынан киирэн бэлэм собуоттарга, фабрикаларга үлэлээн саха киһитэ байара диэн. Быр-бааччы олорор дьиэ кэргэннээх буолартан туох ордуга баар буолуой боростуой киһиэхэ?

«Каадыр, каадыр» диибит да… Бэйэ мөлтөҕүн олох кыайан билиммэппит. Көрүҥ эрэ, омуктар хайдах курдук хатааста түһэллэрин. Ити Маринычевы, Пановы да ылан көрүөҕүҥ. Биһиги уолаттарбыт курдук син биир тэҥ усулуобуйаҕа тутуллан былааска тахсыбыт дьон. Биһиги дьоммут итирэ-кутура массыына ыыталлар, арыгы атыылыыллар, инньэ омук дойдутугар тахсан кытары сутуруктаһаллар. Дуоһунаһы уйбакка улдьаарыы, түөһү кибиргэтинии, норуоту араартыы сатааһын – ааттарын бэйэлэрэ бараатылар. Атын дьон эбитэ буоллар, дьолуо тосхойбутун мүлчү туппакка, өйдөөхтүк-төйдөөхтүк дьаһанан, бэйэ бодотун тардынан былаас уорҕатыгар хатаастан өрөйөн-чөрөйөн иһиэхтээх этилэр буоллаҕа! Уонна ама да буолтун иһин, саха салалтата хайыаҕай? Бэлэми быһа тардан ыстаан биэрбитин кыайан ыйыстыбакка таҥнары таҥхалыйыы диэн сүрдээх эбээт, доҕор.

***
Олоҥхолоон, оһуокайдаан «национальнай уратыбытынан» киэн эйгэҕэ таһаара сатыыбыт.  Биһиги «национальнай уратыбытын» ким сэргиирий? Европа омуктара: ол-бу французтар, англичаннар. Россия сүүс араас омугун «национальнай уратытын» наһаа «сэргээ да сэргээ, чорбот да чорбот, «тоһоҕолоон бэлиэтээ да бэлиэтээ» буолаллар. Бу ыстатыйаны ааҕа олорооччулартан биир эмэ киһи олоҥхону барытын тулуйан истэр кыахтааҕа дуу? Саха истибэт буоллаҕына, эгэ ол француз кэлэн истиэ үһү дуо? Сымыйа буоллаҕа.

Олоҥхолоооботохпутуна, оһуокайдаабатахпытына «саха» буолан бүтэбит диибит. Олох итэҕэйбэппин – улуу хара өһөспүтүгэр даҕаны  «сахабытын» умнуохпут суоҕа. Биллэн турар, фольклору умнуохха диэбэппин. Ол гынан баран, онон эрэ АҤАРДАС үлүһүйүү тохтуохтаах. Арыый сиргэ түһүөххэ, былыргыттан тэйэн – аныгы олох ирдэбилигэр сөп түбэһиэххэ наада.

Чеченнэр Россияттан арахсан барар туһунан улуйбаттар эрэ этэ. Россия империятын кытары үйэ саас тухары өстөспүт норуот баһылыга Рамзан Кадыров билигин кэлэн Россия бастыҥ патриота уобарастаах. Наар Путины, Россияны хайҕыыртан соло булбат. Сөпкө гынар. Россията суох – олох суох. Кыра омуктарга чуолкай оннук. Дьөгүөр Барыыһап «Кириэмил эппитинэн» сылдьар диэн сирэй-харах анньабыт. Омугун, норуотун кэскилин өйдүүр салайааччы, дьонун-ыччатын тоҕо ууга-уокка анньан биэриэхтээҕий? «Россия – биһиги дойдубут» диэн өйдүүр таһымҥа тиийдэхпитинэ, дьиэ хаһаайыттарыттан биирдэстэринэн сананнахпытына, «маалай комплексыттан» босхолоннохпутуна эрэ сайдыахпыт, атын омуктары кытары тэҥҥэ ылсар-бэрсэр, туруулаһар кыахтаныахпыт. Атын региоҥҥа  да тиийдэхпитинэ киһи тэҥэ сананыахпыт. «Дьукаах» писхологиятыттан босхолонуохха наада.

***

Урут оскуолаҕа учууталлыы сылдьан, оҕолорго инники идэлэрин туһунан өйтөн суруйуу биэрэрим. Үгүс оҕо «президент буолуохпун баҕарабын» диэн суруйара. Биир бэйэм оҕобор «салайааччы буол» диэн олох этиэм суох этэ.

Уопсайынан, биһиги курдук омукка салайааччы, буолаары буолан «президент» буолар олус ыарахан, куһаҕан анал дии саныырым элбээн иһэр.  400-чэкэ тыһыынча атаах оҕону ньээҥкэлиэххэ, ыыһын-кырыыһын, ньоҕой майгытын, саҥатын-иҥэтин тулуйуохха диэтэххэ – бары ылардаах сылдьаллара абытай, доҕор. Дьэ, «Бассаапка» Ил Дархаммытын үөҕэн хооһурҕатыы дии! «Путин кэлбэтэ, бэйэтин оннугар Медведеви ыытта» эҥин диэн. Дойду иккис дуоһунастаах сирэйэ, бэйэтэ президент буола сылдьыбыт киһи кэлбитин сахалар «мыынныбыт». Анаан-минээн «Азия оҕолоругар» кэлбит улахан ыалдьыттаах олорон «астымматыбыт». Ханнык атын регион – Ставрополье, Оренбург дуу олохтообут оонньуутугар улахан дуоһунастаах киһи төһө тиийэрий? Иһиллибэт эбээт. Маннык дьон Дьокуускайга кэлэрэ бэйэтэ туспа суолталаах буоллаҕа – сахалары көйгөтүтэр салалта  быһыыта буолуо дуо бу?

Аны Ил Дархаммыт сылга Путинныын, кини ыытар мунньаҕар төһө элбэхтэ сылдьарый, көрсөрүй? Ааҕан сиппэккин. Бэл, 80-тан тахса субъект баһылыгыттан кини эрэ национальнай республикалартан Кытайга Путины арыаллаата. Бу аҕыйах хонуктааҕыта эмиэ баран сирэй көрсөн кэллэ. Быыбарга аҕыйах регион баһылыга былаас баартыйатын испииһэгин баһылаабыттан – Дьөгүөр биирдэстэрэ. Ама, киниэхэ итэҕэйии көрүҥэ буолбатах дуо? Хайа баһаанай, ол, дойду президенин  Дьокуускайга көһөрөн аҕалаары муҥнанабыт дуу, эбэтэр Ил Дархаммытын Кириэмилгэ пропискалаары сорунабыт дуу?

…Тыа сирэ «өллө-быһынна» диэн атыыр айдаан. Тыа хаһаайыстыбата, буолаары буолан Саха сиригэр инньэ сэбиэскэй саҕаттан дотационнай. «Оннук айылаах  эстэ-быста иликпит, үлэһит киһи ханна баҕарар үлэлиир» диэн эмиэ тыа дьоно хардарсан тураллар. Били биир бааһынай доҕорум сылын аайы «от үүммэтэ» диэн суламмыта 10-ча сыл буолла да, хоргуйан өлбүт сүөһүтүн туһунан иһиллибэт. Хата, сыл ахсын көрөр сүөһүтэ элбээн иһэргэ дылы.

Харчы, үбүлээһин, субсидия бөҕө көрүллэр. Дьөгүөр Барыыһап саҕа тыа сирин кэрийэр салайааччы өссө суоҕа буолуо. Тыаҕа үөскээбит киһи, сотору-сотору улуустарга, нэһилиэктэргэ сылдьар киһи, хайдах тыа сирин олоҕун билбэт буолуоҕай?  Урут субсидия, көмө ылан баран билигин тиксибэтэхтэр үөхсэллэрэ – ити хата кырдьык.

Бэлэм харчыны ый ыһыаҕа гыммыт фермердэр «аатырдылар». Ол кинилэр бэлэми кыайан туһамматахтарыгар грант биэрбит салайааччылар үлэлэриттэн уһулуннулар. Фермердэр буолбакка көмөлөспүт тойон уокка анньылынна. Арай, ити харчыны кытай бааһынайа ылбыт буоллун? Түмүгэ хайдах буолуоҕун сэрэйэр инигит. Үлэһит киһи ханна баҕарар үлэлиир. Сүрэҕэ суох хаһан баҕарар сүүс сүбэни булуоҕа.

Бу кэнники сылларга хаһан да тутуллубатах элбэх дьиэ тутулунна. Сылга 600 тыһ. кв миэтэрэ диэн эттэххэ дөбөҥ. Тыаҕа гаас, уот, уу ситимэ кытары тардыллар буолла. Дьону дьиэлиир судаарыстыба бырагырааммата бөҕө үлэлиир. Кистэл буолбатах, элбэх улуус олохтооҕо Дьокуускайга дьиэлээхтэр. Учууталларгытын көрүҥ ээ – хас иккис киһи куоракка дьиэлээх. Ордук сатабыллаахтар  хастыы да дьиэлэннилэр.

Куорат таһыгар кэтэх дьиэ бөҕө тутулунна – бары сахалар олороллор эбээт итиннэ. Хас биирдии ыал массыыналаах, тыаҕа тыраахтырдаах – илиинэн оттуур киһи баара дуу, суоҕа дуу… Үгүс элбэх бырааһынньыкпытыгар остуол хотойорунан ас-үөл.  Харчыга үүт ыан туттараллар, элбэх сүөһүлээх ыалга субсидия төлөнөр. Бэйэм ынахпын ыырбар, көрөрбөр – судаарыстыба ХАРЧЫ төлүүр. Мин туспар, мин сүөһүбэр, мин оҕом үөрэнэригэр! Өссө ону мыынабыт – суох элбэҕи, булгу биэр да сабаас!.. Харах туолбата дьэ сүрдээх.

Ама итинтэн ордук Ил Дархаҥҥа тугу гыннара сатыыллара буолла.  Тыа хаһаайыстыбата диэтэххэ – тыа хаһаайыстыбатыгар, промышленность диэтэххэ – промышленноска, урбаан диэтэххэ – урбааҥҥа – олох бары эйгэтигэр көмө-тирэх, үлэ бөҕө ыытыллар. Онтон ордук өссө туох наада эбитэ буолла, эбэтэр хас биирдиибитин сырыһыннара сылдьан бүөбэйдэтиэхпитин баҕарабыт дуу?

Бэйэ иннин бэйэбит, олохпутун бэйэбит оҥосто үөрэниэххэйиҥ, доҕоттор. Кимиэхэ да, туохха да сэллээннэммэккэ, омуктарга баһыйтарбат гына сүүрэн-көтөн, буһан-хатан, эриһэн-тулуйан, киирэн-тахсан, үлэлээн-хамсанан уонна дойдубут биирин билиниэххэ.

***
Прасковья НИКАНОРОВА,
“Аартыкка” анаан.

Источник: old.aartyk.ru

27.07.2016.

Обсуждение • 13

Добавить комментарий
  1. Ч

    Этэр эттэ5инэ эмиэ соп курдук.

  2. Андыкай

    Самокритика или самобичевание, моральный мазохизм? Восторгаться феноменом Рамзана Кадырова не надо. Олонхо5о, оhуокайга туоххун мэhэйдэттин? Баларга уhуллан сана арыый ама келуенэ уескуе. Итэ5эл туhунан то5о суруйбаккын .
    Уопсайынан, Борускуобуйа, нравоучение ыстатыйаларгын тумэн, эбэн норуот аа5арыгар сборник таhаартар. Общественнай палата5а улэлээ.

  3. Андыкай

    90-с сыллардаахха тереебут поколение ортоку поколение буолла5ына, 20 уйэ ортотунаа5ы поколениялар суох буоллахпытына, сана уйэ креативнай, нууччалыы анаардаах иитиилээх сана сахата былааска турда5ына “дьуккаах” буолан бутуехпут, “россиянин” буолуохпут. Брежнев эппитин курдук- происходит процесс сближения, в конечном итоге слияния наций, возникновение новой общности – советского народа” Чэ, оччо5о дружба, да дьуккаах да суох буолуо5а. Пока, кирдьик БЕА – бытын ейуеххэйин. Штыров билэн кинини ере таhаарбыт, биhиги дьолбутугар

  4. Аноним

    Биир муора портаах, атын туга да суох , аан дойду кабага буолбут дойдуну- Сингапуру биир киьи аан дойду биир сайдыылаах дойдута онорбута. Дьонугар уонна бэйэтигэр сыал туруорбута, дьонно эппитэ-эьиги иннигитигэр учугэй олох уонна куустээх олох диэн. Муодата баар ити биирдэ этиллибит тыллары олоххо киллэрдилэр. Биирдэ да, ханна да съезд, тумсуу ыыппакка эрэ. Биьиэхэ сыл аайы суурбэччэ съезд, форум уонна куолу. Алдьаммыт компас курдук туохха эрэ анаммыт сыллар. Онтон атынна эй санаа суох. Баайынан байыахпыт дииллэр -баай буттэ. Инвестиция киириэ дииллэр-хайа акаары аан дойдуга саамай ыарахан энкргоносителлээх сиргэ харчы угуой ? Улэьитэ суох диэн – мин кыра сылдьан дьоммун кэрбэт кэриэтэ этим. Утуйа сыттахпына барбыт, утуйбутум кэннэ кэлбит буолаллар этэ. Тугу эрэ гыммытын биллэр буоллагына дьон улэлиэ этэ буоллага. Былаас онно наада. Съезд , форум , миниистир оонньуу бэйэни эрэ кэрунуу.
    Баайы харыстыыр, дьон туьугар улэлиир киьи кэьуннэгинэ дьон буолуохпут.
    Улуу Куданса курдук абааьы аймагар уруургаьан огого тиийэ туран биэрэн истэхпитинэ, ол аайы Чаачыгыр ойуун суох мэлтуурбут буолуо, мэлтээн да эрдэхпит. Ол эрээри эрэл баар Дьылга хаан оннук киьини биэрэр ини

  5. Андыкай

    Сингапуру, Южнай Кореяны, Японияны, Тайваны, Гонконгы, “азиатскай тигрдары” 50-60-с сыллардаахха АХШ (США) ейеен, билигин биhиги восторгайсы буолар дойдуларбытыгар кубулуйбуттара. Биир киhи, личность буолбатах. Китайы, Хоту Кореяны оччолорго “куустээх” личностар: Мао-Цзе-дун, Ким-Ир-сен салайан “хунвейбыыннаабыттара”. Китайдар, улуу норуот, бириэмэтигэр рынокка кеhен, билигин сайдыылаах мировой держава буолла. КНДР – заноза буолла соседтарыгар

  6. Лидия

    Астык да суруйуу, тыл ес, толкуй мааныта Хотун. Ессе да суруйа тур. Куутэбин.

  7. Лидия5а

    Как ждет любовник молодой, минуты верного свиданья, дуу?

  8. Сэргэх

    Саамай сөп. Итинник санааҕа кэлбитим ыраатта.

  9. Олег

    Прасковья адьас уот харахха эппит.

  10. Аноним

    Манипулятивная статья. Оправдание своей бездеятельности. Конечно, слава Богу, люди не голодают, но разве человек, нация, государство не должны развиваться, эволюционировать: достигши одну, не нужно ли пытаться забираться на другую ступень?! А ступеней, целей столько, сколько человек сам себе поставит. Так неужели пришло время успокоившись лежать и почивать на лаврах?! И действительно ли столько лавров?! Чем выше цель человек ставит, тем больше добивается и мотивирован, бодр и энергичен.

  11. Аноним

    Танаспыт барыта кытай ди… кытайдар курдук юлэлиэххэ наада.

  12. СААРА

    Бастаан ИП быьыытынан улэлээн кер дьыалата тэрил 9.30 сок. тарибынан Якутскэнерго уоккун телее, дьоннун по закону ТК хамнастаа, оттон биирдэ тэллэх саға хайгабыл ыстатыйатын суруй. Тугу да улэлээн кербетех эрээри куолулаама

  13. Байбал

    Олус септеех ыстатыйа суруллубут! Хайгал аартыкка!

Оставить комментарий    

Шиномонтаж Левша

СахаСтройПлит
Cтоматология 32
«Стоматология Все 32»