Курс валют
$
92.26
0.33
99.71
0.56
Курс валют
Курс валют
$
92.26
0.33
99.71
0.56
Меню
Поиск по сайту

В Якутии идет подготовка к 150-летию Алексея Кулаковского – Өксөкүлээх

13.04.2023 10:43 8
В Якутии идет подготовка к 150-летию Алексея Кулаковского – Өксөкүлээх

В Якутии указом главы региона Айсена Николаева 2023-2027 годы объявлены Пятилетием Алексея Елисеевича Кулаковского – Өксөкүлээх. В 2027 году республика будет отмечать 150-летие со дня рождения основоположника якутской литературы, просветителя и общественного деятеля.

У заместителя председателя правительства Сергея Местникова рассмотрен проект плана работы оргкомитета по подготовке и проведению юбилейных мероприятий до 2027 года.

По словам зампреда, задача оргкомитета – сформировать комплексный план, охватывающий и сферу образования, воспитания, и духовного развития, и совершенствования инфраструктуры.

В проекте плана все мероприятия разделены на три уровня: международного, российского и республиканского значения.

Среди мероприятий международного уровня – создание постоянной рабочей группы Северного форума по народосбережению в Арктике и Субарктике, международная научная конференция «Творчество А.Е. Кулаковского в контексте евразийского просветительства», деловая сессия «Диалог культур народов – энергия созидания будущего» в рамках Восточного экономического форума.

Также ежегодно в марте будет проводиться всероссийский круглый стол «А.Е. Кулаковский – наш современник». Продолжаются фундаментальные исследования художественного и научного наследия Кулаковского.

Будет издано полное собрание сочинений писателя в 9 томах. Также планируется размещение в сети интернет электронных версий его произведений на русском, якутском, и языках коренных малочисленных народов Севера. Намечается съемка научно-художественного фильма.

Научная экспедиция «Тропою Ексекюляха» пройдет по маршрутам «Якутск-Оймякон-Якутск», «Якутск-Верхоянск-Якутск», «Якутск-Булун-Якутск».

Началось создание современного образцового хозяйства имени С.П. Барашкова в с. Качикатцы Хангаласского улуса. Решение об этом было принято в резолюции симпозиума «А.Е. Кулаковский – духовный лидер Якутии», посвящённого 145-летию А.Е. Кулаковского и 110-летию письма «Якутской интеллигенции».

Предусмотрены благоустройство и ремонт памятника на площади Дружбы в г. Якутске, также капитальный ремонт Дома дружбы народов и ряда объектов в Таттинском улусе.

После обсуждения проекта плана, зампред поручил разработать общую концепцию Пятилетия Алексея Елисеевича Кулаковского –Өксөкүлээх и с учетом этого доработать план мероприятий.

Алексей Кулаковский родился 16 марта 1877 года в 4-м Жохсогонском наслеге Ботурусского улуса Якутской области.

***

Пресс-служба Главы Республики Саха (Якутия) и Правительства Республики Саха (Якутия)

Обсуждение • 8

Добавить комментарий
  1. Билэр.

    Букатын былыр барбыт дьону төрөөбүт күннээбэккэ, суруйан хаалларбыттарын ааҕан өйдөөн, долоҕойгор тохтотор, көтөрү-сүүрэри, кыылы-сүөлү кыргар, акаарыннан олорор алдьархай төрдө буоларын анаарар тоҕо табыллыбат?

  2. аныгы дьон бүгүҥҥү олоҕо

    Үрдүк халлаан үктэллээх,

    Үүс аас бэйэлээх

    Үрүҥ Аар Тойон[15]

    Үрүҥ күнү үөскэтэригэр,

    Аралы халлаан алаһалаах,

    Аһыныылаах санаалаах

    Айыы Тойон[16] аҕабыт

    Аан дайдыны айарыгар

    Аата-ахсаана таайыллыбат,

    Кэмэ-кэрдиитэ биллибэт,

    Дьүүлэ-дьүһүнэ көстүбэт

    Тус-туһунан уҥуохтаах,

    Эҥинэ дьикти бэйэлээх,

    Күндү-көйгө дьүһүннээх

    Үөнү-көйүүрү,

    Көтөрү-сүүрэри,

    Тыынар-тыыннааҕы

    биистэрин ууһун

    Элбэҕи даа тэрийдэ этэ,

    Үгүһү даа үөскэттэ этэ,

    Алыһы даа айда этэ…

    Ону баара

    Хор бу —

    Иннинэн сирэйдээх,

    Эргийэр иэччэхтээх,

    Икки атахтаах,

    Бокуйар тобуктаах,

    Босхо бастаах

    Бороҥ урааҥхай обургу [17]

    Хара хапсык[18] курдук

    Хасты хамыйда,

    Кыдьык-кыыбаҕа курдук

    Кыайан туран кыдыйда,

    Сидьиҥ өлүү көрдүк

    Ситэн туран сиэтэ…

  3. мантан атын диэбэккин

    Бэйэтэ буоллаҕына

    Элбэх диэн иирээннээх мэйиилэннэ,

    Үгүс үлүгэр үөдэннии өйдөннө,

    Салаҥкый бададьы сахтыы[19] санааланна

    Аан дайды таһаатыттан

    Матарбакка адаҕыйда,

    Орто дойду урсунуттан

    Ордорбокко олохсуйда.

    Муораны түгэҕинэн

    Муутака[20]балык курдук

    Бургуйа сылдьар буолла.

    Салгын устун

    Саһар абааһы курдук

    Сапсынар аалынан көтөн

    Саатыыр саҥнанна[21].

    Күндүл күөх халлаан

    Күлүмүр-таллан өрөһөтүнэн

    Көстүбэт абааһы көрдүк

    Күлүгүрэс кынаттаах

    Күтүр аалынан көтөн

    Көччүйэр көрдөннө.

    Этиҥ уотун

    Этитиилээх тимиргэ

    Иҥэрэн ылан,

    «Элэктэриичэстибэ»

    диэн ааттаан

    Эгэлгэ абын элбэтиннэ.

    Чаҕылҕан уотун

    Саталаах[22] тааһынан

    Таттаран ылан

    Талбыт курдук

    Талыы аптанна.

    Өлөртөн куотаары

    Өлбөт мөҥү уутун[23]

    Көрдөһөн мөккүстэ,

    Симиэрткэ бэринимээри

    Сир ийэ хатын

    Илгэлээх симэһинин

    Ситэн туран сиэтэ[24].

    Олустук тутунна,

    Салаҥнык сананна,

    Сэттээхтик кэбилэннэ…

    Үнэр таҥаратыгар өстөннө,

    Айыҥат хаантан[25] араҕыста,

    Аньыы баҕадьыны аргыстанна

  4. киһи өйдөөбөтө туга баарый?

    Бу туһуттан

    Босхо бастаах

    Бороҥ урааҥхайга

    Үҥэр таҥарата өһүргэннэ,

    Тойон таҥарата хоргутта

    Айыы таҥарата абарда.

    Абаран санаата:

    «Үрдүк таҥараҥ үөскэппит

    Үөнүн-көйүүрүн,

    Үтүө-мөкү кыылын

    Үлтү кыртыҥ,

    Үтэ оҥоһуннуҥ,

    Үөскээбэт оҥордуҥ.

    Өйгүнэн буоллаҕына —

    «Үрүҥ күн анныгар

    Үтүөлэрэ мин» диэн

    Үтүөмсүйэн үлүннүҥ,

    Үгүс үөрэхтэнниҥ,

    Үрдүктүк сананныҥ.

    Үрүҥ күн үтүөтүн

    Үлүмнэһэн туран

    Үмүрү тардынныҥ,

    Үксээн үөскүүргэр

    Үлүһүйэн үөрдүҥ,

    Үрүт өттүгэр баары[26]

    Өйдүөбэт буоллуҥ…

    Ол буоллаҕына —

    Үөскүөҥ эрэ буоллар үөскээ.

    Өрүһүлтэтэ суох

    Үрүт-үрдүгэр

    Үйэ аайы үөскүү тур, үксүү тур,

    Үтүөҕүн көрүллүө», — диэн

    Түстээн[27] көнчүө[28] бырахта.

    Дьыраҥ[29] өлүүнэн дьылҕалаата,

    Имэҥ[30] өлүүнэн илиннээтэ,

    Содур[31] өлүүнэн суоллаата…

  5. дьикти

    Бу айымньы бүгүн ӨЙДӨӨН ЫЛЫНАН, АЛҔАСПЫТЫН КӨННӨРҮННЭХПИТИНЭ АБЫРЫАҔА.

    Ол көннөрүнэргэ туох да мэһэй суох, оччоҕо тоҕо ону гыммаппын?

  6. Билэр.

    Ырытыахха айымньыны, төгүрүк остуол тэрийиэххэ, көннөрүнэ охсуохха диэн Дьокуускайы Егор Борисов саҕаттан бараатым, сылдьыбатах сирим хаалбата. Билэ-билэ билбэтэҕэ, көрө-көрө көрбөтөҕө, бэрдимсийэ олорбокко ылан ырытыҥ, төгүрүк остуол тэрийиҥ. Ыҥырыҥ, ити Айымньыны бэйэ көлүөнэтигэр сыһыаран өйдөөбүт, туруулаһар миигиттэн ураты ким эмит баарын истибэппин, аахпаппын. Баҕар ол Айымньы тустаах эрэ киһитигэр арыллар аналлааҕа буолуо. Ону таһынан Олоҥхо диэн Итэҕэл, саха науката диэн өйдөөбүт, оннук саҥарар, суруйар эмиэ суох. Дьоммут культура үлэһиттэрэ тиэрдибиттэринэн остуоруйа диэн өйдүүр.

    Күһүн “Ийэ, Олох, Олоҥхо” диэн түһүлгэҕэ мин аныгы Олох Олоҥхоһутабын диэбиппин, ол иһин өйдөөбөтүлэр курдук. Дьон Олоҥхону остуоруйа диэн саныырыттан, ылынарыттан.

    Свфу үлэһиттэригэр күһүн сылдьа сатаан баран тохтоотум, биһиги бүгүҥҥү наукабыт кыаҕа кырата, билиилээҕэ буолуо баҕар да, онтун кыайан олоххо киллэрэн дьон иннигэр тахсан,Олоҕу толкуйунан салайыан саарбахтыах санаа киирэр.

    Бүгүн мурун бүөлэнэр муҥур уһугар тиийэн кэлбиппит төрүөтэ бэрдимсикпит, тугу гынарбытын, ол кэнниттэн туох буоларын билэ да сатаабаппыт.

  7. Билэр.

    С А Н А А .

    Көстүбэт, кээмэйдэммэт сүдү күүс. Улахан айдарыылаах улаханнык, орто киһи ортотук бу күүс туһунан билэр. Төһөннөн киһи көстүбэт күүһүн туһунан билэр да оччоннон кини кыаҕырар, бу күүстэрин туһанар, харыстыыр, сааһылыыр.

    Тыынар тыыннаах, о.э. биһиги эрэ буолбакка Тулалыыр Эйгэ барыта, Орто Дойдуга Санаа таһаарар. Сир -Дойду Санаанан сабыллан, тутуллан турар. Хас биирдии тыынар-тыыннаах бэйэтэ туһунан Санаа уйата. Биһиги атын тыыннаахтартан, о.э. оттон-мастан, дьиикэй көтөртөн-сүүрэртэн, кыылтан-сүөлтэн, Ууттан, Хара Тыаттан уратыбыт диэн өйдөөхпүт. Ол аата биһиги уруккуну, билиҥҥини, туох биһигини күүтэрин билэбит, ону умнан кээспэппит. Өйдөөх буолан биһиги санаабытын сааһылыыр кыахтаахпыт, инники ыралаахпыт. Ким элбэҕи ылбыттан – элбэх ирдэнэр.Ол быһыытынан биһигиттэн аллараа өйдөөх тыыннаахтар санааларын уйата сылаас буоларыгар кыһаллыах тустаахпыт. Биһиги Сир Ийэ тыыннаах буолан, чэлгийэ сайдар тутулун тутабыт.

    Орто Дойдуга туох барыта икки өрүттээх: үчүгэй-куһаҕан, үрүҥ-хара. Ол курдук Санаа эмиэ уһун-кылгас, хара-үрүҥ, үтүө-мөкү, ыарахан-чэпчэки. Санаа барыта үчүгэй буолуо этэ, ону биһигини аһыыр, таҥнар, эт-хаан көрдүүр хабалатынан Санаабыт төһө оруннааҕын, уһунун-киэниҥ Олох тургутар. Киһи төһөннөн ити хабалаҕа аҥаардастыы ылларар, олоҕун сыала-соруга ЭРЭ оҥостор да оччоннон Санаата түөрэккэй, кылгас, быстаҕас, ыарахан. (Бүгүн сааспыттан чопчулаан быһаардахха: киһи аһаары олорбот, киһи олороору аһыыр).

    Ыраах ыырдаах ыраас ыра Санаа, кини кэлэр өттүгэр көмөлөһөр күүстээх, араҥаччылыыр аналлаах. Ыра ыраахтан буолбат диэн этии былыргыттан тиийэн кэлбит Өбүгэ үөрэҕэ.

    “Сайдыылаах, үөрэхтээх” буолан биһиги Сир Ийэбитин төһө, хайдах Санаанан үллүйэбит, туох үтүөнү киниэхэ оҥордубут, биһиги олохпут эгэлгэтэ киниэхэ төһө охсуулаах дуу, туһалаах дуу диэн киһи бэйэтиттэн ыйытан, толкуйдаан, анааран көрүөх тустаах. Хас биирдии киһи итини өйдөөн, Санаатын сааһылаан, мунньунан, хаһаанан, харыстаан, эбинэн, үтүө, сайаҕас Санаа уйата буоларыгар бэйэтэ кыһаллыахтаах.

    Син Сир Ийэ барахсан тыыннаах буолан биһигини үөскэтэн, көмүскээн, араҥаччылаан сырыттаҕа дии. Туох тыыннаах барыта үөрэр-хомойор, ол курдук Сир Ийэ эмиэ сөбүгэр көрөн үөрэн-хомойон, айманан-налыйан эрдэҕэ.

    Онон ким да буол, Ийэ Сириҥ иннигэр Этиллибит Иэскин, Ыйыллыбыт Ыйааххын толор. Эн тус бэйэҕиттэн үөскээн тахсар сүдү күүһүҥ – сайаҕас Санааҥ Ийэ Сиргэ ирдэнэрин умнума.

    Үтүө Санаа үөһээ ыттан, сайаҕас Санаа сабардаатаҕына Сир-Дойду чэлгийэ сайдар. Ол да иһин Сир Ийэни ордук харайан олорор дьонноох Дойду таһыччы сайдыылаах, дьоно-сэргэтэ ураты сырдыкка тардыһар сардаҥалаах куттаах.

    Харыйалаах кыыһа.

    2007 сыл.

  8. Билэр.

    Аан Алахчын илдьитэ.

    Кэтэһиэҕим күндү киһим
    Кэлэн ааһар буоларын.
    Кэрии Тыабар эйиэхэ
    Кэҕэ этэн чоргуйуо,
    Күөхтүүр хонуу сыһыыбар
    Күөрэгэйим көрүлүө,
    Күөлүм дьэҥкир Уутугар
    Куһум-хааһым айманан
    Күлүктэрин көрүнүө,
    Баардаах Хара Тыаларбар
    Баараҕайа кыылларым
    Барар сиргин маныаҕа.
    Кинилэргэ кыһаллан,
    Кыраларын харайсан,
    Олохторгун олордоргун,
    Оҕолоргун кинилэр
    Тапталларын ырыатынан,
    Олох илгэ тыынынан,
    Иэйии сылаас илиитинэн
    Кууһа тутан ылыахтара.

    Харыйалаах кыыһа.

Оставить комментарий    

Шиномонтаж Левша

СахаСтройПлит
Cтоматология 32
«Стоматология Все 32»