Ньурбаҕа суоллары оҥоруу – биир сүрүн туһаайыы

Ааспыт сылларга Ньурба улууһугар суолу-ииһи оҥоруу үлэлэрэ бара турбут буоллахтарына, кэнники үс сыл иһигэр киэҥ далааһыннаах хамсааһын тахсан нэһилиэнньэ олоҕун хаачыстыбата үрдүүрүгэр бигэ акылаат түстэ. Ол олохтоох салалта суоллары оҥорууну сүрүн хайысханан ааҕан үбү-харчыны табыгастаахтык тыырбытынан ситиһилиннэ.

Суол сайдыы хорук тымыра буоларынан дьон-сэргэ туруорсуулара өйөбүлү ылар, куорат уулуссалара аспаалланаллар, нэһилиэктэр икки ардыларынааҕы суоллар өрөмүөннэнэллэр, саҥаттан оҥоһуллаллар. Саҥа сыл үүнэрэ аҕыйах хонук хаалла, онон бу тыын суолталаах боппуруоска туох үлэ-хамнас ыытыллыбытын эргиллэн көрөн эридьиэстиир оруннаах. Бу туһунан сиһилии “Ньурба оройуона” МО баһылыга Алексей Иннокентьев кэпсээтэ.

– Инвестиционнай-тутар управление, бэдэрээтчиттэр суоллары оҥорооһуҥҥа таһаарыылаахтык үлэлээбиттэрин хайаан да бэлиэтиир наадалаах. Биллэрин курдук аҕыйах сыллааҕыта улуус социальнай-экономическай сайдыытыгар “АЛРОСА” хампаанньаны кытта бииргэ үлэлиир туһунан Сөбүлэһии түһэрсиллибитэ. Харчы кэмнээн көрүллэр кыһалҕаларын үгүөрүтүн үбүлүөххэ, алмаас дивидениттэн киирэр үбү-харчыны манна туттуохха диэн быһаарбыппыт. Ити түмүгэр бүгүҥҥү күҥҥэ суоллары оҥорууга кырата суох ситиһиилэрдээхпит.

Үс сылга дивиденд үбүттэн 200-чэ мөлүйүөн солкуобайдаах үгүс үлэлэр ыытылыннылар. Кэпсэтиини маҥнай Ньурба куораттан саҕалыахха, чуолаан уулуссалары аспааллааһынтан. Өйдүүрбүт курдук, биһиги аспаал-бетон собуоппут атын оройуоҥҥа арендаҕа үлэлии сылдьыбыта, ону төннөрбүппүт төһүү күүс буолла. Онон билигин Ст. Васильев-Комсомольскай уул. холбуур Хр. Максимов уул., Бекурин уул., Октябрьскай уул. учаастактара, Кудряшов уул., о.д.а. аспаалланнылар.

Ньурбалыын тилийэ тиэргэннээх Антоновкаҕа Трассовай уонна Чусовской аатынан уулуссалар аспаалланнылар. Куоракка олохтоохтор Нюрбинка үрэҕи туоруур муоста тутуутун туруорсубуттара ырааппытын иһин биһиги маны уталытыллыбат дьыаланан ааҕан быйыл күһүн техническэй уонна архитектурнай өттүнэн бары ирдэбиллэргэ толору эппиэттиир муостаны оҥорон үлэҕэ киллэрдибит. Ньурба көстүүтүн тупсарбыт тупсаҕай муостаҕа үүнэр сылга бетоннаммыт тротуар оҥоһуллуохтаах.

Аны муниципальнай суолларга тохтуохха. Кистэммэт, ааспыт өттүгэр нэһилиэктэр икки ардыларынааҕы суоллар кыһалҕалара араас таһымнаах мунньахтарга бэбиэскэттэн түспэттэрэ. Нэһилиэнньэ айан уустуктарын көрсөрө, үлэ-хамнас бытаарыыта туох үчүгэйдээх буолуоҕай. Бүгүҥҥү күннээҕи чахчылар көрдөрүүлэринэн бу сытыы кыһалҕалар ахсааннарыттан таҕыста.

Улуус саамай ыраах сытар Хорула нэһилиэгэр урут хонон-өрөөн тиийэр буоллахтарына, билигин биир-икки чааһынан эрэ сылдьыллар буолла. Онно улуус дьаһалтатын уонна “Партнер” ХЭТ икки ардыларыгар концессионнай Сөбүлэһии түһэрсиллибитэ үчүгэй өттүнэн дьайда. Тэрилтэ Хатыҥ Сыһыы-Хорула 52 км усталаах суолу үрдүк хаачыстыбалаахтык өрөмүөннээтэ, эһиил бүтэһик учаастакка үлэ түмүктэниэҕэ. Маны таһынан куһаҕан суоллаах-иистээх нэһилиэнньэлээх пууннарга Хатыы-Маалыкай икки ардыларынааҕы суол оҥоһулунна, эһиил силигин ситиэхтээх. Ньурба-Сүлэ V категориялаах суолу “Ньурба – Автодор” тэрилтэ ыам ыйыттан үлэлээн, лоп курдук болдьоҕор бүтэрбитэ. Акана нэһилиэгэр ыраах Чкалов учаастага суола-ииһэ мөлтөҕүнэн олохтоохтор олус эрэйдэнэллэрэ. Быйыл Акана-Чкалов суола хаачыстыбалаахтык өрөмүөннэнэн эрэйэ суох айанныыр кыах үөскээтэ. Эбиитин манна түөрт сиринэн ууну аһардар турбалар түспүттэрэ. Дьаархан-Хатыы туһаайыытыгар 150 км. усталаах суолга 6 үрэххэ ууну аһарар турбалар ууруллубуттара.

Үөһэ эппитим курдук 2021 сылга концессионнай Сөбүлэһиинэн Хатыы-Маалыкай, Хатыҥ-Сыһыы-Сайылык суолларын оҥоруу түмүктэниэхтэрэ. Инникитин биһигини өссө да элбэх үлэлэр кэтэһэллэр. Холобур, Дьаархан-Хатыы суолугар өссө да 6 сиринэн улахан турбалар түһүөхтээхтэр, түөрт муоста тутуллуохтаах. Ордук улахан суолтаны Куоначчаан үрэҕин муосталааһыҥҥа биэрэбит, Хабаровскайга бырайыагын оҥоттордубут. Аны билигин кэлэн тутуутугар федеральнай программаҕа киирсэргэ үлэни саҕалаатыбыт. Туох барыта этэҥҥэ буоллаҕына, улуус салалтата 2026 сылга тиийэ суол оҥоруутугар былааннаммыт бары үлэлэри түмүктээн оройуоммутугар массыына эргийэ сырыыта толору быһаарылларыгар бигэ эрэллээхпит. Оттон суол оҥоруутугар кылааттарын киллэрбит “РИК-Автодор”, ААУО, “Партнер” ХЭТ, “Агроснаб” СХПССК уонна “Нюрба-Автодор” ХЭТ улуус дьаһалтатын аатыттан дириҥ махталбытын тиэрдэбит.

***

Афанасий ИВАНОВ