ҮТҮӨ ТЭРЭЭҺИННЭР

Бастакы президеммит М.Е.Николаев төрөөбүт күнүгэр аналлаах тэрээһиннэр төрөөбүт Өктөмүгэр ыытылыннылар. Үгүс үтүө тыллары “Саха НКИХ” биэриилэригэр иһиттибит.

Сарсыарда М.Яковлев уонна Н.Барамыгин – президени кытта  дьиҥ-чахчы өр сылларга алтыспыт дьон кэпсээннэрэ ис хоһоонунан кэрэхсэллээх, сонуннардаах этэ. Киэһэтигэр “Олох үөһүгэр” биэриини Роман Алексеев “Саҥаны, кэскили түстээччи” диэн ааттаан ыытта. Биэриигэ устар ууну сомоҕолуур, кэпсээннээх аҕай дьон кытыннылар. Эмиэ үгүс үтүө тыл, сонун ахтыы иһилиннэ. Бороҕонтон телевизоры көрөөччү, искусства үтүөлээх үлэһитэ Василий Парников этии киллэриитин сөбүлүү иһиттим. Кини “Ленин болуоссатыгар Михаил Николаев аатын иҥэрэргэ уонна итиннэ киниэхэ үйэлээх өйдөбүнньүк туруоруохха” диэн этиитин истибит дьон кэрэхсээбитэ буолуо диэн эрэнэбин. Ама, маны ким утарыай!?  Лениҥҥэ памятник турар, кини аатын киин проспекпыт сүгэр, онон киниэхэ сөптөөх болҕомто баар.

М.Е.Николаев курдук айылҕа харыстабылыгар, экологияҕа улахан болҕомтону уурбут республика салайааччыта суох. Кини 1992 сыл от ыйын 5 күнүгэр “Московские новости” хаһыакка “Алмазный Чернобыль Якутии” диэн ыстатыйаны таһаарбытын мин кини үгүс хорсун быһыыларыттан биирдэстэрэ диэн ааҕабын. Онно “промышленный терроризм” диэн тыллары туттубута, итини ким да билигин хатылыы илик. Ыстатыйатын бүтүүтүгэр маннык тыллары ааҕабыт: ”Ситуация на Вилюе, к нашему стыду, показала, как плохо быть богатым и беззащитным”.

Михаил Ефимович, Саха АССР Үрдүкү Сэбиэтин бэрэссэдээтэлэ буолаат, 1990 сыл атырдьах ыйын 10 күнүгэр “О координации изучения последствий подземных ядерных взрывов на территории Якутии” диэн Уурааҕы таһаарбыта. Онтон 1991 сыл сэтинньи 12 күнүгэр Саха сирин территориятын ядернайа суох зонанан биллэрэр Уурааҕа тахсар. Онно “радиоактивнай бородууксуйаны оҥорон таһаарыы” бобулларын туһунан этиллэр. Уураах билигин да көтүрүллэ илик, ол үрдүнэн итини толоостук кэһэн туран Үөһээ Дьааҥыга радиоактивнай  бородууксуйаны (тобоҕу) оҥорон таһаарар АЭС тутуллан эрэр.

Бастакы президеммит М.Е.Николаев айылҕа харыстабылыгар үгүс-элбэх дьаһалларыттан бэрт аҕыйах холобуру аҕаллым. Үөһээ ахтыллыбыт “Олох үөһүгэр”  биэриигэ айылҕа харыстабыла курдук тыын проблемаҕа президент үлэтэ хайаан да ахтыллыахтааҕа хаалла. Мин итиннэ эдэр киһини Роман Алексеевы буруйдаабаппын. Итиннэ телевидения үрдүкү тойоно Олег Марков кыайан дьаһайбатаҕа көстөр. Проблеманы ситэ өйдөөбөтүттэн, билбэтиттэн эбэтэр аанньа ахтыбатыттан буоллаҕа.

***

Иван БУРЦЕВ                           13.11.2023 с.